عصر ایران - زبان هاواییایی یا Ōlelo Hawai'i، زبان زیبایی است که الفبای آن از تنها 13 حرف تشکیل شده است. از این رو، زبان هاواییایی یکی از کمترین تعداد حروف الفبا بین زبان های جهان را به خود اختصاص داده است. در ادامه با این زبان بیشتر آشنا می شویم.
زبان هاواییایی گونه ای از زبان پلینزیایی است و از این رو به خانواده زبان های پلینزیایی تعلق دارد. به گفته برخی، زبان هاواییایی لهجه ای از زبان پلینزیایی است.
پیش از آمدن مهاجران اروپایی به هاوایی، فرض بر این است که زبان ساکنان هاوایی فقط یک زبان شفاهی بوده است. دکتر ویلیام اندرسون نخستین فردی بود که زبان هاواییایی را نوشت. وی در 21 ژانویه 1778 وارد جزیره کوآئی شد. دکتر اندرسون فهرستی از حدود 250 واژه و عبارت از زبان هاواییایی تهیه کرد.
هاوایی تنها ایالت آمریکا با دو زبان رسمی محسوب می شود که شامل انگلیسی و هاواییایی است.
به طور غیر رسمی، یک زبان سوم نیز در هاوایی وجود دارد که به نام پیجین هاواییایی (Pidgin Hawaiian) یا انگلیسی کریول هاواییایی (Hawaiian Creole English) شناخته می شود.
زبان های پیجین زمانی شکل می گیرند که دو فرهنگ در هم آمیخته می شوند و باید با هم ارتباط برقرار کنند، درست مانند ساکنان هاوایی و کارگران مهاجر که از سراسر جهان آمدند. واژه ها، عبارات و دستور زبان از یک زبان در واژه ها، عبارات و دستور زبان دیگر ترکیب می شوند. یک پیجین در واقع از ترکیب دو زبان تشکیل می شود.
پیجین هاواییایی از واژه های هاواییایی استفاده می کند، اما از نحو، صداها، ملودی یا تلفظ خیر. با گذشت زمان، واژه های انگلیسی بیشتری در آن گنجانده شد.
پیجین هاواییایی پیچیدهتر شد، قوانین دستور زبانی خاص خود را پیدا کرد و حتی توسط نسل های بعدی پذیرفته شد. طبق تعریف، این بدان معنی است که پیجین هاواییایی دیگر یک "زبان در بین" باقی نمانده، بلکه به یک زبان جدید تکامل یافته است.
زبان هاواییایی بسیار نرم، آهنگین و آرام بخش به گوش می رسد. اما چرا این گونه است؟
الفبای زبان هاواییایی تنها از 13 حرف تشکیل شده است که همگی آنها صدایی گرم و لطیف دارند. الفبای زبان هاواییایی شامل موارد زیر می شود:
پنج حرف صدادار: a, e, i, o, u
هفت حرف بی صدا: h, k, l, m, n, p, w
و یک حرف بسیار خاص: okina (’)
اُکینا یک وقفه کوتاه بین دو حرف را نشان می دهد، درست مانند Hawai’i.
در برخی واژه ها، مانند Waikīkī، می توان در بالای برخی از حروف صدادار یک خط فاصله را مشاهده کرد. این خط فاصله macron یا در هاواییایی kahokō نام دارد. این یک حرف در نظر گرفته نمی شود و نشانی برای اندکی طولانیتر تلفظ آن حرف صدادار است.
یکی دیگر از دلایلی گوشنواز بودن زبان هاواییایی این است که هر هجا با یک حرف صدادار به پایان می رسد. نمونه های بیشماری برای این موضوع وجود دارند زیرا به تک تک واژه های زبان هاواییایی مربوط می شود.
دو حقیقت جالب توجه دیگر درباره زبان هاواییایی وجود دارد که آن را به زبانی آهنگین و گوشنواز تبدیل می کنند:
هیچ خوشه بی صدایی در این زبان وجود ندارد. این بدان معناست که در یک هجا دو حرف بی صدا وجود ندارد که به دنبال یکدیگر باشند، مانند pr در pr(ide)، gr در gr(eat)، pl در pl(ace)، یا cr در cr(own).
هیچ صفیری در زبان هاواییایی وجود ندارد.