با ماجرای جنجالی اخیر، احتمالا اسنپ و تپسی به این فکر بیفتند که کمی خود را شبیه کارپینو کنند و به مراحل احراز هویت و تخلف‌یابی و رسیدگی به مشکلات گوشه‌چشمی داشته باشند.

روزانه 18 میلیون سفر در تهران انجام می‌شود؛ این یک آمار وسوسه‌کننده برای بیزنس‌هایی است که می‌خواهند یکه‌تاز بازار حمل‌و‌نقل باشند. بازاری که حالا بازیگران قدرتمندی چون اسنپ، تپسی و کارپینو و چند ده استارتاپ دیگر برای مسلط شدن با آن شانه به شانه هم پیش می‌روند. اما همه‌چیز این بازار اغواکننده، تا این اندازه خوشایند و جذاب نیست. از قدیم گفته‌اند هرکه بامش بیش، برفش بیش! حالا این ضرب‌المثل حکایت تاکسی‌های آنلاین است که با رکوردهایی که هر روز جابه‌جا می‌کنند، کوه مشکلات و گاه بحران‌هایشان هم روزبه‌روز بزرگتر می‌شود.

یک هفته خبرساز

هفته سوم خرداد ماه 98 را احتمالا بشود یکی از داغ ترین هفته‌ها برای اکوسیستم استارتاپی ایران نامید. هفته‌ای که در آن ماجرای درگیری لفظی یک مسافر دختر با یک راننده اسنپ، نقل محافل مجازی و واقعی و رسانه‌ای شد و هر کسی از ظن خودش یار ماجرا شد و گوشه‌ای از سیاهه تحلیل‌ها را برعهده گرفت. اما آنچه بیش از همه مطرح شد، مساله «نظارت» در تاکسی‌های آنلاین بود. مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات کشور، محمدجعفر نعناکار در توییتی اعلام کرد: «تا زمانی که تاکسی‌های اینترنتی زیر پرچم یک نهاد ناظر قرار نگیرند بیتردید جامعه از ابعاد مختلف بیدفاع خواهد ماند، یک روز تجاوز و عمل مجرمانه، روز دیگر مسأله تعرض به حریم خصوصی و نشت داده‌ها و امروز جری قانون‌شکنانِ مدعی آزادیِ هنجار شکن.» در بین واژه‌های این توییت چیزی که بیش از همه موردتوجه کارشناسان، استارتاپ‌ها و فعالان اکوسیستم استارتاپی قرار گرفت بحث نظارت بر تاکسی‌های آنلاین بود. اینکه چه کسی مرجع تایید صلاحیت راننده‌ها، رسیدگی به تخلفات این استارتاپ‌ها و مهم‌تر از همه پیگیری شکایات رانندگان و مسافران باید باشد و از چه فرآیندهای کنترلی برای سامان دادن به این فضا باید استفاده کرد؟

موافقان و مخالفان این فضا هم بسیار بودند. عده‌ای گفتند که اگر همان زمان که اطلاعات تپسی نشت کرده بود برخورد قاطع‌تری انجام می‌شد، تاکسی‌های آنلاین بیشتر حواس‌شان را متوجه حواشی بیزنس‌هایشان می‌کردند و عده‌ای هم آزمون و خطا در فضای استارتاپی را تهدید بزرگ این حوزه عنوان کردند. اما به شکل عجیبی و برای اولین بار توجه کاربران فضای مجازی به موضوع امنیت سفر، احراز هویت رانندگان و فرآیندهای نظارتی در این بیزنس‌ها جلب شد.

از کارزارهای پارتیزانی اسنپ و تپسی تا تاکسی‌های کارپینو

مقاماتی مانند نصرالله جهانگرد، معاون سابق فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات و محسن پورسید آقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در گذشته بارها بر مساله نظارت و ساماندهی خدمات تاکسیهای آنلاین اشاره کرده بودند. اما کمپین‌های پارتیزانی و فلکه‌ای اسنپ و تپسی برای جذب رانندگان که مدت‌ها در میادین مختلف تهران جلوی ماشین‌های عبوری را می‌گرفتند و در کسری از دقیقه آن‌ها را ثبت‌نام و بخشی از سیستم خود می‌کردند با رویکردهای نظارتی متناسب با جذب یک راننده تاکسی فاصله زیادی دارد. در واقع اسنپ و تپسی راه اول را برگزیدند و سعی کردند مقررات معمول تاکسی‌ها را تا آنجا که ممکن است حداقلی اجرا کنند اما در میان تاکسی‌های اینترنتی فعال در کشور شاید تنها بتوان کارپینو را نام برد که از همان روز اول با شعار استفاده از ناوگان حمل‌و‌نقل درون‌شهری اقدام به جذب رانندگان تاکسی‌های درون‌شهری و گسترش کسب‌وکار خود کرد. استارتاپی که شاید این روزها بیش از هر زمان دیگری خود و فرآیندهایش را قابل دفاع می‌داند و این فرصت را پیدا کرده تا یک بار دیگر سیستم‌های نظارتی خود و الگوی کسب وکارش که زمانی مورد نقد فعالان استارتاپی بود را به رخ بکشد و برای توسعه و البته تبلیغ آن انگیزه پیدا کند. کارپینو که زمانی با الگوی استفاده از ظرفیت راننده‌های تاکسی شهر تهران، کسب وکار خود را شروع کرد حالا می‌تواند امیدوار باشد در ماجرایی که پیش آمد، تمایز آشکارتر خود را بیش از گذشته به مسافرانی که این روزها از دست تاکسی‌های آنلاین و شیوه‌های احراز هویت و نظارت آن‌ها گلایه‌مندند، نشان دهد.

تاکسی‌های آنلاین تاکسی‌تر می‌شوند؟

به نظر می‌رسد این روزها بیش از هر زمان دیگری اسنپ و تپسی به این فکر بیفتند که کمی خود را شبیه کارپینو کنند تا شاید نارضایتی‌ها و دردسرهایشان کمتر شد. یعنی به جای تقلیل دادن و سرسری گرفتن و بی‌اعتنایی به روش‌های سنتی احراز هویت و تخلف‌یابی و رسیدگی به مشکلات، در این یک مورد حداقل به تجربه چنددهه ای تاکسیرانی گوشه‌چشمی داشته باشند. به خصوص اکنون که بسیاری از کاربران در اعتراض به عملکرد اسنپ، اپلیکیشن این شرکت را حذف و اپلیکشن دیگری را جایگزین می کنند. بازیگر دوم میدان در چند روز گذشته، پیشنهادات و طرح های قابل تاملی برای جذب رانندگان اجرا کرده. از پاداش به رانندگان تا حق جذب 500 هزار تومانی برای ثبت نام خیابانی. اگرچه کاربران این دو اپلیکیشن تا حدودی مشترک هستند، اما حتی اگر، کاربران بسیاری، به سمت اپلیکیشن دیگری بروند، آیا این تجربه در آن سامانه تکرار نخواهد شد؟ چه ضمانتی وجود دارد که همین مشکل و یا مشکلاتی دیگر در دیگر سامانه های تاکسی آنلاین رخ ندهد؟