زرگری؛ آموزش گران و تجهیزات گرانتر برای درآمد متوسط

هوم بزی - در گذشته نه‌چندان دور شیوه آموزش در طلاسازی موروثی و به‌صورت استادشاگردی بوده و بسیار طول می‏ کشیده تا کارآموزی بتواند به‎عنوان نیروی ماهر مشغول به کار شود اما در سال‌های اخیر آموزشگاه‌های خصوصی و فنی‌حرفه‌ای در کنار دانشگاه علمی-‌کاربردی خدمات آموزشی را به علاقه‌مندان این رشته ارائه می‏ دهند.

رشته طلاسازی 17 شاخه آموزشی را دربرمی‌گیرد که از ساخت طلا آغاز شده و در عنوان‌های تخصصی مانند ریخته‎گری، تولید زنجیر، النگو، آبکاری، خریدوفروش، گوهرشناسی و... ارائه می‌شود که البته برای واردشدن به این حوزه نیاز به گذراندن تمام دوره‌ها نیست بنابراین کسانی که می‎خواهند طلاسازی یاد بگیرند ممعولا وارد رشته ساخت می‌شوند. هزینه آموزشگاه‌های طلاسازی متغییر است و حداقل هزینه‌ای که حالت شما برای دوره‌ای یکساله باید بپردازید نزدیک به 3‌میلیون تومان است و برای آموزش رشته‎هایی مانند گوهرشناسی 2میلیون و500هزارتومان و آبکاری 800هزارتومان دریافت می‌شود.

البته رشته طلاسازی بنا براین‎که شما قصد تولید انبوه یا سفارشی‎سازی و قصد کار با دست داشته باشید به دو شاخه متفاوت تقسیم می‌شود. هزینه‌هایی که باید برای شاخه طلاسازی دستی بپردازید حدود دومیلیون تومان است و البته این مبلغ بنا بر خصوصی بودن یا فنی‌وحرفه‌ای بودن متفاوت است. تعدادی از اساتید مبنای شهریه را آموزش ساعتی در نظر می‏گیرند و تعدادی هم روزانه. برای مثال شهریه آموزش بر مبنای روز از 50 تا صدهزار تومان متغیر است. دانشگاه‏هایی که این شاخه را ارائه می‏دهند مبلغ شهریه پایین‎تری را نسبت به آموزشگاه‏های خصوصی و آزاد از دانشجو دریافت می‏کنند که هزینه کلاس‏های خصوصی براساس تعریف موسسه یا آموزشگاه تعیین می‎شود و متغیر است.

در شیوه آموزش سفارشی‌سازی یا کار با دست هزینه‎های اولیه‏ای که هنرجو باید برای تهیه ابزار اولیه بپردازد مبلغی حدود دومیلیون تومان است و به این دلیل که این آموزش چون مس و نقره شروع می‌شود و نیاز به تجربه‎کردن دارد که با لحاظ کردن ممارست هنرجو دو تا سه سال طول خواهد کشید تا هنرجو در رشته طلاسازی قهار شود. متاسفانه در این رشته طلاسازی بعضی از شاخه‏ها مانند فرم‎سازی درحال منسوخ‎شدن هستند.


مرغوبیت ابزار کیفیت طلای تولیدشده را تضمین می‎کند

برای ایجاد کارگاه طلاسازی به ابزاهایی جهت ساخت طلا نیاز است که این دستگاه‌ها در ایران تولید نشده بلکه از کشورهایی چون ایتالیا، آلمان، ترکیه و چین وارد ایران می‌شوند و به‌خاطر تحریم‌ها و بالارفتن دلار قیمت دستگاه‌ها بالا رفته است و این مسئله باعث شده تا ابزارهای نامرغوب چینی نیز وارد عرصه تولید طلای کشور شده و به روند تولید آسیب بزنند.

برای ایجاد کارگاه ابتدا باید حوزه فعالیتی (تولید هنری یا تولید صنعتی) را مشخص کنید. در بخش تولید صنعتی زیرشاخه‎هایی مانند تولید النگو، زنجیر، ست‏ها و... وجود دارد که شیوه‎های تولیدی و ابزار موردنیازشان با هم تفاوت دارد. اگر قصد داشته باشید که وارد تولید دستی و سفارشی سازی شوید بدون درنظر گرفتن هزینه‌های جاری مانند رهن یا اجاره فضای کار (که در این مورد به حداقل 12مترمربع فضا برای کارکردن احتیاج دارید) و مواد اولیه که شامل طلای آبکاری‎شده می‎شود حداقل به 10میلیون‎تومان سرمایه نیاز دارید تا ابزار موردنیازتان را با در نظر گرفتن کف امکانات مورد نیاز کارگاه و حداقل کیفیت ابزار طلاسازی را تهیه کنید.

رضا تابع‌منش؛ هنرمند طلاساز و مدرس این حوزه با اشاره به بی‏کیفیت بودن ابزارهای وارداتی در بازار با اشاره به تورم و نرخ دلار، درمورد تغییر قیمت ابزار گفت: درحال حاضر شما دستگاه فرزی که در گذشته 60هزارتومان قیمت داشت باید 900هزارتومان بخرید یا در کمترین سطح قیمت میز کار 400هزار تومان است. اگر کسی بخواهد در پایین‏ترین سطح طلاسازی به شیوه دستی اجرا کند حداقل به 6میلیون‌تومان و اگر بخواهد فراتر برود و دستگاه ذوبی هم تهیه کند به 10 میلیون سرمایه نیاز دارد و این هزینه‎ فارغ از تهیه مواد خام و نیز تهیه دستگاه طراحی سه‎بعدی است.

رضا تابع منش در خصوص مشکلات فروش و تولید زیورآلات نامرغوب که در پی کارکردن با ابزار نامرغوب ایجاد می‎شود گفت: با‌ سازمان میراث فرهنگی و صنایع‎دستی صحبت کردیم تا یارانه‏ای را برای تهیه ابزار کارگاه‏هایی که در حوزه صنایع‎دستی کار می‎کنند بپردازند و نیز به رفع کمبود امکانات در کارگاه‎های آموزشی دانشگاه‏ها توجه کنند چراکه دانشگاه‏ها از نظر داشتن ابزار مورد نیاز برای آموزش و تدریس شاخه طلاسازی تامین نیستند. وی ادامه داد: اگر ابزارآلات ارزان باشد افراد علاقه‏مند می‌توانند وارد این حوزه شده و فعالیت کنند. متاسفانه بعضی از آموزشگاه‎ها فقط به فکر پول درآوردن هستند و نکته‎های مهمی را به هنرجویان این رشته نمی‏آموزند.

اما اگر کسی بخواهد در بخش تولید طلای صنعتی و تولید انبوه فعالیت کند شرایط تولید، روابط تولید و نیز نحوه فروش متفاوت خواهد بود. درواقع برای ‌سازنده طلا و جواهر، روش‎های مختلفی برای تولید و ساخت زیور‎الات وجود دارد بنابراین این روش‎ها می‌تواند سخت، آسان و یا فنی و غیرفنی‏تر باشند و بر این اساس اجرت‎های تولید نیز متغیر خواهد بود. مثلا کار در بخش النگوسازی خیلی راحت است بنابراین تولید این کارگاه‎ها بالاست اما در بخش جواهرات به این دلیل که روش‎های تولید سخت‎است بنابراین میزان تولید هم پایین می‎آید و یکسری کارها براساس انتخاب دستگاه‎ها انتخاب می‌شود.

برای مثال برای تولید زنجیرهای ظریف، دستگاهی مخصوص وجود دارد که این دستگاه گران است و کسی که بخواهد کارگاه زنجیربافی داشته باشد حداقل باید یک‎میلیارد تومان سرمایه‏ داشته باشد. یکی از عواملی که هزینه‎های تولید را افزایش می‏دهد پرت و هدر رفتن طلاست که در همه بخش‎های تولید وجود دارد. متاسفانه برای تهیه ابزاری که با دیگر شاخه‎ها یکسان است شما حتی براتی تهیه یک پیچ با تورم روانی روبه‏رو هستید، برای مثال قیمت پیچی که در حسن‎آباد یک تومان است اگر برای طلاسازی استفاده شود قیمت آن به‎صورت تلقینی سه‎تومان می‌شود.

در تولید انبوه بخش اعظم کار با دستگاه انجام می‎شود که بخش‏هایی چون ریخته‌گری و کارهای پرسی را هم در خود دارد. در این بخش شما هرچه سرمایه بیشتری داشته باشید بهتر است. در این میان کارگاهی را می‎توانیم مثال بزنیم که فقط 2میلیاردتومان قیمت ابزار آن است، یک میلیارد تومان فقط میزان طلایی است که در آن در جریان تولید قرار می‏گیرد و 30 کارگر در اختیار دارد. در شیوه ساخت طلا به شیوه پرسی، کارگاه به ابزار زیادی نیاز ندارد بلکه باید مواد خام (سرمایه طلایی) بیشتری را در اختیار داشته باشد تا میزان تولید بالا برود. چیزی اهمیت دارد این است که کیفیت ابزار به ترتیبی باشد که میزان پرت کار را کاهش دهد و سرعت کار را بالا ببرد و قیمت همه این دستگاه‎ها (اگر بخش‎هایی را از آن حذف کنیم) 100میلیون تومان است و اگر دستگاه 3D هم در کنارش باشد قیمت به 100 تا 200 میلیون تومان می‎رسد و بخشی از تفاوت قیمت‎ها به نوع ابزار و شرکت‎ و کشورهای تولیدکننده آن‌ها بستگی دارد.

متغیر بودن هزینه‎های کارگاه به میزان تولید، خرید دستگاه با کیفیت متوسط یا مرغوب، تولید کردن کار به‎صورت تمام صنعتی یا نیمه صنعتی بستگی دارد. درحال حاضر برندهایی مانند سپاهان و هیتون در عرصه ایران فعال هستند و سرمایه زیادی را در این عرصه وارد کار کرده‎اند.

شیوه پخش کهن

بعد از مرحله ایجاد کارگاه و ساخت طلا به بخش فروش و طلافروشی‎ها می‏رسیم و طلاساز برای این‎که کارش را به طلافروش برساند آن را به بنکدار یا ویزیتور می‏دهد. ممکن است تولیدکننده‏ای در هفته 2 تا  5کیلو تولید داشته باشد بنابراین خودش نمی‎تواند به شکل مستقیم محصولش را در سراسر کشور پخش کند. در این میان روابط مالی و قانونی میان بنکدار، ویزیتور، طلاساز و فروشنده طلا وجود دارد که به این موارد می‎پردازیم.

پروسه تولید طلا هزینه‏هایی را ایجاد می‏کند و عواملی چون میزان دستمزد و مدت تولید متغیر است. محمود فتاحی؛ طلاساز، عضو هیات‌رئیسه اتحادیه طلا و جواهرسازی استان البرز و مدیر و مدرس آموزشگاه طلا و جواهرشناسی فتاحی ، در مورد هزینه‏ها و روابط موجود میان بخش‎های مختلف طلاسازی گفت: اگر بخواهیم درصد هزینه به تولید را درنظر بگیریم تقریبا 30درصد یا 50 درصد کار پرت کار و هزینه‎هایی شامل کارگر، موارد و دستگاه و مالیات می‌شود؛ یعنی در بهترین وضعیت 50درصد از کار صرف هزینه‎ها می‌شود.

در عرصه توزیع‏، مشتری به طلافروش مراجعه می‏کند آخرین مرحله این شغل است و در نهایت طلای فروخته‎نشده به بنکدار برمی‎گردد که پروسه دست به دست شدن‏ها باعث می‌شود که هزینه‎های اجرت افزایش پیدا کند مثلا اگر اجرت طلای ساخته‎شده که فردی از کارخانه می‎خرد 10هزار تومان باشد وقتی شما آن را از طلافروشی می‎خرید هزینه اجرت آن افزایش‎یافته و به 15هزار تومان می‏رسد زیرا بنکدار اجرت خودش را از کار برمی‏ دارد.

فتاحی درباره اشکال تهیه طلافروشی‎ها برای ارائه در مغازه‎شان توضیح داد: در تهیه طلا برای فروش در مغازه‌های طلافروشی، دوحالت وجود دارد که در حالت اول فروشنده طلا را به‎صورت امانی و اعتباری تهیه می‎کند و در حالت دوم فروشنده طلا را از بنکدار می‎خرد. در گذشته بازار اعتباری مرسوم بوده است و شما به‎ محض اینکه مغازه‎ای را دراختیار می‏گرفتید می‌تواستید از محصولاتی که در بنکداری وجود داشت برای فروش در مغازه‎تان به‎صورت زماندار به امانت ببرید و بنکدار طلای خاسته شده را در اختیارتان قرار می‏داد. در این صنف مبادلات پول و طلا کمتر است بلکه بیشتر مبادله طلا با طلا مرسوم است.

به این ترتیب که ما طلای نو را در مغازه‎مان عرضه می‎کنیم و بعد مشتری‎ها طلای کهنه خودشان را به مغازه‎دار می‎فروشند که آن‎ها این طلا را برای همان بنکدار می‎فرستند و بنکدار طلا را به‌سازنده‎ای می‏دهد که از او طلا تهیه کرده است که ‌سازنده عیاراین طلا را تنظیم کرده و وارد چرخه تولید می‏کند اما در مورد اجرت پول جابه‎جا می‎شود.

برای مثال برای‌سازنده‎ای مقدور است که النگوی تراشخورده را گرمی 8هزارتومان به بنکدار بدهد، بنکدار این طلا را به قیمت 10هزارتومان به طلافروش می‎دهد و طلافروش موظف است که این 7هزارتومان را به علاوه 7درصد سودش و 9درصد مالیات ارزش افزوده فاکتور کند و به مشتری بدهد. وضعیت بازار طلا از امانی فروشی به سمت خریدوفروش طلا میان بنکدار و طلافروش می‎رود و صورت تجارتی به‎خود می‏ گیرد