خطر در کمینِ خانه‌ٔ «دیده‌بان»

در بافت تاریخی شهر بهبهان خانه‌های تاریخی بسیاری وجود دارند یا داشته‌اند که به‌عنوان نمادهای فرهنگی بخشی از تاریخِ این شهر، ارزش ماندگاری و حفظ و احیا دارند. خانه‌های تاریخی آیت‌الله علی بهبهانی، خانهٔ حجازی‌ها، خانهٔ ارجانی و … از جمله خانه‌های تاریخی این شهرستان هستند.

قاسم آل کثیر در روزنامه‌ی پیامِ ما نوشت: بافت تاریخی بسیاری از شهرهای استان خوزستان به‌مرور در حال تخریب هستند و اداره‌کل میراث‌فرهنگیِ این استان تدابیری برای بهبود این وضعیت تصمیمی اتخاذ نکرده است.

بافت تاریخی شهرها متشکل از مؤلفه‌های اجتماعی و کالبدی است که روی‌هم‌رفته هویت شهر را تشکیل می دهند. این بافت‌ها با گذشت زمان تحت‌تأثیر عوامل متعدد، آسیب‌های کالبدی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی متحمل شده‌اند. بررسی و مطالعهٔ ریشه‌ای این آسیب‌ها می‌تواند در راستای حفظ ارزش‌های بافت و جلوگیری از تخریب‌های بیشتر و آسیب‌های فراوان کمک کند. متأسفانه تاکنون بخش‌های زیادی از بناهای بافت تاریخی تخریب یا خالی از سکنه شده است.

ازآنجاکه احیای این بخش می‌تواند در احراز هویت آن، بهبود سیمای شهری، تقویت حس مکان و حتی رونق گردشگری مؤثر باشد، لازم است اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان و همچنین فعالان میراث فرهنگی تصمیمات جدی در این باره اتخاذ کنند. خانهٔ قاجاری «دیده‌بان» یکی از ده‌ها خانه‌‌ٔ تاریخی زیبای بهبهان است که با بی‌تدبیری و بی‌مسئولیتی مدیران اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان و با آگاهی کاملِ آنها در حال تخریب و نابودی است؛ این بنا ثبت ملی نیز نشده است.

این خانه که در محله‌ٔ بوعلی‌ها از محله‌های بافت تاریخی بهبهان است تا حدود چهار یا پنج سال گذشته خانواده‌ای مستمند در آن زندگی می‌کردند که از این بنا حفاظت کرده‌اند‌. مالک اصلی این بنا اکنون در خارج از کشور زندگی می‌کند. از آن زمان تا کنون، یعنی حدود پنج سال است که این خانه به حال خود رها و خالی از سکنه شده است.

یکی از ستون‌های خانه که در زیرزمین است، تخریب شده و ستون دوم نیز درصورتی‌که در روزهای آینده بارندگی شدید داشته باشیم، احتمال تخریب آن نیز قوت می‌گیرد. اگر ستون دومِ خانه‌ٔ دیده‌بان فروریزد، ضلع غربی این خانه به‌طور کلی تخریب می‌شود و خانه آسیب جدی می‌بیند. کتیبه، آجرکاری، نوع معماری ساختمان و حیاط مربوط به دورهٔ پهلوی به حساب می‌آید. واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی با هدف حفظ و کاربری مناسب این اماکن تاریخی از رویکردهای ادارهٔ میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌‌دستی برای حفاظت و بهره‌برداری بهینه از این آثار است.

این بناهای تاریخی فرصتی بی‌نظیر برای توسعهٔ فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی استان هستند که با کمک بخش خصوصی و دستگاه‌های اجرایی می‌توانند ظرفیت‌های بالقوهٔ این بخش را بالفعل کنند. فعالان میراث‌فرهنگی خوزستان درخواست دارند اداره‌کل میراث‌فرهنگی تقویت یگان حفاظت و همچنین تمرکز بر احیای ابنیه‌های تاریخی را در دستورکار قرار دهد. شهرهایی همچون بهبهان، دزفول، شوشتر و… از جمله شهرهای غنی از نظر بافت تاریخی هستند که متأسفانه به حال خود رها شده‌اند.