کم کاری صداوسیما در تولید شادی و نشاط

آموزه‌های دین اسلام، نه تنها احساس شادی و نشاط را سرکوب نمی‌کند، بلکه بر اساس برخی آیات و روایات، این مهم را ضروری می‌داند.

خراسان نوشت: آیا جامعه ما آن طور که باید، شاداب و سرزنده است؟ حتما عده‌ای خواهند بود که معتقد باشند، آری ما جامعه بانشاطی هستیم و شاید دلایلی را هم برای این ادعایشان سر هم کنند؛ اما احتمالا بخش بیشتری از مردم پاسخ‌ شان منفی است و علت عمده این موضوع را هم در نابسامانی‌های اقتصادی و معیشتی جست‌وجو ‌کنند.

موضوعی که رهبر انقلاب هم در توصیه اخیرشان در جمع مدیران سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه هنری به آن اشاره کردند: «حفظ شادابی، سرزندگی، خوشحالی و خشنودی مردم یکی از وظایف مهم دستگاه‌های فرهنگی تبلیغاتی است. البته اگر وضع اقتصاد و زندگی مردم بهتر شود شادابی و خشنودی آن‌ها تا حدودی تأمین می‌شود اما جدا از این مسئله هم می‌توان با مشارکت خود مردم، کارهای متنوع – شیرین و سرزنده‌ای انجام داد.»

نظرسنجی ها چه می گوید؟
به طور قطع، نتایج نظرسنجی‌ها چه سویه‌دار و چه واقعی تهیه شده باشند، واقعیت‌های اجتماعی را تغییر نمی‏دهند. چنان‌که تیرماه گذشته روزنامه دولتی ایران با انتشار نتایج یک نظرسنجی تلاش کرد، شرایط اجتماعی را به گونه‌ای که احتمالا خودش می‌خواست، نمایش دهد. «ایران» تیرماه در بخشی از گزارش خود نوشت: «یافته‌های نظرسنجی‌های مراکز معتبر داخلی، وضعیت کاملاً متفاوتی در زمینه رضایت عمومی یا شادی ایرانیان در زندگی ارائه می‌کند.

برخلاف سیاه‌نمایی مؤسسه‌های خارجی و تکرار آن از سوی برخی غرب‌گرایان داخلی، بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ میانگین نمره شادکامی64از ۱۰۰ بوده است. در همین زمینه، سنجه‌های «خودم را فردی فعال و تأثیرگذار می‌بینم» با امتیاز 72 «نسبت به آینده امیدوار هستم» با امتیاز 69، «از زندگی خود لذت می‌برم» با امتیاز 68و «احساس می‌کنم زندگی ارزشمندی دارم» با نمره 68از ۱۰۰، نشان می‌دهد که ایرانیان در محدوده انسان‌های شاد قرار دارند.»

البته این گزارش، همان وقت پس از انتشار با انتقادهای متعددی از سوی دیگر رسانه‌ها و برخی کاربران فضای مجازی مواجه شد؛ اما نکته دقیقا همین جاست که اگر این آمار حتی خوش‌بینانه‌تر از این اعداد و ارقام تنظیم شود، باز هم واقعیت‌ها را تغییر نمی‌دهد، مگر این که متولیان در نگاه خود و رویکرد حکمرانی فرهنگی تجدید نظر کنند

صدا و سیمای کم کار در تولید نشاط
جالب این جاست که موضوع امید و نشاط‌آفرینی همواره موضوع مورد اشاره در تکالیف و وظایف متولیان بوده است؛ همان‌طور که رهبر انقلاب در حکم انتصاب رئیس کنونی رسانه ملی را «قرارگاهی برای پراکندن امید و نشاط در فضای عمومی کشور» دانسته‌اند. اما اکنون مهم‌ترین پرسش از آقایان رسانه ملی همین است که برای این که رسانه ملی شادی‌پراکن باشد، دقیقا چه اقدامی انجام شده است؟ اگر در گذشته و سال های پیشین کم و بیش برنامه ها و تولیداتی برای نشاط مخاطب از قاب شیشه ای سیما پخش می شد، حالا این برنامه ها را باید با ذره بین در تلویزیون جست وجو کرد و چه بسا اکنون که این نیاز بیشتر احساس می شود، تولیدات نشاط آفرین در فقیر ترین دوره خود به سر می برد.

ابهری؛ جامعه شناس: متولیان در تولید نشاط کوتاهی کرده اند
اما خوب است برای بررسی عملکرد دستگاه‌های فرهنگی درخصوص نشاط آفرینی، دیدگاه جامعه‌شناسان را هم جویا شویم. دکتر مجید ابهری استاد دانشگاه و رفتارشناس می‌گوید: حدود 40 سال است در این حوزه مطالعه و پژوهش کرده و امروز معتقدم متاسفانه نهادهای متولی در زمینه تولید نشاط و شادابی به درستی عمل نکرده و ابزار آن را به جامعه عرضه نکرده‌اند. بنابراین جوانان خود به دنبال یافتن نشاط رفته و می‌روند و بعضا نشاط را در بزم‌های منفی و گناه‌آلود همچون مهمانی‌های مختلط یا اعتیاد به مواد مخدر جدید می‌یابند.

ایازی؛ جامعه شناس: اگر مردم احساس شادکامی نکنند، آن جامعه توسعه یافته نیست
در همین زمینه دکتر سیدعلی نقی ایازی استادیار و عضو هیئت علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی چنین می‌گوید:جایگاه شادی و نشاط مشروع از ضروری‌ترین خواسته‌های فطری بشر، نقش تعیین کننده‌ای در تأمین سعادت فرد و جامعه دارد و از طرفی آثار مترتّب بر آن که توأم با خوش‌بینی، امید و اعتماد است ، می‌تواند به عنوان عوامل مؤثر بر توسعه یافتگی قلمداد شود. با این وصف اگر مردم یک جامعه احساس شادکامی، خشنودی و رضایتمندی نکنند، نمی‌توان آن جامعه را توسعه یافته قلمداد کرد. با توجه به اهمیت این موضوع لازم است سیاست‌گذاران اجتماعی به این مهم توجه مضاعف داشته باشند و در برنامه ریزی اجتماعی اهتمام ویژه‌ای کنند.

مسئولان باید بتوانند ابزار تولید نشاط را رایگان و ارزان فراهم کنند
دکتر ابهری در بیان راهکاربرای توسعه نشاط معتقد است: در اولین قدم، نهادهای متولی همچون صداوسیما در جایگاه نخست و دیگر نهادها همچون سازمان تبلیغات، آموزش و پرورش، آموزش عالی و... در جایگاه‌های بعدی، باید بتوانند مدیریت تولید نشاط را در جامعه به دست بگیرند. امروزه نشاط برای جوانان خانواده‌های کم درآمد به یک رویا تبدیل شده است. برای نمونه تفریحاتی همچون استخر و سینما و ورزش های سالم قیمت گرانی دارد که تا حدودی برایشان غیرممکن است و تقریبا در انحصار عده‌ای محدود قرار گرفته است. این دستگاه ها باید بتوانند ابزار تولید نشاط را رایگان و ارزان در اختیار عموم قرار دهند؛ در غیر این صورت با افزایش بیشتر آسیب‌های اجتماعی باید انگشت حسرت به دندان بگیریم.

نهادهای فرهنگی نیازمند فهم نو از تعالیم دینی برای توسعه نشاط هستند
دکتر ایازی در ارائه راهکاربرای تولید نشاط می‌گوید: آموزه‌های دین اسلام، نه تنها احساس شادی و نشاط را سرکوب نمی‌کند، بلکه بر اساس برخی آیات و روایات، این مهم را ضروری می‌داند. بنابراین مراجعه به آموزه‌های دینی و فهم نو و وسیع از این دسته از آموزه‌ها یکی از راهکارهای جدّی در زمینه تولید نشاط است. آیات و روایات متعدّدی دراین حوزه وجود دارد که به این امر مباح و لازم در ابعاد مختلف پرداخته‌اند.با این وصف نهادهای فرهنگی لازم است ابتدا با فهم نو و جست‌وجو در تعالیم دینی به اهمیت آن پی ببرند و متناسب با آن از ابزارهای نشاط بخش استفاده کنند. سیاست‌گذاران باید بتوانند خود را در جایگاه طبقات اجتماعی و سنین مختلف قرار دهند و متناسب با آن در مسیر توسعه شادی و نشاط گام بردارند. بدیهی است فهم انقباضی از تعالیم دینی به توسعه این مهم کمک نمی‌کند.