معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران گفت: در اتاق فکر بی.بی.سی و شبکه‌های بیگانه و از طریق اینستاگرام و سایر شبکه‌های مجازی مواردی به جامعه القا می‌شود که ما ملزم به روشنگری حقایق هستیم. طبق مقرراتِ «فعالیت صید کشتی‌های فانوس ماهیان» حداکثر میزانِ صید سایر ماهیان، ۴۰ درصد است.

«شاپور کاکولکی» در گفتگو با ایلنا، درباره دلایل طرح اظهارنظرهای متناقض در فضای رسانه‌ای کشور از حضور شناورهای صیادی بیگانه در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان گفت: تفاوت در نقطه نظرات به اتاق فکر بی.بی.سی برمی‌گردد. در اتاق فکر بی.بی.سی و شبکه‌های بیگانه و از طریق اینستاگرام و سایر شبکه‌های مجازی مواردی به جامعه القا می‌شود. ما ملزم به روشنگری حقایق هستیم. حقایقی که توسط جامعه صیادی کشور بر آن صحه گداشته می‌شود و به غیر از این چیزی را مطرح نمی‌کنیم. حتی یک شناور چینی یا خارجی (اندونزی یا هر کشوری) در آب‌های جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد و مواردی که مطرح می‌شود، کاملا در تضاد با قوانین، چارچوب‌ها و ضوابط امنیتی، نطامی و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران است.

وی در پاسخ به این پرسش که شناورهای صیادی چینی که از آنها سخن گفته می‌شود از کجا آمده‌اند، گفت: ابتدا باید در مورد فانوس ماهی توضیحاتی بدهم. فانوس ماهی به عنوان خوراک کارخانجات پودر ماهی استفاده می‌شود. پودر ماهی مجددا در کارخانجات دیگری تبدیل به غذای دام و آبزیان می‌شود. خروجی کارخانجاتِ غذای دام و آبزیان تبدیل به گوشت آبزیانی مثل میگو، ماهی و دام می‌شود که این پروسه باعث جلوگیری از خروج ارز از کشور می‌شود.

کاکولکی تصریح کرد: صیادان ایرانی یا در داخل کشور شناور صید فانوس ماهی را تهیه می‌کنند یا از خارج کشور به دو روش آن را تهیه می‌کنند. آنها یا شناور را خریده و به کشور آورده‌اند و یا شناور را کرایه می‌کنند. در هرحال چه شناوری از خارج کرایه شده باشد و چه شناوری از خارج خریده شده باشد یا اینکه شناوری از داخل تهیه شده باشد؛ هر سه از نیروهای خارجی به دلیل نو بودن تکنولوژی صید فانوس ماهی استفاده می‌کنند. استفاده از این نیروها مختص شناورهایی که از خارج کرایه می‌شوند، نیست.

وی با بیان اینکه تعداد افراد خارجی شاغل در این کشتی‌ها کمتر از ۳۰۰ نفر از ۲ هزار نفر شاغل مستقیم در آنهاست، گفت: براساس تدابیر برگرفته از مدیریت صید فانوس ماهی، در حال آموزش ایرانی‌های علاقمند به کار صید در کشتی‌های صید فانوس هستیم و طی سال‌های آینده به تدریج این ۳۰۰ نفر هم به حداقل می‌رسند. البته در برخی صنایع نفتی و نیز بعضی از پروازهای ایران، شهرداری تهران و... هم چنین مشابهتی با کار ما وجود دارد.

او افزود: برای یک شناور می‌صرفد که شما نیروی کار ایرانی بیاورید؛ چراکه هزینه‌اش کمتر است. در نظر بگیرد که در حال حاضر وقتی تور پاره می‌شود، کسی که ماهی‌ها را جدا می‌کند، تور را هم می‌بافد؛ چراکه به توربافی هم آشناست و درجا توربافی هم می‌کند. ممکن است که یک ایرانی این کار را بلد نباشد و فقط بلد باشد ماهی‌ها را جدا کند. این در شرایطی است که کارگری که در کشتی کار می‌کند باید همه این کارها را بلد باشد.

معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران در پاسخ به این پرسش که قراداد اجاره بلندمدت صید توسط کشتی‌های صید فانوس ماهی دقیقا توسط چه کسانی یا چه نهادهایی با شرکت‌های خارجی یا ایرانی بسته می‌شود، گفت: قرارداد میان صیاد و شرکت صاحب کشتی بسته می‌شود. برای نمونه قراردادی یک ساله، دو ساله یا سه ساله میان این دو منعقد و پس از انعقاد قرارداد شناور به ایران منتقل می‌شود. اما اینکه چرا شناور خریداری نمی‌شود، به این خاطر است که صیاد نمی‌داند که آیا دو سال دیگر یا سه سال دیگر در دریا فانوس ماهی برای صید وجود دارد یا نه. به هر حال او به دریا اعتماد نمی‌کند و شناور کرایه می‌کند.

یال اسبی‌ها هم صید می‌شوند

کاکولکی در پاسخ به این پرسش که تورهای کشتی‌های صیادی میان عمق و نه کف‌روب، آنگونه که شیلات ایران مدعی است، چگونه در هنگام صید، فانوس ماهی‌ها و سایر آبزیان حرام گوشت را از سایر آبزیان (حلال گوشت‌ها) که در داخل مصرف دارند، تشخیص می‌دهند، گفت: طبق مقررات مصوب فعالیت صید کشتی‌های فانوس ماهیان که در کمیته مدیریت صید، متشکل از صیادان، محققان و بخش اجرا، تصویب شده است، حداکثر صید سایر ماهیان به جر فانوس، تا ۴۰ درصد میزان صید است.

وی افزود: زمانی که تور وارد آب می‌شود تا فانوس ماهی‌ها را صید کند طبعا ماهیان دیگری به خصوص یال اسبی هم با آن بالا می‌آید. پس بالا آمدن ماهی یال اسبی برای کشتی صید فانوس ماهی جرم محسوب نمی‌شود؛ چراکه تا حدود ۴۰ درصد از صید کشتی می‌تواند غیرفانوس باشد. جهت تنویر افکار عمومی باید اضافه کنم که سال گذشته میزان صید کل کشور ۷۲۵ هزار تن بوده است که حدود ۷۰۰ هزار تن از آنها مربوط به آب‌های جنوب ایران بوده است و حدود ۳۳ هزار تن آن مربوط به آب‌های شمال کشور بوده است. اولا هیچ شناور صید فانوس ماهی در خلیج فارس فعالیت نمی‌کند. تنها در امتداد طول ۵۷ تا ۵۸ و نیم درجه جغرافیای کشتی‌ها در حال صید فانوس ماهی هستند. طول جغرافیایِ که به آن اشاره کردم، نیم درجه پس از تنگه هرمز قرار دارد. پس هر شناور صید فانوس ماهی که داریم تماما در این منطقه قرار دارند که بین ما و آب‌های کشورِ عمان مشترک هستند.

ماهیان آب‌های عمیق با کم عمق متقاوتند

معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران در پاسخ به این پرسش که منظقه‌ای که به آن اشاره می‌کنید همان عمق ۲۰۰ متری دریای عمان است که گفته می‌شود، شناورهای صیادی چینی در آنجا حضور دارند، گفت: در کل در ادبیات جغرافیایِ تقسیم‌بندی‌های حدود دریاها، دو منطقه آب‌های ساحلی و آب‌های عمیق را داریم. آب‌های عمیق از ۱۰ تا ۱۲ مایل به بعد شروع می‌شود. عمق آب‌های ساحلی هم ۳۰ تا ۷۰ متر است. ماهی که در این عمق زندگی می‌کند به دلایل شرایط تغذیه‌ای با ماهی که در آب‌های عمیق زندگی می‌کند، متفاوت است. البته ممکن است ماهی‌هایی که در این دو منطقه زندگی می‌کنند از یک گونه باشند؛ مانند یال اسبی‌ها. در کل موجودات آب‌های عمیق وابسته به سیستم تغدیه‌ایِ آب‌های عمیق و موجودات یا آیزیان آب‌های کم عمق هم وابسته به سیستم تغدیه‌ایِ آب‌های کم عمق هستند و هیچ تداخلی با یکدیگر ندارند. لذا اگر صید کنترل شده باشد و شناورهای فوق‌الذکر در عمق بالای ۲۰۰ متر (خارج محدوده آب‌های ساحلی) صید بکنند، طبعا تداخلی با صید آبزیانی که در آب‌های کم عمق زندگی می‌کنند، ایجاد نخواهند داشت.

تخلف صورت می‌گیرد

وی افزود: اما تخلف صورت می‌گیرد ولی این تخلف با اشد مجازات روبه‌رو می‌شود. از این رو اگر شناوری حتی ۲ ساعت در نواحی غیرمجاز (کم عمق) برود سه ماه از صید تعلیق می‌شود. شیلات ایران به اندازه‌ای هزینه تخلف را بالا آورده است که اگر کشتی بخواهد تخلف کند، انگار که دست به خودکشی زده است. کما اینکه چنین برخوردهایی را انجام داده‌ایم.

وی در پاسخ به این سوال که چطور متوجه تخلف کشتی‌های می‌شوند، گفت: این موضوع هم روایت خود را دارد. دو سالی می‌شود که روی تمامی کشتی‌های صید فانوس دریایی، دستگاه ماهواره‌ای آنلاین نصب کرده‌ایم. اتاق کنترلی در ستاد تهران شیلات ایران وجود دارد که دو نفر روی آن نظارات دائمی دارند. در هرمزگان و سیستان و بلوچستان هم اتاق کنترل استانی مخصوص یه خودشان وجود دارد. به هر روی ما رفتار هر شناوری را رصد می‌کنیم و این رصدها همیشه ثبت شده است. به این معنی که می‌توانیم به راحتی متوجه شویم که یک شناور یک ماه پیش در یک ساعت مشخص کجا بوده و چه می‌کرده است.

کاکولکی با بیان اینکه امکان فرار هیج شناوری از دست شیلات ایران وجود ندارد، افزود: در تفاهم‌نامه‌ای هم که شیلات با صیادان جاسک به عمل آورد، مدنظر ما افزایش نظارت‌ها بود. بنابر پیشنهاد امام جمعه جاسک قرار بر این شد که کمیته نظارتی در جاسک زیر نظارت فرماندار تشکیل شود تا بر رفتار این شناورها با حضور یک نفر نیروی معرفی شده توسط خود فرمانداری به صورت فیزیکی، نظارت شود. پس هم نظارت ماهواره‌ای را داریم و هم نظارت فیزیکی را؛ توامان. این تفاهم‌نامه به امضای فرماندار، امام جمعه، مقام‌های شیلات استان، من، نماینده غرب صیادان جاسک، شرق جاسک، مرکز جاسک و پیشکسوتان صیادی جاسک رسیده است.

میزان صید کمتر از پنج درصدِ قابلِ برداشت است

معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران در پاسخ به انتفادات صیادان جنوب ایران که از کم شدن برخی گونه‌های آبزیان بر اثر صید بی‌رویه یا هر عامل دیگر گلایه می‌کنند و می‌گویند درآمدهایشان به سبب این موضوع به شدت کم شده است، گفت: شناورهای صیادی فوق‌الذکر در سال ۱۳۹۶، ۲۷ هزار تن صید داشتند. از این میزان ۱۷ هزار تن فانوس ماهی بوده است. برآورد ذخیره قابل برداشت برای ایران در سال، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن است. ذخیره کلی هم ۳ و نیم تا ۴ میلیون تن است. پس ۱۰ درصد ذخیره صید می‌شود و باقی برای تکثیر می‌ماند. این در شرایطی است که ما آن ۱۰ درصد را هم برداشت نکرده‌ایم. میزان صید ایران کمتر از پنج درصدِ قابلِ برداشت (۱۷ هزار تن) بوده است.

کاکولکی افزود: ۱۰ هزار تن می‌ماند که از این ۱۰ هزار تن، ۸ هزار تن ماهی یال اسبی (اسبک ماهی) بوده است. اسبک ماهی هم که یک ماهی حرام گوشت است که صادر می‌شود. ۲ هزار تنی هم که باقی می‌ماند؛ در کشور توزیع می‌شود. دقت کنید که که صید سال گذشته ۷۲۵ هزار تن بوده است. ۲ هزار تن در مقابل این عدد بسیار ناچیز است. اینها همه در حالی است که سال گذشته صید کشور ۸۵ هزار تن افزایش داشته است که البته ممکن است امسال میزان آن کاسته شود. پیش‌بینی ماهم این بود که به خاطر آلودگی‌هایی که در منظقه به واسطه فاضلاب‌ها و موارد دیگر گسترش دادند از میزان صید کاسته شود.

وی درباره گمانه‌زنی‌هایی که از حضور شناورهای صیادی غیرمجاز می‌شود و خبرگزاری ایلنا نیز در گزارشی به نقل از برخی منابع تعداد آنها را ۵ هزار عدد تنها در استان خوزستان ذکر کرده است، گفت: چنین آماری از شناورهای صیادی غیرمجاز آنهم در آب‌های خلیج فارس به هیچ وجه صحت ندارد. باتوجه یه اینکه معاندین کشور در راه تغییر افکار عمومی جامعه به سمت هدف‌گذاری خود در تکاپو هستند، اصحاب رسانه باید در شفاف‌سازی و تنویر افکار عمومی دقت بیشتری به خرج دهند.