فضاسازی برای شهردار حناچی؛ "فضَّل‌الله" آیۀ قرآن است نه برند"مجاهدین"

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- فضاسازی علیه پیروز حناچی شهردار تهران به خاطر قرائت آیه‌ای از قرآن کریم در مراسم اهتزاز پرچم هزار متری «یا حسین» در نگاه اول شگفت‌آور و غیر قابل باور به نظر می‌رسد.

حساسیت برخی از اصول‌گرایان که با پروپاگاندای رسانه‌ای همراه شد اما به خاطر آن بود که شهردار حناچی در باغ هنر مجموعۀ اراضی عباس‌آباد گفته بود: «در شرایط سخت است که معتقدان و متظاهران از هم جدا می‌شوند: فضَّل‌الله المجاهدین باموالهم و انفسهم علی‌القاعدین درجه و کلا وعدالله الحسنی و فضّل الله المجاهدین علی‌القاعدین اجراً عظیماً.»

این بخش آخر همان آیه ای است که بنیان گذاران اولیه «مجاهدین خلق» در دهۀ 40 خورشیدی برای آرم خود برگزیدند تا با سازمان‌های مارکسیستی و کمونیستی متمایز باشند یا بگویند نام خود را از آن گرفته‌اند اما آنان می گویند چون برادرش (پیمان) عضو این سازمان است این آیه را بر زبان آورده است!

آقای عبدالله گنجی مدیر مسؤول اصول‌گرای روزنامۀ «جوان» البته این رویکرد را سرزنش کرده و گفته چرا اصرار دارید یک آیۀ قرآن را به نام مجاهدین سند بزنید و در این صورت «لااله الا الله و محمد رسول‌الله» را هم باید به نام داعش سند بزنیم! 

در این که « فضل الله المجاهدین ....» از نشانه‌های آرم سازمان مجاهدین خلق است تردیدی نیست اما بر پرچم عربستان سعودی هم «لا اله الا الله و محمد رسول‌الله» نشسته و در روزگار ما داعش هم در نگاه غربی‌ها با همین شعارها شناخته می‌ شود.

به بهانۀ این فضاسازی می توان نکاتی را یادآور شد:

1. از 30 خرداد 60 که مجاهدین اعلام قیام مسلحانه کرد و رسما وارد فاز براندازی شد در گفتارهای رسمی «منافقین» خوانده می‌شود. همین که از اصطلاح «منافقین» استفاده می‌شود یعنی برازنده نام «مجاهدین» نیستند چرا که مجاهدین، اصطلاحی قرآنی است. حالا چه شده که این جماعت از «مجاهدین» قرآن یاد «منافقین» افتاده اند؟!

2. در سال‌های انقلاب و پس از پیروزی گروه‌های مسلمان در آرم خود یا بالا یا ذیل لوگوی نشریه‌شان آیه‌ای از قرآن را می‌آوردند و منحصر به مجاهدین/ منافقین هم نبود.

کما این که هفته نامۀ «اُمت» ارگان «جنبش مسلمانان مبارز» با نماد «دکتر حبیب‌الله پیمان» آیۀ 43 سورۀ بقره‌ ( وَكَذٰلِكَ جَعَلناكُم أُمَّةً وَسَطًا لِتَكونوا شُهَداءَ عَلَى‌النّاسِ وَيَكونَ الرَّسولُ عَلَيكُم شَهيدًا) را ذیل لوگوی «اُمت» درج می کرد.

آیه مورد علاقه ابوالحسن بنی‌صدر اولین رییس جمهوری ایران هم « فبشّر عباد‌ الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه» بود که بالای لوگوی روزنامۀ خود - انقلاب اسلامی - هم می نوشت. حالا هیچ‌کس این آیه را بر زبان نیاورد چون شعار بنی‌‌صدر بوده است؟

3. به این ماجرا به گونۀ دیگری هم می‌توان نگاه کرد. حناچی آیه مشهور را بار دیگر به ادبیات انقلاب بازگرداند. اگر به جای بسم الله الرحمن الرحیم می گفت «به نام خدا و به نام خلق قهرمان ایران» کد آنها بود ولی آیه قرآن که برند یک گروه نیست.

4. انتساب یک آیه به یک اندیشۀ خاص به گونه‌ای در برخی ذهن‌ها رسوب کرده که بعضی «لیس للانسان الا ما سعی» را هم به کار نمی برند تا مبادا به آنها انگ کمونیست بزنند! آیه ای که تصریح می کند: « نیست برای انسان جز آنچه به خاطر آن کوشیده است» و تفاسیر مختلفی بر سر آن درگرفته است.

5. برخی آیات وارد گفتار مردم شده و حالت ضرب‌المثل هم پیدا کرده است. مثل «لا اکراه فی الدین» یا « انّ مع العُسر یُسراً» و نسبت دادن به یک گروه و اندیشه عین بی سلیقگی است.

6. این تحلیل هم وجود دارد که این همه حاشیه سازی برای آن است که متن سخنان شهردار تهران دربارۀ بدهی برجای گذاشته شده از دوران گذشته (69 هزار میلیارد تومان) تحت الشعاع قرار گیرد. اگر این فرض درست باشد با بی اخلاقی مضاعفی رو به روهستیم.

7. این که آیۀ قرآن است و مجاهدین اولیه هم فرسنگ‌ها با موجوداتی مانند مسعود رجوی فاصله داشتند و حنیف نژاد و بدیع زادگان و سعید محسن الهام‌بخش خیلی ها شدند و آیه را هم آنها انتخاب کردند. لابد به حافظ هم ایراد می گیرند که چرا با شعری منسوب به یزید بن معاویه شروع کرده است: الا یا ایها الساقی ادر کأسا و ناولها...

8. در فرهنگ قرآنی اصطلاح «مجاهدین» در نقطۀ مقابل «قاعدین» قرار دارد. کما این که عنوان کتابی از عماد‌الدین باقی در دهۀ 60 و دربارۀ انجمن حجتیه به خاطر همراه نبودن آنان با انقلابیون «قاعدین زمان» است. قاعدین به معنی «نشستگان» در برابر مجاهدین قرار می گیرد که به جهاد برمی خیزند.

9. به جوان‌ترهایی که از تاریخ انقلاب اطلاع چندانی ندارند می توان یادآور شد دیدگاه ها و تعلقات مختلف سیاسی در خانواده های انقلابی امر مرسومی بوده تا جایی که دو فرزند حاکم شرع دادگاه انقلاب ( محمدی گیلانی) در خانه تیمی کشته شدند یا فرزند آیت الله جنتی یا فرزند حجت الاسلام حسنی امام جمعه ارومیه و مثال ها زیادند و منحصر به خانواده حناچی نیست.

10. شهردار بی مقدمه و ناگهانی این آیه را نخوانده و تنها این بخش هم نیست. با استدلال منتقدان در چاپ قرآن هم لابد باید این آیه را کنار بگذارند یا در قرائت ها نخوانند تا کسی یاد منافقین نیفتد!

با این اوصاف این همه حساسیت پرسش‌برانگیز به نظر می‌رسد.

تماشاخانه

بیمارستان‌های ویران در بیروت با فرشتگانی که تا پای جان برای سلامت ایستاده‌اند (فیلم)

موسیقی کلاسیک هنوز زنده است / کشف اتفاقی آثار جدیدی از بهترین آهنگسازان جهان (فیلم)

فیلم های دیگر