از شیرهای سفید باغ وحش ارم چه خبر؟

مدیر باغ وحش ارم با اشاره به ۷ ماهه بودن شیرهای سفید گفت: قصد تکثیر این گونه را در باغ وحش نداریم بلکه هدف ما نمایش و آموزش است.

۷ آذرماه بود که میزبانی باغ وحش ارم از دو قلاده توله شیر سفید رسانه‌ای شد؛ شیرهایی که سویه ژنتیکی خاص و بسیار کمیاب هستند.

قاسم محمدی در گفت وگو با ایسنا درباره این دو قلاده شیر اظهار کرد: سال ۹۸ دو قلاده شیر به اسم‌های «دنا» و «هیر» از پارک ملی از پارک ملی کروگر در منطقه تیمباواتی آفریقای جنوبی وارد ایران شدند. این دو قلاده شیر متعلق به باغ وحشی هستند که در سیروان در شرف افتتاح است و از موالید نسل دوم «دنا» و «هیر» هستند که در قالب تفاهمنامه‌ای با باغ وحشی که همکار باغ وحش ارم است به‌صورت تبادل گونه‌ها بدون رد و بدل شدن هیچگونه وجهی وارد باغ وحش ارم شدند.

وی اضافه کرد: در قالب تبادل ما به آن‌ها قوچ و میش، کل و بز و کانگورو دادیم. این تبادل گونه‌ها با نظارت کامل سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده است.

به گفته محمدی این دو شیر ۹ اردیبهشت ماه سال جاری متولد شدند و هفت ماه را به پایان رسانده‌اند و نر و ماده هستند.

مدیر باغ وحش ارم با بیان اینکه شیر سفید یک سری اختصاصات دارد، اظهارکرد: شیرهای سفید یک گونه جداگانه نیستد بلکه یک جهش رنگی (color mutation) از زیر گونه جنوب و شرق آفریقا به نام (tawny South African lion) هستند. آن‌ها برخلاف تصور عمومی مبتلا به آلبینیسم یا زالی نیستند بلکه دچار حالتی به نام «لیوسیسم» هستند، یعنی آن‌ها رنگدانه در چشم‌ها، پنجه و لب‌های خود دارند. رنگ سفید آن‌ها به دلیل یک جهش مغلوب در ژن آنزیم تیروزیناز - مسئول تولید ملانین - ایجاد شده است.

وی اضافه کرد: موردهای شدید جهش در این ژن باعث بروز آلبینیسم می‌شود و جهش‌های خفیف‌تر در همان ژن مسئول ایجاد ویژگی رنگ آمیزی «چینچیلا» است. کاهش تولید رنگدانه باعث کاهش رسوب رنگدانه در امتداد ساقه مو می شود و آن را به نوک مو محدود می کند. هر چه رنگدانه در امتداد ساقه مو کمتر باشد، شیر رنگ پریده‌تر است. در نتیجه، «شیرهای سفید» از بلوند تا تقریباً سفید رنگ هستند. در سال ۲۰۱۳، نشانگر ژنتیکی خاصی که رنگ منحصربه‌فرد شیرهای سفید را تعیین می‌کند، پس از یک مطالعه هفت ساله به سرپرستی انجمن جهانی حفاظت از شیر سفید و مشارکت چندین کشور مختلف شناسایی شد.

محمدی با بیان اینکه شیرهای سفید از لحاظ احتیاجات نگهداری و تغذیه‌ای دقیقا مثل شیرهای آفریقایی هستند، گفت: تکثیر آن‌ها به علت تغییر رنگ به هیچ وجه در باغ وحش‌ها توصیه نمی‌شود بنابراین ما هم قصد تکثیر آن‌ها را نداریم. بیشتر هدف نمایشی و آموزشی مطرح است چراکه اردوهای زیادی از طریق مدارس شهر تهران برای بازدید حیوانات به باغ وحش ارم می‌آیند بنابراین آموزش بچه‌ها و دیدن زیرگونه مختلف شیر برای ما اهمیت دارد.

وی تاکید کرد: ما به جز گونه‌های مانند گور ایرانی وگوزن زرد که با موافقت و همکاری سازمان حفاظت محیط زیست تکثیر می‌شوند، قصد تکثیر شیر و گونه‌های دیگر را نداریم. شیر سفید نیز در سطح دنیا فقط در باغ وحش‌ها و در منطقه حفاظت شده کروگر نگهداری می‌شود.

مدیر باغ وحش ارم درباره اقدامات انجام شده برای به حداقل رساندن احتمال تلف شدن توله‌های شیر سفید گفت: ما بعد از ۳۰ سال برای اولین بار یک برنامه چک‌آپ کامل همراه با واکسیناسیون برای گربه سانان بزرگ باغ وحش شامل گربه جنگلی، گربه وحشی، شیر آفریقایی، شیر ایرانی، ببر سیبری و ببر بنگال با همکاری اساتید دانشگاه تهران اجرا کرده‌ایم.

آن‌ها به ترتیب بیهوش شدند و تحت سونوگرافی و رادیولوژی تشخیصی قرار گرفتند. وضعیت دندان‌ها نیز بررسی و اگر ضایعات دندانی داشتند برطرف و دندان‌ها جرمگیری شد همچنین از آن‌ها خونگیری، همه نمونه‌ها به دانشگاه تهران ارجاع و نتایج مختلف با اساتید به شور گذاشته شده است. در صورتی که هرکدام به‌صورت مقطعی نیاز به درمان داشتند، این کارانجام شده‌ است.

محمدی در پایان تاکید کرد: پایش، مراقبت و چک‌آپ گربه‌سانان بزرگ جثه سالیانه یا شش ماه یک بار انجام می‌شود بنابراین از این پس تلفات گونه‌ها بر اثر کم‌کاری و عدم رسیدگی مطلقا امکان پذیر نیست، مگر آن‌که ابتلا به یک سویه فوق حاد عفونی موجب مرگ و میر آن‌ها شود.