ابوالفضل فاتح در روزنامه اعتماد نوشت: روز سه‌شنبه انتخابات امريكا برگزار مي‌شود. پيشتر هفت يادداشت تقديم شد. زين‌پس در سلسله يادداشت‌هاي روزانه تا روز انتخابات تلاش خواهد شد، تغييرات لحظه‌اي انتخابات به نظر مخاطبان محترم رسانده شود، ان‌شاء‌الله. در شرايط فعلي همچنان ابهام در نتيجه نهايي شاخصه اين انتخابات است. دلايل اين ابهام به شرح زير است:
نزديك بودن آراء ملي: به رغم سيستم الكترال، آراء ملي تا حدي آشكار‌كننده روندهاست. در انتخابات ۲۰۲۰، بايدن در سطح ملي حدود ۵درصد از ترامپ پيش بود. در اين انتخابات تا ظهر شنبه، در سطح ملي تنها يك و دو دهم درصد بين كانديداها تفاوت است كه البته در اين تفاوت، هريس پيش است.
نزديك بودن آراء الكترال در ايالت‌هاي كليدي: در سطح الكترال نيز به شكل بي‌سابقه‌اي آراء به هم نزديك است و در هفت ايالت كليدي، متوسط نظرسنجيها يك يا حداكثر دو‌درصد (يعني صرفا چند هزار راي) اختلاف را نشان مي‌دهد كه آن هم در دامنه خطاي نظرسنجيها قرار مي‌گيرد. يعني ممكن است همان كه دو درصد پيش است در نتيجه نهايي، ميدان را به رقيب واگذار كند چرا كه نظرسنجي خطا داشته است.
ضمن آنكه نظرسنجيها در هفت ايالت كليدي آريزونا (۲+)، كاروليناي شمالي (۱+) و جورجيا (۱.۵+) فعلا ترامپ را پيشتاز نشان مي‌دهند. ميشيگان (۱+)، ويسكانسين (۱+) به نفع هريس، ايالت نوادا (برابر) و ايالت بسيار مهم پنسيلوانيا حدودا (برابر) است. جهت نظرسنجيها نسبت به روز چهارشنبه گذشته نشان مي‌دهد كه هر‌آينه ممكن است در سه روز آينده در اين نتايج حتي در جورجيا و آريزونا تغييراتي صورت پذيرد و تضميني وجود ندارد. حتي اگر روز آخر از هر هفت ايالت، پنج يا شش به سمت يكي از كانديداها بچرخد، تعجبي نخواهيم كرد.
تفاوت بنگاه‌هاي معتبر نظرسنجي: بنگاه بسيار معتبر امريكايي نظرسنجي گالوپ تا اين لحظه نظرسنجي بين گزينه هريس و ترامپ ارايه نداده است. اما يك نظرسنجي مهم دارد كه نشان مي‌دهد در تاريخ ۲۷ اكتبر، ۲۹درصد پاسخگويان تمايل خود را جمهوري‌خواه، ۳۲ درصد دموكرات و ۳۷ درصد مستقل ارزيابي مي‌كنند.
اين نظرسنجي مستقيما درباره هريس و ترامپ چيزي نپرسيده اما طبيعتا به نفع دموكرات‌ها تفسير مي‌شود، چون راي پايه دموكرات‌ها بيشتر است و اگر به همان نسبت مستقل‌ها تمايل نشان دهند، شرايط را مي‌توان به نفع هريس پيش‌بيني كرد. اما، جمع‌بندي‌هاي كاملا متفاوتي بين ديگر نهادهاي نظرسنجي معتبر كه مستقيما بر روي رقابت ترامپ و هريس پرسش كرده‌اند، شاهد هستيم كه حايز نكات جالبي نيز هست. در حالي كه نظرسنجي‌هاي موسسات اروپايي از مردم امريكا نظير يوكي گاو (۲+) و ديلي تلگراف (۱+)، در جمع‌بندي خود شانس بيشتري براي هريس قائلند. موسسه معتبر اكونوميست در ارزيابي خود در عصر شنبه هريس را اندكي پيشتاز مي‌داند.
اين موسسه شامگاه جمعه ترامپ را پيشتاز مي‌دانست. اما جمع‌بندي متوسط بسياري از موسسات نظرسنجي داخل امريكا چنان كه «فايو ترتي ايت»، نشان مي‌دهد، تا ظهر شنبه شانس بيشتري براي ترامپ قائل است (۵۱ شانس براي ترامپ، ۴۹شانس براي هريس / شانس با درصد متفاوت است)، اما اين عدد روز گذشته ۵۲ به ۴۸ به نفع ترامپ بود كه نشان از بهبود نسبي هريس در روز شنبه مي‌دهد. نهايتا، آيا اين تفاوت ناشي از تمايل موسسات اروپايي به هريس است، يا ناشي از تمايل موسسات داخلي امريكا به نفع ترامپ، نمي‌دانم.
تاثير لغو مناظره دوم: در ادوار گذشته، مناظرات دو كانديدا به ويژه مناظره دوم دو كانديدا، تاثير بسزايي بر آراء مرددين و بي‌تصميم‌ها و همچنين نظرسنجيها در روزهاي آخر داشت، و تا حدي تكليف انتخابات روشن مي‌شد. اما با لغو مناظره دوم در اين انتخابات، يكي از مولفه‌هاي مهم تاثيرگذار بر تصميم مرددين منتفي شد.
وضعيت بازار: وضعيت بازار جهت‌گيري مشخص و معني‌داري ندارد. شايد همين ابهام در نتيجه نهايي انتخابات، بازار را به تحفظ واداشته و رفتار واضحي در بازار بورس كه از آن بتوان دريافت نتيجه نهايي به سمت ترامپ است يا هريس، استنباط نمي‌شود.
البته در روزهاي اخير برخي شرايط بازار را به نفع ترامپ تفسيركرده‌اند و اقتصاد‌دانان نظير كريستف باراود، استراتژيست ارشد در بازار، يا تحليلگران ارشد نظير نت سيلور احتمال ترامپ را بالاتر مي‌دانند، اما چنان كه قبلا بيان شد، مورخان نظير آلن ليچمن، احتمال هريس را.
ابهام در سلامت بازار شرط‌بندي؟ در يكي از يادداشت‌هاي قبلي بيان شد كه شرط‌بندي‌ها كه جز يك مورد در سال ۲۰۱۶ هيچگاه اشتباه نداشته‌اند، در اين انتخابات با فاصله شانس ترامپ را بيشتر مي‌دانند. اما در فضاي فعلي كه ابر‌سرمايه‌داراني چون ايلان ماسك پشت سر ترامپ قرار گرفته‌اند، و احتمال تزريق پول هدفمند در بازار شرط‌بندي‌ها بسيار بالاست و همچنين با توجه به آنكه در شرط‌بندي يك نفر مي‌تواند به دفعات مشاركت كند، اما در انتخابات هر فرد فقط يك راي دارد و همچنين از آنجا كه در شرط‌بندي بيشتر مردان مشاركت دارند اما در اين انتخابات زنان نيز سهم عمده‌اي خواهند داشت، اكتفا به جمع‌بندي شرط‌بندي‌ها در رقابت بسيار نزديك كانديداها، نيازمند احتياط است.
شخصيت دو كانديدا و پيچيدگي شرايط داخلي و بين‌المللي: شرايط بين‌المللي و داخلي امريكا وضعيتي را پديد آورده كه بسياري از راي‌دهندگان را وادار به ترديد و محافظه‌كاري مي‌كند. پذيرش ريسك انتخاب ترامپ كه شخصيتي جنجالي دارد و مي‌تواند بحران‌هايي در ارتباط با خاورميانه و چين يا خروج از قرادادهاي بين‌المللي پديد آورد و در عرصه داخلي نيز شكاف‌ها را با نگاه راست افراطي و ضد نهادهاي تقنيني تشديد نمايد و حتي سخن از تقلب در صورت باخت مي‌گويد، يا پذيرش ريسك كانديداي متوسط و نه‌چندان محبوب چون هريس كه حداقل در شرايط فعلي احتمال تغيير مهمي در وضعيت جاري را گواهي نمي‌دهد، هر كدام انگيزه كمي براي بسياري از واجدان شرايط و اميدواران به تغيير مثبت ايجاد مي‌كند. از اين رو احتمال اينكه درصد بسيار فوق‌العاده‌اي در انتخابات شركت كنند چندان محتمل به نظر نمي‌رسد.
همين ميزان مشاركت، آراء دو كانديدا را بسيار به هم نزديك و پيش‌بيني نتيجه را دشوار نموده است.
حداقل و حداكثر آرای ترامپ و هريس؟ طبق جمع‌بندي اكثر نظرسنجيها، حداقل آرای الكترال براي ترامپ ۲۳۰ و براي هريس ۲۲۶ پيش‌بيني شده است. بر اين مبنا تا عدد كليدي ۲۷۰ راي الكترال ترامپ به ۴۰ راي الكترال و هريس به ۴۴ راي الكترال نيازمند است. در اين ميانه راي پنسيلوانيا با ۱۹ راي الكترال نقشي مهم تا رسيدن به پيروزي هر يك از كانديداها به ويژه هريس خواهد داشت. در بهترين شرايط اگر همه ايالت‌هاي كليدي نظير ۲۰۱۶ به نفع ترامپ خاتمه يابد، ترامپ حداكثر ۳۱۲ راي الكترال خواهد بود و اگر همه ايالت‌هاي كليدي به نفع هريس تمام شود، هريس حداكثر ۳۰۸ راي الكترال پيش‌بيني مي‌شود.
وضعيت آرای زودهنگام: گرچه نظرسنجي‌هاي كلي، دو كانديدا را در رقابتي شديد نشان مي‌دهد در اين حال وضعيت آرای زودهنگام كه تاكنون اخذ شده، آرای هريس را به مراتب بهتر از ترامپ معرفي مي‌كند. طبق نظرسنجي نيويورك تايمز، آرای زودهنگام ۶۲ به ۳۳ درصد به نفع هريس است.اي‌بي‌سي نيوز اين عدد را ۵۹ به ۴۰ به نفع هريس نشان مي‌دهد و واشنگتن پست ۶۱ به ۳۶ درصد. البته نيويورك‌تايمز به هريس گرايش دارد و واشنگتن پست هم اعلام بي‌طرفي كرده. از سوي ديگر معمولا دموكرات‌ها كه بيشتر از طبقات تحصيلكرده هستند، بيشتر در راي زودهنگام مشاركت دارند.
اما با اين همه اين فاصله را نبايد ناچيز شمرد. از اين رو، برخي تحليلگران از جمله در اينديپندنت و فايننشال تايمز هريس را از هم‌اكنون برنده معرفي مي‌كنند. تحليلگر گاردين «فيليپ اينمان» نيز بر اين باور است كه هنوز موضوع بهداشت و آموزش اهميت ويژه خود را به ويژه در پنسيلوانيا و ديگر ايالت‌هاي چرخشي دارد و صرفا به دلايل اقتصادي مردم به ترامپ راي نخواهند داد. دليل ديگر نيز قدرشناسي گروهي از مردم از بايدن است كه در حال ترك كاخ سفيد است و تعدادي راي را به سوي هريس روانه خواهد ساخت.
در اين حال، طبق نطرسنجي‌ها، كنترل تورم مساله بيش از۹۶ درصد از مردم بوده است و ۷۷ درصد آن را بسيار مهم مي‌‌دانسته‌اند. تحليلگر نشريه هيل بر اين باور است كه همچنان اقتصاد سبب خواهد شد كه ترامپ پيش بيفتد. شفافيت مواضع و عملگرا بودن او از ديگر دلايل شمرده شده است. از ديدگاه طرفداران برد ترامپ، خيزش جريان راست و سفيدها كه با بحث اخراج مهاجران از سوي ترامپ، انگيزه‌هاي جديدي پيدا كرده‌اند و عملي نشدن بسياري از وعده‌هاي دموكرات‌ها براي سياهان، ترامپ را در موقعيتي بهتر قرار مي‌دهد.
جمع‌بندي: چنان كه روشن است، تا عصر شنبه ۲ نوامبر ۲۰۲۴، وضعيت انتخابات امريكا، بسته به خوانش اطلاعات موجود، مي‌تواند نتايج مختلفي را ديكته کند. مي‌توان گفت، گرچه بيشتر آمار و ارقام موجود درامريكا نتيجه را به نفع ترامپ مي‌بيند. ضمن اينكه هنوز كساني هستند كه به ترامپ راي مي دهند اما در نظرسنجيها از ابراز آن خودداري مي‌كنند. در شرايطي كه سيستم حاكم در اختيار دموكرات‌هاست، گروهي از تحليلگران بر اين باورند، حتي در شرايط برابر، بايد نظرسنجيها به نفع ترامپ تحليل شود. اما تفاسير معتبري هم به ويژه در اروپا وجود دارد كه هريس مي‌تواند برنده انتخابات باشد.
علاوه، نسبت به روز چهارشنبه، قدري شرايط هريس بهبود يافته است. باورمندان به دخالت دولت پنهان نيز مي‌گويند، در منطق امروز امريكا و جهان آبستن بحران، هريس بر ترامپ كه دو بار اقدام به ترور او شده است، لابد ترجيح دارد. در اين حال، صف‌بندي ابرسرمايه‌داران كه هم به ابر ديتا دسترسي دارند و هم نقش‌آفرين افكار عمومي هستند و هم در جست‌وجوي سرمايه‌داري فرامليتي بر جهان هستند، ممكن است بر برنامه دولت پنهان امريكا چيره شود.
علاقه‌مند بودم كه در اين نوشته‌ها تا حدي نتيجه نهايي براي مخاطبان محترم روشن شود، اما به واقع با انتخاباتي پيش‌بيني‌ناپذير مواجه هستيم كه مولفه‌هاي چندگانه‌اي در آن دخالت دارد و بايد بپذيريم كه با هر نتيجه‌اي در اين انتخابات حيرت زده نشويم. همان هنگام كه منطق اعداد و ارقام يك كانديدا را معرفي مي‌كنند، منطق تحليل روندها يك كانديداي ديگر و بالعكس و همه بستگي دارد به اينكه چه كسي تحليل كند. در هر صورت چنان كه قبلا عرض شد، نتيجه نهايي اين انتخابات هر چه باشد نتيجه‌اي است كه قطعا با ترديد، تاخير و احتمالا بحران مواجه خواهد بود. همين حالا، ترامپ گفته است كه اگر ببازد، تقلب شده است. فردا در خصوص تغييرات لحظه‌اي انتخابات در ايالت‌هاي چرخشي بيشتر خواهم نوشت. ان شاء‌الله