مدتی است بحث ایجاد قبرستان جدید برای پایتخت به خاطر اتمام ظرفیت بهشت‌زهرا خبرساز شده است اما حال سوال اینجاست چه تمهیداتی برای این موضوع پیش‌بینی شده است.

اواخر دهه چهل بود که معضل قبرستان‌های محلی و گسترده شدن آن‌ها برای تهران دردسر شد. آن موقع بود که ساخت آرامستان جدیدی در جنوب تهران به‌منظور تجمیع دفن همه مردگان در دستور قرار گرفت. احتمالاً مسؤول جانمایی این قبرستان که بعدها بهشت‌زهرا نام گرفت چنین پیش‌بینی‌ای از گسترش تا این حد تهران نداشت تا که شاید در نقشه اولیه حریم آن، تجدیدنظری صورت بگیرد.

با شروع شمارش معکوس نهایی برای پرشدن ظرفیت بهشت زهرا تهران و اعلام نشدن محل های جدید احداث قبرستان، از مسؤولین مربوطه پیگیری کردیم که برای این مشکل پیشرو در استان تهران چه تصمیمی رااتخاذ کرده اند؟

شاید اولین تصویری که بر ذهن خیلی از ما، از بهشت‌زهرا تهران نقش بسته است مربوط باشد به سخنرانی حضرت امام (ره) بر سر مزار قبور شهدا در سخنرانی بهمن ۵۷ که به‌تازگی آن قبرستان مدفن شهدای انقلاب اسلامی در دوران نظام شاهنشاهی شده بود. بعدها که ظرفیت قبرستان‌های محلی در سایر نقاط تهران پرشد شهروندان تهرانی نیز مجبور به تدفین بستگان خود در بهشت‌زهرا تهران شدند.

همه‌چیز خوب پیش می‌رفت تا اینکه معضل گسترش غیراستاندارد شهر تهران دامن بهشت‌زهرا را نیز گرفت؛ برای اولین بار سال ۱۳۷۸ ظرفیت بهشت‌زهرا تکمیل شد و چاره کار نیز اضافه کردن ۱۱۰ هکتار از اراضی اطراف آن تشخیص داده شد، ولی این تمام ماجرا نبود، دوباره ده سال بعد نیز گنجایش این قبرستان تکمیل شد و این بار نیز ۱۷۸ هکتار دیگر اضافه شد اما این مسکن‌ها دوای این درد نبودند والان هم دیگر زمینی باقی نمانده است تا بخواهد اضافه بشود چراکه زمین‌های مجاور آن در حال حاضر یا مسکونی‌اند یا تبدیل به اراضی نظامی شده‌اند، تا جایی که مسئولان شهری از آغاز شمارش معکوس پایان بهشت‌زهرا برای سه سال آینده خبر دادند.

طبیعتاً سؤالی که پیش می‌آید این است که تکلیف مردگان آینده چیست آیا برای پیکرهای آنان محلی در نظر گرفته‌شده یا خیر؟ مسئله این است آرامستان متمرکز یا غیرمتمرکز؟

در بحث جانمایی قبرستان پیش‌فرض‌ها بردم اصل استوار است اینکه می‌خواهیم برای قبرستانی متمرکز جانمایی کنیم یا غیرمتمرکز، طبیعتاً هرکدام از دو مدل ضعف‌ها و قوت‌های خاص خود رادارند که اگر بخواهیم به نقاط مثبت هرکدام اشاره‌ای داشته باشیم در حالت متمرکز می‌توان: به ساده‌سازی مراحل شروع دفن میت تا پایان آن اشاره کرد و در غیرمتمرکز نیز می‌توان به دسترسی آسان و بدون ترافیک آن اشاره کرد. زیرا که یکی از نکات مخالفت‌ها همین معضل ترافیک است که در بهشت‌زهرا از ابتدای آن تابه‌حال ۱.۴ میلیون نفر در آن دفن شده‌اند از همین منظور متمرکز بودن موجب ایجاد ترافیک سنگین در ایام هفته بخصوص آخر هفته‌ها می‌شود.

سعید خال مدیرعامل بهشت سازمان بهشت‌زهرا در گفت‌وگو با فارس نیز احداث آرامستان‌های غیرمتمرکز را تائید کرد و گفت: در نظر داریم تا چند آرامستان برای تهران احداث کنیم که بدین منظور مشاوری را برای انتخاب محل‌های احداث آن استخدام کرده‌ایم.

بالاخره جایی قطعی شده است یا نه؟

شرق غرب شمال و حتی دوباره جنوب تهران مکان‌هایی بوده است که برای قبرستان جدید پیشنهادشده است، آن‌گونه که خلیل‌آبادی عضو شورای شهر در گفت‌وگو با فارس بیان کرده بود: " دیگر بهشت‌زهرا ظرفیتی برای مرده‌های جدید ندارد و به همین دلیل اخیراً هم بحثی مطرح‌شده تا سه آرامستان دیگر در جهات اربعه تهران ایجاد شود" که زهرا صدراعظم نوری عضو دیگر شورای شهر تهران نیز بر آن صحه گذاشته بود و این‌طور گفته بود: "برنامه‌ای برای احداث آرامستان در ۴ نقطه نداریم، اما احتمال احداث آرامستان در دونقطه از تهران وجود دارد که البته این موضوع هم‌اکنون در درست بررسی و رسیدگی قرار دارد".

البته خال مدیرعامل بهشت سازمان بهشت‌زهرا در گفت‌وگو با فارس نیز چنین گفت"با استخدام مشاور به دنبال مکان‌یابی و جانمایی آرامستان‌ها هستیم اما تاکنون چیزی قطعی نشده است ولی گمان می‌کنم تا شش ماه دیگر به جمع‌بندی برسیم.

خلیل‌آبادی عضو شورای شهر تهران البته دلیل طولانی شدن زمان انتخاب محل آرامستان‌ها را دخیل بودن پارامترهای بسیار در آن عنوان کرد که می‌توان به معیارهای: جنس زمین، شیب زمین، جنس خاک، آب‌های زیرزمینی، حاصلخیزی خاک، قیمت زمین، نوع منطقه قدرت نفوذپذیری و جهت وزش باد اشاره کرد.

این‌طور که از شواهد برمی‌آید اتخاذ تصمیم مناسب و تعجیل در اجرای آن نیازمند عزم جدی مسؤولین است زیرا که اخیراً هم دادستان شهرستان پردیس برای شرکت عمران پردیس فرجه سه‌ماهه‌ای را برای احداث آرامستان در این شهرستان داده بود. نکته‌ای که در کنار وعده شش‌ماهه رئیس سازمان بهشت‌زهرا مبنی بر پایان کارهای مطالعاتی و انتخاب محل‌های مناسب برای آرامستان‌ها مهم است این است که اولاً سطح دسترسی به خدمات در محل‌های تعیین‌شده ارتقا یابد و دوماً فراهم کردن قبور ارزان برای قشر مستضعف جامعه و جلوگیری از ایجاد قبور وی آی پی و لاکچری باشد.