داستان مرگ پرندگان مهاجر که از اوایل بهمن ماه در شبه جزیره میانکاله استان مازندران آغاز شده بود، اکنون به شرق خلیج گرگان نیز کشیده شده و خبرها حکایت از آن دارد که در ۴۸ ساعت گذشته لاشه ۸۰۰ قطعه انواع پرنده مهاجر از این منطقه جمع‌آوری شده است.

هفته گذشته مشاهده لاشه تلف شده تعدادی پرنده در سواحل شهرستان بندرگز توسط خبرگزاری ایرنا منتشر شد اما مدیرکل دامپزشکی گلستان در گفت و گو با رسانه‌های استان این موضوع را تکذیب کرد.

با وجود تکذیب دامپزشکی، مرگ مشکوک صدها قطعه پرنده مهاجر و بومی آبزی و کنارآبزی در سواحل بندرترکمن و اطراف آن واقع در سرحدات شرقی پناهگاه حیات وحش میانکاله از شامگاه یکشنبه توسط مردم گزارش و از صبح دوشنبه گروه‌های دامپزشکی و محیط زیست برای جمع آوری، نمونه گیری و امحا لاشه ها وارد عمل شدند.

بیش از ۹۰ درصد گونه های تلف شده را چنگر معمولی و یا پرلا تشکیل داده و سایر گونه ها نظیر فلامینگو، کشیم بزرگ، کشیم گردن سیاه، باکلان، کاکایی، اردک ارده‌ای و اردک سر حنایی نیز در این تلفات مشاهده می شود.

اداره‌ کل حفاظت محیط زیست گلستان روز چهارشنبه مرگ مشکوک صدها قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی در سواحل شرقی خلیج گرگان در کرانه های آبی بندرترکمن را تایید و اعلام کرد: در ۴۸ ساعت گذشته لاشه ۸۰۰ قطعه انواع پرنده مهاجر از این منطقه جمع‌آوری شد.

مدیرکل محیط زیست گلستان با اعلام مرگ مشکوک تعدادی از پرندگان مهاجر زمستان گذران در سواحل بندرترکمن گفت: از روز گذشته و با مشاهده لاشه این پرندگان، برای شناسایی علت مرگ و امحا لاشه، گروهی از نیروهای دامپزشکی و یگان حفاظت محیط زیست به منطقه اعزام شدند که همزمان کار نمونه برداری از آنها برای جلوگیری از سرایت به سایر پرندگان در دستور کار قرار گرفت.

محمدرضا کنعانی گفت: تا قبل از مشخص شدن نتیجه نمونه‌گیری نمی‌توان اظهارنظری در مورد علت مرگ این پرندگان داشت و نمونه برداری و بیان علت مرگ نیز در حیطه وظیفه دامپزشکی است.

به گفته وی برای تامین سلامت شهروندان، شکار پرندگان برای تمام شکارچیان دارای پروانه ممنوع است و در صورت مشاهده با آنها برخورد می شود.

احتمال مسمومیت پرندگان وجود دارد

عبدالحکیم ادریسی از اعضای کانون شکار غرب گلستان به خبرنگار ایرنا گفت: این حادثه عواطف دوستداران به حیات وحش را جریحه دار کرده است که امیدواریم هر چه سریعتر سریال این حادثه ناگوار به پایان برسد.

وی از آمادگی دوستداران طبیعت برای مشارکت در عملیات جمع آوری لاشه های تلف شده خبر داد و گفت: استفاده از طرح های مشارکت محور در ارتقای شاخص های زیست محیطی و بکارگیری جوامع محلی کمک موثری در حفظ زیستگاه های کشور خواهد بود.

وی که از شکارچیان مجاز منطقه است، ادامه داد:‌ شاید احتمال مسمومیت ناشی از ریختن فضولات و یا حتی بقایای سموم کشاورزی در خلیج گرگان از سوی برخی افراد ناآگاه در این تلفات تاثیر داشته باشد ولی این که شکارچی بخواهد برای شکار بیشتر دست به این کار زده باشد، اشتباه و مغرضانه است.

الیاس هیوه چی فرماندار شهرستان بندرترکمن نیز به خبرنگار ایرنا گفت‌: هم اکنون نیروهای دامپزشکی مشغول نمونه برداری از لاشه پرندگان هستند و تعدادی از نمونه ها به آزمایشگاه ارسال شده است.

معاون سلامت اداره‌کل دامپزشکی گلستان نیز پیش تر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا هرگونه اظهار نظر در مورد دلایل مرگ این گونه های جانوری و ارتباط احتمالی این تلفات با مرگ و میر روزهای اخیر پرندگان در مازندران را به بررسی بیشتر و انجام آزمایشات تکمیلی موکول کرده بود.

محسن عبدالوند تاکید کرد که گشت و پایش از زیستگاه های این استان همچنان ادامه خواهد داشت و احتمال این که بخشی از این گونه های کشف شده بر اثر رخدادهای طبیعی مانند جزر و مد و یا تندباد به گلستان منتقل شده باشد وجود دارد.

چالش مرگ پرندگان در میانکاله

در دومین روز بهمن ماه خبری تلف شدن مشکوک صدها قطعه پرنده در پهنه آیی میانکاله در محدوده شهرستان گلوگاه مازندران منتشر شد بر اساس آخرین آمار حدود ۱۴ هزار پرنده تلف شدند.

سازمان دامپزشکی کشور با استناد به نتایج آزمایشات انجام شده بر روی گونه های تلف شده در بخش های مرکزی خلیج گرگان در محدوده شهرستان گلوگاه در مازندران طی اطلاعیه ای اظهار کرد که بیماری آنفلوانزا H۵،H۷ وH۹ و یا نیوکاسل علت مرگ این پرندگان نبوده است.

رییس سازمان دامپزشکی کشور علت اولیه تلفات مرگبار پرندگان وحشی در میانکاله را مسمومیت طبیعی و یا همان بیماری بوتولیسم اعلام کرد.

اگر چه تعدادی از کارشناسان محیط زیست و دامپزشکی مسمومیت ناشی از جلبک و پلانگتون ها را به عنوان یکی دیگر از سناریوهای احتمالی دخیل در مرگ پرندگان وحشی می دانند ولی احتمال خوراندن دان مسموم توسط شکارچیان غیرمجاز با همدستی زمین خواران و تالاب خواران ، شیوع بیماری های ویروسی، مسمومیت ناشی از ریختن فضولات ، بقایای سموم کشاورزی و رهاسازی فاضلاب هم توسط مردم محلی مطرح شده است.

اردک سرسبز و سرحنایی، اردک تاج‌دار، مرگوس‌ها، غاز خاکستری و پیشانی سفید و قوها و پلیکان‌ها مهم ترین گونه از پرندگان مهاجر در خلیج گرگان محسوب می شوند.

همچنین اردک تاجدار، باکلان کوچک، اردک سرسفید، مرگوس بزرگ، سنقر تالابی، زنبور خوار، سنقر خاکستری، دلیجه، سنگ چشم، طاووسک، غاز پازرد، عروس غاز، گیلانشاه، قار، پرلا، کاکایی، پرستوی دریایی، بحری، پیغوی کوچک و چرخ‌ریسک دم‌دراز نیز پرندگان بومی این منطقه هستند که در صورت شیوع بیماری که یکی از گمانه زنی های محلی است ، در معرض خطر قرار گرفته اند.

با وجود یکپارچگی پهنه آبی خلیج گرگان بعنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله از همان ابتدای این حادثه پیش بینی ها حاکی از آن بود که این حادثه در دیگر نقاط خلیج گرگان از جمله در حوزه استحفاظی گلستان نیز مشاهده شود.

ثبت خلیج گرگان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپو زاغمرز در استان مازندران به‌ عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثابت کرد این خلیج و نواحی اطراف آن یک مجموعه ارزشمند زیست ‌محیطی حتی در دنیا است که علاوه بر حفظ چرخه زیست دریای خزر در معیشت جوامع محلی اثرگذاری مستقیم دارد.

خلیج گرگان از لحاظ اقتصادی و اکولوژیکی دارای اهمیت بوده و در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستانی نقش مهمی دارد.

خلیج گرگان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است.