داستان حلقه رازآمیز پادشاه / تابوتی که همه را شگفت‌زده کرد (فیلم)

عصر ایران؛ محسن ظهوری ـ «تمام خاک شهر شوشان و شهر ماداکتو و شهرهای دیگر را با توبره به آشور کشیدم، و در مدت یک ماه و یک روز کشور عیلام را با همه پهنای آن، جاروب کردم.» این را «آشوربانیپال» پادشاه قدرتمند آشور گفته است؛ وقتی به شوش لشگر کشید و آن را ویران کرد. پس از این شکست، تمدن عیلام گرچه دیگر قدرت پیشین خود را به دست نیاورد، اما همچنان در هنر و صنعت یگانه بود. نمونه‌اش شیئی عجیب که در تابوت شاهی عیلامی قرار داشت و آن را حلقه قدرت نامیده‌اند.

در این قسمت از مجموعه ایران به روایت آثار» داستان کشف این شیء عجیب را همراه با بررسی نقوش و نحوه ساخت آن می‌بینید.  

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در قسمت قبل منتشر شد:

ایران به روایت آثار؛ قسمت دوازدهم: رستم و شغاد

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

تابستان سال ۱۳۶۱ بود که عملیات احداث سد شهدای مارون در شمال شهر بهبهان ناگهان متوقف شد. آن‌ها به آرامگاهی سنگچین رسیده بودند، پس تیم باستان‌شناسی همراه «فائق توحیدی» و «علی‌محمد خلیلیان» از کارشناسان دفتر حفظ آثار تاریخی وقت به منطقه رفتند. آن‌‌چه اینجا در محوطه باستانی ارجان پیدا شد، همه باستان‌شناسان جهان را شگفت‌زده کرد؛ درون آرامگاه تابوتی بزرگ از جنس مفرغ بود و داخل آن اسکلتی به همراه خنجر، پایه آتشدان، تُنگ و ساغر و سینی، ظروف برنزی، دکمه‌های زرین و یک حلقه طلایی، حلقه‌ای که از مهم‌ترین کشفیات باستان‌شناسی در ایران است.

«کیدین هوتران پسر کورلوش» زبان‌شناسان کتیبه این حلقه را این‌طور ترجمه کردند؛ نام پادشاهی که با بررسی‌های خط‌شناسی و تاریخ هنری او را شناختند؛ یکی از حاکمان عیلام پس از ویرانی بزرگ «آشوربانیپال». از او چیز زیادی نمی‌دانیم، همچنان که از حلقه همراهش. شیء زرینی که روی سینه جسد قرار گرفته بود. حلقه‌ای به وزن ۲۷۳ گرم با ارتفاع حدود ۱۷ سانتی‌متر که شکلی نامتعارف دارد. دسته‌ای است که به دو صفحه گرد می‌رسد با نقوشی از دو شیر بالدار که دو طرف گیاهی ایستاده‌اند و پنجه بر پنجه یکدیگر گذاشته غرش می‌کنند. دورتادور آن‌ها نقشی گیس‌باف دیده می‌شود و زیر پای شیرها سه ردیف نقش به صورت طاق هلالی‌شکل کنده شده. روی دسته این حلقه شیارهایی است که انتهای آن‌ها به یک گل ۱۲ پر می‌رسد.

این حلقه با ظرافتی ستودنی ساخته شده؛ دقت در قرینه‌نگاری نقوش این دو صفحه بی‌نظیر است و کل اثر تماماً به صورت چکش‌کاری و حکاکی ساخته شده چراکه هیچ اثری از چسب یا لحیم‌کاری در آن دیده نمی‌شود. نقش شیر بالدار بر این حلقه که در آن دوران نشانه قدرت و فرمانروایی بوده، باعث شد تا این شیء عجیب را حلقه قدرت بنامند. اما کاربرد آن چه بوده؟

• تاکنون نمونه‌های مشابه کمی مثل این حلقه در شوش و چغازنبیل به دست آمده که کوچک‌تر از حلقه ارجان هستند و کاربری آن‌ها هم مشخص نیست. حلقه ارجان چیزی نیست که بتوان آن را به گردن انداخت یا مثل دستبند از آن استفاده کرد. حتی دسته آن جای چهار انگشت یک دست را بر خود ندارد. پس احتمالا در مراسم مذهبی یا آئینی از آن استفاده نمی‌شده. در نقش‌برجسته‌های مختلفی از تاریخ ایران باستان نمونه مشابه چنین حلقه‌ای را دست بزرگ‌زادگان یا شاهان می‌بینیم که انگار نمادی از قدرت بوده، اما نمی‌دانیم که کاربری حلقه ارجان هم مثل آن‌ها بوده یا نه. از آن‌جا که تاکنون هیچ نمونه‌ای مانند حلقه ارجان کشف نشده، کاربری این شیء به‌صورت یک راز باقی مانده. حلقه‌ای بی‌همتا و رازآلود که هنوز نمی‌دانیم کجا ساخته شده، چرا آن را درست کرده‌اند و به چه کار می‌آمده؟

بیشتر بخوانید:

آغاز ساخت کارخانه قند در چغازنبیل/تعرض به حریم بنای تاریخی خوزستان

تماشاخانه

بیمارستان‌های ویران در بیروت با فرشتگانی که تا پای جان برای سلامت ایستاده‌اند (فیلم)

موسیقی کلاسیک هنوز زنده است / کشف اتفاقی آثار جدیدی از بهترین آهنگسازان جهان (فیلم)

فیلم های دیگر