چند نکته‌ مهم درباره‌ گرد و غبار

با توجه به آنکه این اجلاس در ادامه اجلاس منطقه ای گرد و غبار در سال گذشته و به درخواست و رای گیری نزدیک به اجماع مجمع عمومی به میزبانی ایران برگزار شده است؛ انتظار می رود تصمیمات ان به عنوان اسناد پشتیبان قطعنامه های آتی سازمان ملل متحد تلقی گردد.

*سید محمد مجابی

شهریور ماه جاری مصادف با اجلاس بین المللی «مقابله با توفان های ماسه و گرد و غبار» در راستای دیپلماسی محیط زیست جمهوری اسلامی ایران و در چارچوب بند 15 سیاست های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری است.

بر اساس این بند ضروری است که دیپلماسی محیط زیست با تلاش برای ایجاد و تقویت نهادهای منطقه‌ای برای مقابله با گرد و غبار و آلودگی‌های آبی تقویت شود. همچنین با توسعه مناسبات و جلب مشارکت و همکاری‌های هدفمند و تأثیرگذار دوجانبه، چندجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه محیط زیست گسترش یابد.

پدیده گرد و غبار موضوعی فرامرزی است که ناشی از توسعه صنعتی و کشاورزی نابسامان، خشکی زمین ناشی از استفاده بی رویه از منابع آب و نیز تغییر اقلیم، بیابان زایی ناشی از توسعه ناپایدار،جنگ و دیگر مداخلات بشری است.با توجه به ماهیت فرامرزی این پدیده، راه حل آن نیز نیازمند همکارهای کشورهای درگیر اعم از منشاء و متاثر است.موضوع با اهمیتی که در اجلاس جاری با حضور نمایندگانی از ۵۰ کشور و ۱۵ نهاد بین‌المللی امکان تحقق دارد و میزبانی ایران برای این مهم می تواند نشان از پذیرش مرجعیت و توان ایران در مقابله با این پدیده و اجماع سازی چندجانبه باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۳۳۰ میلیون هکتار منبع گرد و غبار در غرب آسیا و آسیای میانه وجود دارد که بخشی از آن مربوط به کانون‌هایی با شدت کم و برخی مربوط به کانون‌هایی با شدت بالا است.

در این میان، حدود ۲۷۰ میلیون هکتار از این کانون‌ها، کانون گرد و غبار با شدت بالا است و سالانه حدود ۱۴۷ میلیون تن غبار ایجاد می‌کند که دارای ذرات کمتر ۱۰ میکرون‌ هستند و در به خطر انداختن بهداشت و سلامت مردم منطقه بسیار تاثیرگذارند علاوه بر آن معضلات زیست محیطی بزرگ مقیاس با متراکم کردن شکافهای اجتماعی زمینه ساز چالشهای امنیتی داخلی و خارجی می گردد.

از جمله دستاورهای مورد انتظار از دیپلماسی محیط زیست همانگونه که در سیاستهای ابلاغی محیط زیست تصریح شده است بهره‌گیری مؤثر از فرصت‌ها و مشوق‌های بین‌المللی و تسهیل انتقال و توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های مرتبط است که اجلاس مورد اشاره امکان انتقال دانش و تجربیات کشورهای مختلف در جهت مقابله با پدیده گرد و غبار و مدیریت را فراهم نموده و می تواند زمینه ایجاد صندوق بین المللی یا منطقه ای مرتبط را فراهم نماید.

همچنین انتظار می رود با توجه به آنکه 330 میلیون نفر در جهان تحت تاثیر توفانهای گرد و غبار قرار گرفته اند و سلامت و امنیت محیط زیستی در بخش های بزرگی از جهان تهدید می شود، خروجی این نشست در چارچوب «اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت» سبب افزایش مشارکت مالی و فنی کشورهای غنی و در حال توسعه در حمایت و سرمایه گذاری برای بهبود سیستمهای هشدار،حمایت از کشاورزان در جهت کشاورزی پایدار با استفاده بهینه و پایدار از منابع آب و خاک و احیای زیست بوم ها و هم پیمانی جهانی جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و گرمایش کره زمین گردد.

در پایان این نکته حائز اهمیت است که با وجود ارزشمند بودن فرامرزی دیدن منشاء و تاثیر پدیده گرده و غبار و تاکید بر لزوم استفاده از ظرفیتهای دیپلماتیک در مدیریت و کاهش آسیب ناشی از آن همواره باید مراقب بود کشورها از ترک فعل و یا اقدامات ناشی از قصور و تقصیر کارگزاران داخلی در حوزه تصمیم گیری های ملی غافل نشوند.

همانگونه که مقام معظم رهبری در موارد متعدد هشدار داده اند نقش سوء مدیریتهای داخلی در ایجاد و استمرار برخی از پدیده ها از جمله عدم مدیریت صحیح منابع حیاتی و ایجاد منبع های داخلی گرد و غبار حائز اهمیت و مورد تاکید موکد است و نباید در سایه فرامرزی دیدن موضوع مغفول واقع شود. این انتظار با توجه به سیاست برنامه هفتم که تاکید بر آبخیزداری و آبخوانداری و اصلاح الگوی کشت و رعایت آمایش سرزمین دارد قابل اجراست. امید انکه نمایندگان مجلس به این مهم توجه و بر پایداری توسعه و رفاه اجتماعی تاکید ورزند.

*رئیس کمیته کشاورزی ، محیطزیست و آب مجمع تشخیص مصلحت نظام

تماشاخانه