فرانکلین دلانو روزولت رکورددار صدور فرامین اجرایی در طول دوران بلند ریاست جمهوری خود بود. او در طول بیش از 13 سال ریاست جمهوری 3522 فرمان اجرایی امضا کرد.

عصر ایران - این روزها و با روی کار آمدن دونالد ترامپ رییس جمهور جدید آمریکا موضوع " فرمان های اجرایی" (EXECUTIVE ORDERS) بیش از گذشته در رسانه ها و افکار عمومی آمریکا و جهان مطرح شده است.

ترامپ در نخستین هفته از زمامداری خود چندین فرمان اجرایی را در حوزه های مختلف امضا کرده است و کوشیده است شعارهایی را که در ایام کارزار انتخاباتی خود داده است، با این فرامین اجرایی کند.

اما یک فرمان اجرایی چیست و ضمانت اجرای آن چقدر است؟

بر اساس قانون اساسی آمریکا صدور فرمان اجرایی یکی از اختیارات رییس جمهور آمریکا برای تمشیت امور دولت فدرال است و ضمانت اجرای آن نیز همانند قوانین تصویب شده در کنگره است.

فرمان های اجرایی همواره با دو اصل " فوریت " و " خلاء قانونی" رابطه مستقیمی دارند؛ به این معنا که غالبا موضوعیت صدور این فرامین در اموری مهم ، فوری یا اضطراری هستند که خلاء قانونی درباره آنها وجود دارد و رییس جمهور به عنوان عالی ترین مقام سیاسی و اجرایی آمریکا با صدور این فرامین زمینه قانونی لازم را برای دستگاه های فدرال فراهم می کند تا در موضوعاتی که از نظر او فوریت وجود دارد، اقداماتی را مبذول دارند.

به بیان دیگر فرمان اجرایی در واقع یک نوع " تقنین و قانونگذاری اجرایی و اضطراری" از سوی رییس جمهور است مادامی که کنگره آمریکا در فرصت بیشتر و بهتر بتواند قوانین لازم را نسبت به آن موضوع تصویب و به امضای رییس جمهور برساند.

در تاریخ ایالات متحده آمریکا تا کنون هزاران فرمان اجرایی از سوی 45 رییس جمهور تاریخ این کشور امضا شده است که شامل موضوعات مختلفی بوده است و شاید مهم ترین و یا یکی از مهم ترین آنها فرمان اجرایی " آبراهام لینکن" شانزدهمین رییس جمهور آمریکا برای "لغو برده داری" در سراسر این کشور در سال 1863 بوده است. لینکلن در مجموع دوران ریاست جمهوری خود 48 فرمان اجرایی مختلف صادر کرد که مهم ترین آنها فرمان لغو برده داری بود.

روسای جمهور قرن های هجدهم و نوزهم آمریکا کمتر فرامین اجرایی صادر می کردند اما همزمان با بزرگ تر شدن جامعه آمریکا و موج مهاجرت به این کشور از قرن بیستم تعداد فرامین اجرایی روسای جمهوری آمریکا نیز رو به فزونی رفت تا جایی که "فرانکلین دلانو روزولت " رییس جمهور معاصر با جنگ دوم جهانی دوم در آمریکا ( که 4 دوره رییس جمهور آمریکا بود) در طول دوران ریاست خود بر کاخ سفید تعداد 3522 فرمان اجرایی صادر کرد و از این حیث رکورددار روسای جمهوری در طول تاریخ آمریکاست.

پیش از او "وودرو ویلسون" رییس جمهور دموکرات آمریکا در دوران جنگ اول جهانی نیز با صادر کردن 1803 فرمان اجرایی در طول دوران ریاست خود رکورددار محسوب می شد.

در دوره معاصر و در دهه های بعد از جنگ دوم جهانی روسای جمهوری آمریکا هر کدام در دوران 4 یا 8 ساله ریاست جمهوری خود صدها فرمان اجرایی را صادر کرده اند.

نکته دیگر در مورد فرمان اجرایی این است که این فرمان ها می توانند به چالش کشیده شوند و همانند قوانین مصوب کنگره با ورود دادگاه های فدرال بررسی و لغو شوند. همچنین این امکان وجود دارد که فرامین اجرایی قبلی از سوی فرامین جدیدتر و یا قانونگذاری های جدید در کنگره آمریکا تغییر کرده و یا حتی لغو و بازنویسی شوند.

در هفته گذشته ترامپ نیز همچون اخلاف خود چندین فرمان اجرایی را به امضا رسانده است که یکی از جنجالی ترین آنها ممنوعیت 3 ماهه ورود اتباع 7 کشور به آمریکا و نیز متوقف کردن 4 ماهه ورود پناهجویان به خاک آمریکاست. از نظر ترامپ فوریت بحث تهدیدات تروریستی زمینه صدور این فرمان اجرایی جدید است مادامی که دستگاه های قانونگذاری آمریکا تمهیدات قانونی جدیدی را برای ورود مهاجران و پناهجویان از دیگر کشورها به خاک آمریکا فراهم سازند . در واقع ترامپ با فرمان اجرایی روز 27 ژانویه خود می خواهد مهلتی فراهم کند تا قوانین مهاجرتی آمریکا در فرجه 3 ماهه در پیش رو بازبینی و آن گونه که مطابق نظر اوست اصلاح و تغییر یابند و او برای مهلت 3 ماهه از قدرت صدور فرمان اجرایی برای متوقف کردن ورود خارجیان به خاک آمریکا استفاده کرده است.

این فرمان با شکایت عده ای از وکلا به دادگاهی فدرال در نیویورک شکسته شد و یک قاضی فدرال درست در فردای روز صدور فرمان اجرایی ترامپ دستور به عدم اجرای بخش هایی از این فرمان را داده است.

باید دید در نهایت مخالفان رویکرد سرسختانه ترامپ در زمینه مهاجرت به آمریکا، خواهند توانست با استفاده ازابزار شکایت به دادگاه های فدرال و یا دیوان عالی این کشور جلوی اجرای فرمان اجرایی جنجالی ترامپ را بگیرند یا نه.