دومین ماه سال کهنه را با جمعۀ واپسین و انتخاباتی آن به یاد می آوریم و با مناظره ها و اتفاقات ریز و درشت و شگفتا که بیش از رخدادهای دیگربا حمایت «تتلو» از آقای رییسی...

عصر ایران- مهم ترین روز در اردیبهشت 96 بی گمان واپسین جمعۀ آن است که در انتخاباتی که به همه پُرسی شبیه شد، حسن روحانی بار دیگر به ریاست جمهوری رسید و این بارالبته با آرای بیشتر.

اصول گرایان که با ترغیب و تشجیع ابراهیم رییسی به کاندیداتوری درصدد بازسازی رقابت «شیخ و سید» پس از 20 سال برآمده بودند در این به صحنه آوردن موفق شدند اما نتیجه وارونه شد چون سیدِ پیروز 20 سال قبل، حمایت خود از روحانی را «تَکرار» کرد و او با آرایی بیشتر ابقا شد.

چه کسی تصور می کرد با حذف احمدی نژاد و تضییقات اصلاح طلبان در معرفی نامزد اختصاصی و پس از وقایع 88 «دوم خرداد 76» در قالب «29 اردیبهشت 96» تکرار شود و رقابت یک عضو ارشد و البته عملا کناره گرفتۀ جامعۀ روحانیت مبارز با هم لباس خود و نامزد مورد حمایت همان تشکل این قدر جدی و داغ شود. این اتفاق اما افتاد.
چرا که انگار قرار نبود مردم به دو فرد رأی بدهند که دو گفتمان، صف آراسته بودند.

یکی از برجا ماندن برجام و صلح و دیپلماسی و حقوق شهروندی و رابطه بهتر با جهان می گفت و دیگری برجام را دستاوردی مثبت نمی دانست و تمام نگاه خود را به جلب آرای طبقات فرودست جامعه معطوف کرده بود و بر تنور نارضایتی ها می دمید غافل از این که اگر در ادوار اخیر بخش غالب کسانی که در انتخابات شرکت نمی کنند همین افرادند و طبقۀ متوسط نقش مؤثرتری ایفا کرده است.

در اردیبهشت ماه بود که سه مناظره تلویزیونی میان 6 کاندیدا انجام شد: حسن روحانی، اسحاق جهانگیری و مصطفی هاشمی طبا در یک سو و ابراهیم رییسی، باقر قالیباف و مصطفی میرسیلیم در جانب دیگر.

در مناظرۀ نخست روحانی از پوزیشن ریاست جمهوری خارج نشد و برخی بر این باور بودند که ضعیف ظاهر شده و به همین سبب حضور اسحاق جهانگیری را مغتنم شمردند اما در دو مناظره بعد و خاصه بخش پایانی مناظرۀ سوم او شد همان روحانی 92. پُر طعنه و صریح.

شهردار قالیباف هم انگار کت بوروکراتیک از تن به درآورده و کاپشن احمدی نژاد بر تن کرده و می خواهد جای خالی او را پُر کند و مناظره به مناظره گستاخ تر شد و در پاسخ به هر پرسشی عبارت تکراری 96 درصد و 4 درصد را بیان می کرد و می خواست بگوید او نمایندۀ 96درصدی است که از وضعیت ناراضی اند و می خواهند بر 4 درصد مسلط بشورند.

استراتژی اصول گرایان این بود که حسن روحانی را نمایندۀ وضع موجود معرفی کنند و رییسی و قالیباف را نمایندگان گفتمان تغییر. چرا که مردم غالبا در انتخابات، تغییر را بر حفظ وضع موجود ترجیح می دهند.

روحانی اما لحن خود را تغییر داد و از پوستۀ نمایندۀ وضع موجود خارج شد و در مناظره و بیرون مناظره بر منتقدان به تندی تاخت و از پاره ای مرزها عبور کرد.

بازی را شهردار تهران شروع کرد که رییس جمهوری را به خاطر تحقق نیافتن وعدۀ ایجاد 4 میلیون شغل به باد انتقاد گرفت. حال آن که روحانی در بیان اهمیت گردشگری گفته بود « اگر 10 میلیون گردشگر به ایران بیاید می توانیم 4 میلیون شغل ایجاد کنیم» و از این پس روحانی از جلد ریاست جمهوری خارج شد و بار دیگر خود را در فضای 92 دید و احساس کرد لحن خود را باید نسبت به قالیباف تکرار کند. در حالی که او هم قالیباف 92 بود و هم جاهایی دوست داشت احمدی نژاد 88 باشد و چهره اش نیز بیشتر باب میل ارزشی ها شده و از سیمای معمول مدیران تکنوکرات ایرانی فاصله گرفته بود.

وقتی قالیباف تصویری از حسن روحانی در حال اهدای جایزه برنده صادراتی به بابک زنجانی را مقابل دوربین نشان داد همه به یاد رفتار احمدی نژاد در مناظره 88 افتادند و انگار شهردار تهران می خواست هر دو رفتار رییس جمهور سابق و محذوف در دو مناظره با مهدی کروبی و میرحسین موسوی را یک جا عرضه کند که در اولی بحث شهرام جزایری را پیش کشید و در دومی تصویری را نشان داد.

روحانی اما در واکنش پرسید: مجوز برج 33 طبقه در شهرک غرب را به کی دادید آقای قالیباف؟ اشاره او به ساختمان 6 طبقه در خیابان ایران زمین بود که ناگهان به مجوز برج 33 طبقه تبدیل شد. گویا قرار بوده بابک زنجانی تجهیزات پروژه چند هزار میلیارد تومانی بزرگراه صدر را تأمین کند و چون نقدینگی لازم را نداشتند به جای آن چنین امکانی را در اختیار او قرار دادند.

سکوت رییسی این تصور را ایجاد کرد که سناریو این است که روحانی سرگرم قالیباف باشد و رییسی بدون تنش به راند آخر برسد. از این رو بود که در مناظرۀ بعدی قالیباف را به جهانگیری سپردند و روحانی وقت و نگاه خود را متوجه رییسی و به سوابق قضایی او هم اشاره کرد.

هر چند از ابتدا پیدا بود که دو مصطفی (‌میرسلیم و هاشمی طبا) بختی ندارند اما آن دو نیز به قدر خود تأثیر گذاشتند. میرسلیم مناظره به مناظره لحن خود را تندتر کرد و رسید به جمله ای که سوژه شبکه های اجتماعی شد: «اینو چی می گی؟». این تعبیر را وقتی به کار می برد که انگار برگ برنده ای رو کرده و راز مگویی را باز گفته است.

هاشمی طبا هم هوش مندانه شعری کودکانه خواند تا بگوید به نسل های بعد باید توجه کنیم و ایران را دوست داشته باشیم و در فضایی پر از تنش و شعار و با جوّ غالب سیاست و ایدیولوژی خواند: ما گل های خندانیم...

قالیباف از همان ابتدا جهانگیری را متهم به بی صداقتی کرد زیرا نه برای رقابت نهایی که به قصد استفاده از فضای مناظره های تلویزیونی به صحنه آمده است و طرفه این که خود قبل از او انصراف داد.

قالیباف در ساعت 3 بعد از ظهر دوشنبه 25 اردیبهشت 1396 ناگهان کنار کشید و این بیانیه را صادر کرد: « در شرایط کنونی، آرمان اصلی کشور و مردم، تغییر وضع موجود است و برای رسیدن به این آرمان چاره ای نبود جز این که با وجود داشتن برنامه ای دقیق و جامع برای حل مشکلات کشور، مبارزه ای واقعی و نه شعاری با اشرافی گری و فرصت طلبی هم آغاز می شد. تلاش کردم در کنار ارایۀ برنامه های دقیق که توان اجرایی شدن آنها نیز وجود داشت با شیوه ای صریح و اخلاقی مبارزه با 4 درصدی ها را آغاز کنم. اکنون اما این آرمان بزرگ جز با تغییر وضع موجود محقق نمی شود. لذا برای حفظ این آرمان بزرگ از همۀ حامیان مردمی خویش در سراسر کشور می خواهم تمام ظرفیت و حمایت خود را برای موفقیت برادر ارجمندمان حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رییسی و به بار نشستن دولت کار و کرامت برای خدمت به مردم قرار دهند.»

این انصراف بیش از همه به کام کیهان خوش نشست. چندان که حسین شریعتمداری نوشت: « اگر تا دیروز سردار قالیباف، یک مدیر جهادی و خدمتگزار در فرماندهی نیروی انتظامی و مدیریت کلان شهر تهران بود، امروز مرزهای افتخار آفرین دیروز را پشت سر گذاشته و در طراز یک قهرمان فداکار بر سکوی افتخار ایستاده است.»

او به این ستایش بسنده نکرد و در ادامه نوشت:« سردار در جریان مناظره های تلویزیونی با شجاعتی مثال زدنی - که از سرداران سپاه اسلام انتظار می رفت- به قلب اشرافیت ناکارآمد و مردم فریب تاخت. هتاکی ها و تهمت های قبیلۀ اشراف که از اردوگاه داخلی و خارجی آنها به سویش شلیک می شد نتوانست در ارادۀ او برای شکافتن حلقۀ اشرافیت کمترین خللی ایجاد کند. به میان مردم که می رفت مردم از جنس خود می دیدند و آنچه در دل داشتند از زبان او می شنیدند. به دیدارش می شتافتند. بی آن که مانند رقبای دولتی خویش برای استقبال از او مدارس شود و با ده ها اتوبوس برای کشاندن مردم به محل سخنرانی او ردیف شود.»

دیگران نیز زبان به ستایش گشودند. محمدرضا باهنر تصمیم قالیباف را «بسیار شجاعانه و مدبرانه» و احمد توکلی «نشانۀ عقلانیت و در خور تجلیل» و محسن رضایی «علامت پایان تفرقه در جبهۀ انقلاب اسلامی » دانست و این آخری توییت هم گذاشت: اگر رییسی، رییس جمهور شد تعجب نکنید.

با این حال اما انگار این انصراف شجاعانه و مدبرانه کافی نبود چون 48 ساعت قبل از انتخابات سراغ امیر تتلو هم رفتند و دیدار رییسی با خواننده زیر زمینی موسیقی پاپ در پاویون فرودگاه مهرآباد اسباب حیرت شد. چون از یک سو همه به یاد مواضع ضد موسیقی ابوالزوجه و حامی آقای رییسی در مشهد افتادند و از جانب دیگر غالب 4 میلیون فالوئر یا دنبال کنندۀ مشهور به «تتلیتی ها» زیر سن قانونی رأی دادن بودند!

حزب مؤتلفه هم بیانیه داد و از میرسلیم خواست انصراف دهد ولی او زیر بار نرفت. هاشمی طبا نیز که در طول مناظره ها با روحانی هم سو بود اعلام کرد انصراف نمی دهد اما خود به روحانی رأی می دهد.

او نگفت اما حدس زده شد که هاشمی طبا نگران است اگر انصراف دهد و رییسی و میرسلیم هم کنار بروند چه بسا شورای نگهبان که برگزار کننده واقعی انتخابات در ایران است انجام انتخابات با یک نامزد را خلاف قانون بداند و انتخابات به زمانی موکول شود که روحانی دیگر رییس جمهور نیست و در این فاصله تجدید قوا کنند. بنا بر این در صحنه ماند.

سرانجام و در پی این همه تب و تاب، جمعه 29 اردیبهشت 1396 از راه رسید و خیلی از کسانی که سال 92 سرخورده از وقایع 88 پای صندوق نیامده بودند خود را در برابر یک همه پرسی دیدند که انگار «آری» یا «نه» را در قالب نام دو نام می نویسند و قضیه بسا فراتر از ترجیح یک روحانی بر روحانی دیگر جلوه کرد.

انتخابات به پایان رسید و روز بعد اعلام شد حسن روحانی با کسب 23 میلیون و 549 هزار و 616 هزار رأی – یا 57 و 13 صدم آرا- بار دیگر به ریاست جمهوری برگزیده شده است.

کیهان اما از پا ننشست و در توجیه و تفسیر این اتفاق نوشت «رییسی تنها 40 روز فرصت داشت در حالی که روحانی 1440 روز» و انگار رییسی تنها بود و قالیباف با 12 سال سابقه و سه بار کاندیداتوری به سود او انصراف نداده بود.

چنان که آمد تمام اردیبهشت 96 متأثر از فضای انتخابات بود و از این رو مجال اشاره به دیگر رخداد های داخلی و خارجی فراهم نیامد.