ریاست جمهوری مصر؛ رؤیای کودکی عبدالفتاح سیسی/ چشم منچستر یونایتد به ثروت جیم رتکلیف

هفته نامۀ اکونومیست 12 خبر مهم هفته را بر شمرده و برای هر یک شرح مختصری آورده است و از میان آنها آنچه دربارۀ رییس جمهوری فعلی مصر نوشته شاید تازه‌تر باشد و برای مخاطبان غیر سیاسی هم منچستر یونایتد.

منبع: اکونومیست
تاریخ انتشار: 8 دسامبر 2023
مترجم: لیلا احمدی
➖➖➖➖➖➖➖

عصر ایران- هفته نامۀ اکونومیست خبرهای مهم هفته را از این قرار بر شمرده و برای هر یک شرح مختصری آورده است. (طبعا مراد از هفته تقویم میلادی است).

1.وتوی آتش‌بس در غزه

آمریکا قطعنامۀ شورای امنیتِ سازمان ملل را که خواستار آتش‌بسِ فوری در غزه و آزادی همۀ گروگان‌ها بود، وتو کرد. سایر اعضا به جز بریتانیا -که رأی ممتنع داد،- به این قطعنامه رأی مثبت دادند.

پیش از این، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ آمریکا گفته بود بین «نیت اسرائیل برای محافظت از غیرنظامیان» در غزه و عملکرد واقعی‌اش، مغایرت وجود دارد.

2.قانون هوش مصنوعی

اتحادیۀ اروپا با مجموعه‌ای از قوانین برای تعدیلِ هوش مصنوعی موافقت کرد. این توافق پس از مذاکرات طولانی بین قانون‌گذاران اروپایی و 27 کشور عضو انجام شد. جزئیات اندکی از این توافق اعلام شده است؛ اما طبق گزارش‌ها، این لایحه نظارتِ مبتنی بر هوش مصنوعی را محدود می‌کند. پارلمان اروپا در سال آینده به "قانون هوش مصنوعی" رأی خواهد داد و قبل از سال 2025 اجرایی نخواهد شد.

3.درگیریِ چین و فیلیپین بر سر بدنۀ آبی

فیلیپین چین را متهم کرد که از ماشین‌های آب‌پاش برای ممانعت از سه کشتی دولتی که در حال انجام مأموریتی در دریای چین جنوبی بودند، استفاده می‌کند. تنش‌ها بر سر "بدنه آبی" که چین بدون هیچ مبنای قانونی مدعی آن است، افزایش یافته است. آمریکا متحد فیلیپین در ماه نوامبر، توافقنامۀ دفاع متقابلِ "آهنین" دو کشور را تآیید کرد.

4.تنش‌ها بر سر حذف تدریجیِ سوخت‌های فسیلی در اجلاس تغییرات اقلیمی

گروهی متشکل از 117 کشور( از بریتانیا تا کنیا)، از اوپک(کارتل کشورهای صادرکنندۀ نفت) به دلیل رد سخنانش در توافقنامۀ آب و هوایی COP28 در خصوص «حذف تدریجیِ» سوخت‌های فسیلی انتقاد کردند. مذاکرات بر سر بیانیۀ نهایی که پیشرفت‌های حاصل‌شده در کنفرانس امارات متحده عربی را خلاصه می‌کند، در مرحلۀ حساسی قرار دارد. این اجلاس قرار است روز سه‌شنبه پایان یابد.

5.تنش‌ها بر سر قدرت‌گیریِ مجدد حزب حاکم در انتخابات پارلمانیِ زیمباوه

پس از آنکه چند تن از نمایندگانِ اپوزیسیون به تحریک فردی که گفته می‌شود رهبر آن‌هاست، کرسی‌های خود را ترک کردند، صندوق‌های رأی زیمبابوه برای 9 انتخابات جنجالیِ میان‌دوره‌ایِ پارلمانی باز شدند. رهبران مخالف، وابستگی به این فرد را رد کردند؛ اما اعتراضاتشان نادیده گرفته شد. این انتخابات می‌تواند قدرت حزبِ حاکم موسوم به "زانو‌پی‌اف" را -که در ماه اوت گذشته اکثریت آراء را در انتخاباتی مشکوک به دست آورد-، تقویت کند.

6.اعتراض به دخالت حکومت در انتخابات ریاست‌جمهوریِ گواتمالا

برناردو آروالو، رئیس‌جمهور منتخب گواتمالا، اقدام جدید برای بی اعتبارساختنِ پیروزی‌اش در انتخابات را "تلاش برای ایجاد کودتا" قلمداد کرده است. دادستان عمومی در گواتمالا، آقای آروالو را به سوء‌استفاده از بودجۀ سیاسی متهم کرده و پیشنهاد داده نتایج انتخابات ریاست جمهوری ماه اوت لغو شود. دادگاه عالیِ انتخابات کشور این احتمال را رد کرده است. آقای آروالو با شعار ریشه‌کن‌کردنِ فساد روی کار آمد و قرار است در 14 ژانویۀ سال آینده سوگند یاد کند.

7. اگزاسل، اولین درمان کریسپریِ جهان مجوز تولید گرفت

سازمان غذا و داروی آمریکا به روش درمانیِ exa-cel مجوز داد. به این ترتیب اولین درمان جهان به مدد کریسپر CRISPR (شکل دقیقی از ویرایش ژن با استفاده از سلول‌های بنیادی)، با تصویب قانون‌گذاران بریتانیا انجام خواهد شد. این فناوری جدید، بیماری سلول داسی شکل (نوعی اختلال ژنتیکی خونی) را درمان می‌کند. هرچند انتظار می رود این اثرات مادام العمر باشد، اما درحال‌حاضر برای بسیاری از بیماران هزینۀ بالایی خواهد داشت.

8. دولت شکنندۀ نتانیاهو

رهبری اسرائیل در جنگ با حماس برعهدۀ کیست؟ نشانه‌ها حاکی از آن است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر کشور به‌‌نحوی فزاینده منزوی شده و در حال از دست دادن قدرت است. در تاریخ 6 دسامبر، بودجۀ جنگی که نتانیاهو با حماس ادامه می‌دهد، به سختی تصویب شد. اعضای کابینۀ جنگ (که چند روز پس از 7 اکتبر تشکیل شد)، به این بودجه رأی موافق ندادند. "بنی‌گانتز" از رهبران حزب میانه‌روی وحدت ملی هم به بودجه رأی منفی داد. دو عضوِ مهم حزب نتانیاهو، ازجمله "یوآف گالانت"، وزیر دفاع نیز غیبتی آشکار داشتند. آن‌ها در حال بررسیِ چالش‌های رهبریِ نتانیاهو هستند. درهمین‌حال، احزاب راست افراطی تهدید می‌کنند در صورت موافقت نخست‌وزیر با آتش‌بس، از ائتلاف سستِ او خارج خواهند شد. بر اساس گزارش‌ها، نتانیاهو تأثیر کمی بر زمان حملۀ زمینی اسرائیل به غزه و تصمیم برای برقراریِ آتش‌بسِ موقت با حماس داشته است. مقامات اسرائیلی ادعا می‌کنند گالانت بیشترِ تصمیمات نظامی را می‌گیرد و همسو با گانتز است که در نظرسنجی‌ها با اختلاف زیاد از نتانیاهو، پیشتاز است.

9. کاهش تورم، بلای جان رشد اقتصادیِ چین

اقتصاد چین در سال آینده کند می‌شود یا شتاب می‌گیرد؟ هر دو رخ می‌دهد. انتظار می‌رود رشد تولید ناخالص داخلیِ چین در شرایط واقعی به‌نحوی فزاینده کند شود؛ اما "رشد اسمی" که تورم را تعدیل نمی‌کند، می‌تواند در سال 2024 سریع‌تر از امسال باشد. علت آن است که تورم در سال 2023 بسیار پایین بود. ارقام منتشرشده در تاریخ 9 دسامبر نشان می‌دهند، قیمت‌های مصرف‌کننده در ماه نوامبر، 0.5 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. سایر شاخصه‌های قیمت‌ حتی از این ضعیف‌ترند. با افزایش هزینه‌های دولت، تورم باید در سال 2024 افزایش یابد. احیای رشد اسمی به چین کمک می‌کند بدهی‌های خود را تحمل کند؛ بدهی‌هایی که درصورت کاهش قیمت‌ها تحملشان دشوار می‌شود. این هفته، مؤسسه رتبه‌بندی مودیز، اعلام کرده شاید مجبور شود رتبۀ اعتباری چین را در میان‌مدت کاهش دهد و تا حدی به این دلیل است که دولت‌های محلی با کمبود نقدینگی برای کمک مالی به دولت مرکزی مراجعه می‌کنند. رشد اسمی مسئله‌ای واقعی در این بین است.

10. قرارداد شیاطین سرخ

منچستریونایتد، از موفق‌ترین باشگاه‌های فوتبال انگلیس، به کمک نیاز دارد. این تیم یک دهه قهرمان لیگ برتر نشده است. درنتیجه وقتی 13 ماه قبل گلیزرها(مالکان نامحبوب باشگاه)، اعلام کردند آمادۀ فروشند، با تشویق هواداران مواجه شدند. پس از رد یک‌سری پیشنهادات از شیخ جاسم بن حمید آل ثانی، (یکی از اعضای خانوادۀ سلطنتی قطر)، گلیزرها سرمایه‌گذاری حداقلی را در پیش گرفتند.

هر روز انتظار می‌رود "جیم رتکلیف" (ثروتمندترین مرد بریتانیا در حوزۀ پتروشیمی با 15 میلیارد پوند ثروت)، 25 درصد از باشگاه را به مبلغ 1.25 میلیارد پوند (1.58 میلیارد دلار) خریداری کند. این قراردادِ منچستریونایتد که به شیاطین سرخ نیز معروف است، تقریباً یک پنجم بیش از مبلغی است که کنسرسیوم تحت رهبری آمریکا برای چلسی(یکی دیگر از باشگاه‌های لیگ برتر)، اواسط سال 2022 پرداخت کرده است. احتمالاً رتکلیف شریک فعالی خواهد بود و هدایت باشگاه را برعهده خواهد گرفت؛ اما طرفداران ناراضی که امیدوارند پشت گلیزرها را برای همیشه به خاک بمالند، فعلا باید منتظر بمانند.

11.استقبال تلخ از وانکا

«وانکا» همین آخر هفته در بریتانیا اکران می‌شود. تیموتی شالامه نقش ویلی، شیرینی‌پزِ فوق‌العادۀ «چارلی و کارخانۀ شکلات‌سازی» اثر رولد دال را بازی می‌کند که پیش از این دو بار با نقش‌آفرینیِ جین وایلدر (1971) و جانی دپ (2005) روی پرده درخشیده است؛ اما فیلمساز روایت متفاوتی دارد و به خاستگاه وانکا پرداخته؛ مرد جوانی که تلاش‌هایش برای باز کردن مغازۀ شکلات‌فروشی با کارشکنی‌های کارتل خبیثِ شکلات‌سازان مواجه می‌شود.

کارگردان این فیلم، "پل کینگ" است که «پدینگتون 2» را ساخت و فیلمش بیش از 225 میلیون دلار در گیشه فروش داشت. با بودجۀ 125 میلیون دلاری، کینگ امیدوار است «وانکا» به موفقیت مشابهی دست یابد؛ اما پیش‌بینی‌ها حاکی از بازگشت 40 میلیون دلار به فیلم است. با وجود بازیگران شاخصی مثل هیوگرانت در نقش اومپا لومپا، داستان چندان دلنشین و خواستنی از آب درنیامده. شاید همین پیش‌فرض کفایت کند. آیا مخاطب واقعاً به دانستنِ پس‌زمینه و خاستگاه وانکا نیاز دارد؟ رولد دال که در سال 1990 درگذشت، احتمالاً خواهد گفت: "نه". البته او طرفدار اولین اقتباسِ سینمایی این اثر هم نبود.

12. خیالات ضدمیهنیِ عبدالفتاح سیسی

عبدالفتاح سیسی در کودکی معتقد بود قرار است رئیس‌جمهور مصر شود. او در رؤیاهایش با انور سادات، از حاکمان سابق مصر، در مورد چنین امیدهایی صحبت می‌کرد. دوستان دوران کودکی‌اش می‌گویند همیشه کت و شلوار وکراوات می پوشید و کراوات می‌زد. سیسی در سال 2013، با کودتای نظامی به قدرت رسید و جاه‌طلبی‌هایش به واقعیت مبدل شد. صندوق‌های رأیِ انتخابات امسال روز یکشنبه باز می‌شود، مخالفان سرکوب می‌شوند و او قطعاً برای سومین دوره پیروز خواهد شد.

نمی‌دانیم او همیشه تصور می‌کرده به ضرب و زور رئیس‌جمهور خواهد شد یا خیر. سیسی در سال 2005 در کالج جنگ ارتش ایالات متحده تحصیل می‌کرد و پیش از آن هم فرمانده نظامی بود. آن سال پایان‌نامه‌ای نوشت با مضمون دموکراسی در جهان عرب. او در سال 2011، به عنوان مدیر اطلاعات نظامی منصوب شد. همان سال مصری‌ها به میدان تحریر رفتند و خواستار استعفای حسنی‌مبارک شدند. پس از برکناری رئیس‌جمهور ظالم از قدرت، سیسی یکی از نظامیانی بود که به طور موقت مسئولیت کشور را بر عهده گرفت. زمانی که محمد مُرسی از اعضای اخوان‌المسلمین در انتخابات اوت 2012 پیروز شد، سیسی اعتماد او را جلب کرد و به عنوان وزیر دفاع منصوب شد.

اما رفاقت و اعتقادات دموکراتیکش خیلی زود ته کشید. وقتی مصری‌های سرخورده در سال 2013 استعفای مرسی را خواستار شدند، سیسی متحد سابق خود را با کودتا برکنار کرد. بسیاری از مصری‌ها این مرد نظامی را می‌پرستیدند و خواهان ثبات نسبی بودند. نیروهای امنیتیِ مصر در ماه اوت، حدود 1000 معترض را در قاهره کشتند. این سرکوب، سیاستِ دهۀ آینده را تعیین کرد: "هر گونه فریاد مخالف باید خفه شود".

اما زمزمه‌های مخالفت بار دیگر بلندتر می شوند. ارزش ارز از سال 2022 سه بار کاهش یافته و تعدیل دیگری در راه است. بدهی خارجی بیش از دو برابر تولید ناخالص داخلی (از 17 درصد در سال 2013، به 40.3 درصد در سال جاری) شده است. مردم از پس معیشتشان برنمی‌آیند، زیرا قیمت‌ها در سال گذشته بیش از 70 درصد افزایش یافته است. سیسی به جای حمایت و تلاش برای بهبود وضعیت فقط اظهار فضل می‌کند. مثلاً می‌گوید: "اگر بهای پیشرفت و رفاه ملت، گرسنگی و تشنگی است، از خوردن و آشامیدن خودداری کنیم." مصری‌ها او را به خاطر اقداماتش در جنگ اسرائیل و حماس نفرین می‌کنند و می‌گویند به درستی از فلسطینی‌ها حمایت نکرده است. همۀ این‌ها موجبات نگرانی سیسی را فراهم می‌کند. او در انتخابات پیروز خواهد شد، اما مصری‌های ناراضی ممکن است اجازه ندهند، این دوره را ببیند.