مجله بخوانیم/ اندیشه پویا و داستان مجتهدیِ البرز؛ سحابی یا حسابی؟

در کتابی که دربارۀ دکتر مجتهدی رییس فقید دبیرستان البرز منتشر شده به مخالفت های سحابی با او اشاره شده اما به نظر می رسد حسابی ( فیزیک دان مشهور که وزیر دولت اول مصدق بود) درست باشد.

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- «اندیشه پویا»ی تازه هم خوش‌بختانه درآمده با جلدی که به بهرام بیضایی اختصاص دارد و تصویر او از سال‌های زندگی در ایران را یادآور می‌شود و انتخاب طرحی با سبیل، هوش‌مندانه است چون این بیضایی برای ما آشناتر است.

در همان تورق اولیه بر مطلبی که دربارۀ کتاب «یادنامۀ دکتر محمد علی مجتهدی» یا «‌اندیشۀ البرز» است توقف می‌کنم چرا که خود نزدیک 40 سال قبل از همین دبیرستان البرز فارغ‌التحصیل شده‌ام و نام مجتهدی با آموزش و پرورش مدرن در ایران گره خورده و دانش آموختگان آن در جای جای جهان نام و یاد او را گرامی می‌دارند.

دکتر محمدعلی مجتهدی رییس فقید دبیرستان البرز

یک بخش و البته با استناد به کتاب در مقاله اما به جد جای درنگ دارد. آنجا که به اختلافات مجتهدی و یدالله سحابی می‌پردازد.

درست است که دکتر سحابی دورۀ کوتاهی در سال 1325 رییس ادارۀ فرهنگ تهران بوده اما آن که مجتهدی را برکنار کرد دکتر حسابی در مقام وزیر فرهنگ دولت اول مصدق بود و گمان نمی‌کنم دکتر سحابی در جایگاه رییس ادارۀ فرهنگ تهران بوده باشد.

اشتباه نویسنده آنجا محتمل‌تر است که بازنشستگی پس از انقلاب را هم به دکتر سحابی نسبت می‌دهد در حالی که پس از انقلاب دکتر سحابی معاون نخست وزیر و بعد 4 سال نمایندۀ تهران در اولین دورۀ مجلس و سپس منتقد بسیار مشهور حاکمیت – دوشادوش مهندس بازرگان - بود و با بازنشستگی مجتهدی چه کار داشته آن هم در سال 61؟

دکتر یدالله سحابی/ زمین شناس،سیاست‌مدار

اتفاقا بعد از پیروزی انقلاب خود مجتهدی هم انتظار نداشت در فضای تازه ماندگار شود خاصه به خاطر سابقۀ تولیت دانشگاه صنعتی آریامهر با حکم خود شاه.

با این اوصاف یدالله سحابی بعد از انقلاب قطعا و بی هیچ تردید نادرست است و تردید علی ملیحی در صحت گزارۀ نویسندۀ کتاب- بهرام کیانی- درست است و پیش از انقلاب هم به دکتر حسابی وزیر فرهنگ دولت اول مصدق بیشتر می خورد تا به دکتر سحابی.

این را هم اضافه کنم که دلیل باور به این که حسابی باید باشد این است که بعد از برکناری دکتر مجتهدی به مرحوم رضا مُزیّنی -دایی پدرم- پیشنهاد شد ریاست دبیرستان البرز را بر عهده گیرد و در خاطرات خود، نام دکتر حسابی را آورده بود. او نپذیرفت و مجتهدی به البرز بازگشت و آن که از دولت مصدق رفت، حسابی بود.

به نظر می‌رسد شباهت آوایی حسابی و سحابی و یک دورۀ کوتاه مسؤولیت سحابی اداره فرهنگ تهران در سال 1325 ذهن نویسنده یا خود دکتر مجتهدی را بیشتر به جانب سحابی برده باشد تا حسابی وزیر.

دکتر محمود حسابی وزیر فرهنگ دولت اول مصدق/فیزیک‌دان

شوربختانه نه یدالله سحابی زنده است و نه محمود حسابی‌. همچنین عزت‌الله سحابی. هر چند بعید نیست به سیاق قبل، ایرج حسابی با استناد به آلبرت اینشتاین دخالت پدر را نفی کند!

جدای سحابی یا حسابی بخش بسیار خواندنی این شمارۀ مجله ماجرای انتشار نامۀ عباس عبدی به سید محمد خاتمی و پاسخ او دربارۀ هاشمی رفسنجانی است که از کتاب خاطرات آیت‌الله در سال 78 سردرآورده و سه فرض دربارۀ انتشار آن که گمان می رفت خصوصی بوده محتمل است:

اول این که خود خاتمی به هاشمی داده باشد تا ثابت کند در قبال انتقاد از کاندیداتوری او برای مجلس ششم ساکت ننشسته بود. این احتمال اما با اخلاقیات خاتمی سازگار نیست ضمن این که ابطحی گفته پرسیده و او تکذیب کرده است.

احتمال دیگر این بوده فردی نفوذی اطلاعات را به دفتر هاشمی یا یک نهاد اطلاعاتی داده باشد و سومی هم این که خاتمی نامه را به کسی داده که با مرحوم هاشمی هم ارتباط داشته و من‌باب خوش خدمتی به او داده است.

جزییات بیشتر را در اینجا نمی‌آورم چون غرض تشویق به خریدن و خواندن است نه نقل مطالب که در شناسنامه هم منع شده است.

دربارۀ قیمت مجله هم وقتی یک ساندویچ سادۀ مرغ 75 هزار تومان باشد یک مجلۀ 75 هزار تومانی گران نیست مشروط به آن که گرسنه نباشی تا اول طلب غذا کنی و بعد که سیر شدی اما همچنان گرسنه روحی باشی تا یک ماه را با مجلۀ خواندنی سیر کنی اگر چه همچنان معتقدم باید حسابی باشد نه سحابی!

لابد می گویید این که «ح» و «س» باشد یا «س» و «ح» چه تفاوتی دارد؟ خیلی! چون حسابی را سحابی می‌کند.

کانال عصر ایران در تلگرام