اندیشکده شورای آتلانتیک: تاخیر در مذاکره با ایران تنش‌ زدایی را برای بایدن پیچیده‌تر می‌کند

اندیشکده «شورای آتلانتیک» چندی قبل در تحلیلی پیروزی «جو بایدن» در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را عاملی برای احیای دیپلماسی میان ایران و آمریکا و کاهش تنش ها در منطقه ارزیابی کرد. این اتاق فکر آمریکایی بخشی از این تحولات را به مسائل داخلی و انتخابات آینده ریاست جمهوری در ایران ارتباط داد. تحلیلگر این مرکز پژوهشی با بیان اینکه خروج دولت «دونالد ترامپ» از برجام در سال ۲۰۱۸ و تحمیل مجدد تحریم‌ها، مشکلات تهران را تشدید کرد بر این باور است بهترین اقدام بایدن،  دستیابی به توافق  با روحانی است؛ توافقی که گام‌های ایران را در زمینه هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها تغییر می‌دهد. در بخش هایی از گزارش این اندیشکده با عنوان «تاثیر توافق بایدن و روحانی بر آینده سیاسی ایران» می خوانیم: دولت ایران پس از اعمال سیاست «فشار حداکثری» آمریکا در تنگنا قرار گرفت و به میزان قابل‌توجهی میزان شانس احزاب میانه ‌رو و اصلاح‌طلب برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ژوئن ۲۰۲۱ در ایران کاهش یافت.

دولت بایدن می‌تواند روند دوره ترامپ را معکوس کند. وی از زمان تحلیف در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ ، هفت ماه تا قبل از انتخابات ایران فرصت دارد با دولت روحانی توافقی را امضا کند. برخی در واشنگتن دی سی و در خارج از کشور اظهار داشته‌اند که بایدن برای انجام توافق با روحانی و ورود مجدد به برجام نباید عجله کند. با این حال، انجام مذاکره با ایران امری اجتناب‌ناپذیر است و به تاخیر انداختن آن روند تنش‌زدایی را پیچیده‌تر می‌کند. بایدن اعلام کرده‌است که دولت وی «روابط با ایران را در اولویت برنامه‌های خود قرار خواهد داد» و متعهد شده‌است که در صورت بازگشت ایران به تعهدات برجامی، او نیز به توافق هسته‌ای باز خواهدگشت. همچنین بایدن اظهار داشت که می خواهد «راهی مطمئن برای بازگشت به مسیر دیپلماسی با تهران» پیشنهاد دهد.

اقدامات کاهنده تعهدات هسته‌ای ایران که از زمان خروج آمریکا از برجام انجام گرفت، بازگشت‌پذیرند. در حالی که مقامات دولت جدید آمریکا نمی‌توانند قبل از تحلیف بایدن با ایران وارد مذاکره شوند، اروپایی‌ها اما قادر خواهند بود که در فاصله انتقال قدرت در آمریکا به تهران نزدیک شوند تا از لحاظ فنی، فرایند احیای برجام را تسریع کنند. این امر به هر دو طرف امکان آن را می‌دهد که اندکی پس از تحلیف ادعا کنند که مطابق اقدامات اعتماد ساز عمل کرده‌اند.

بسیاری از افراد تیم سیاست‌خارجی بایدن در جریان مذاکرات هسته‌ای در دولت «باراک اوباما» حضور داشته‌اند و یا افرادی هستند که دیدگاه‌های مشابهی با آنان دارند و با دیپلمات‌های ایرانی که در حال حاضر وزارت امور خارجه را اداره می‌کنند، آشنا هستند؛ این موضوع می‌تواند گفت وگوهای مجدد برای دستیابی به توافق را تسهیل کند. فراتر از احیای برجام، بایدن باید توافق‌نامه جامع‌تری را با ایران به سرانجام برساند. ایران خواستار لغو همه تحریم‌های اعمال شده از سوی دولت ترامپ و جبران خسارات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها طی سه‌ سال گذشته شده‌است. با این حال، مساله فوق می‌تواند از طریق مذاکرات پشت درهای بسته و با ارائه سازوکارها و مشوق‌های اقتصادی دیگر حل و فصل شود.

نکته مهم اینکه، تبادل اتباع ایرانی زندانی در ایالات‌متحده به دلیل نقض تحریم‌ها و آمریکایی‌هایی که در ایران زندانی شده‌اند، همان طور که ظریف سال گذشته پیشنهادکرد، می‌تواند نشانگر حسن نیت دوطرفه باشد. همچنین ارائه کمک‌های پزشکی برای مقابله با بیماری کرونا به ایران نیز از دیگر نشانه‌های مثبت به شمار می‌رود.  به ادعای این اندیشکده آمریکایی، مقام های ایرانی همواره درهای مذاکرات با ایالات متحده را باز نگه داشته‌اند. اگر روحانی موفق شود با ایالات متحده به توافق برسد، بی‌شک مانند سال ۲۰۱۳ حمایت ایرانیان را به خود جلب خواهد کرد؛ موضوعی که به وی این امکان را می‌دهد تا خود را به عنوان شخصی که سرانجام اختلافات با ایالات متحده را پس از ۴۲ سال حل و فصل کرد، معرفی کند.