رسول‌الله(ص) تجسم رحمانیت و رحیمیت الهی است

حجت‌الاسلام و المسلمین سیداسحاق کوهساری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به اینکه پیامبر به چه واسطه‌ای رحمت الهی خوانده شده است، گفت: به عنوان مقدمه اول، قرآن و دیگر کتاب‌های آسمانی با «بسم‌الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شوند. سوال این است که چرا از میان هزاران اسم و صفت خداوند، بعد از الله، صفات رحمان و رحیم آمده است. از نگاه فنی اگر صفتی فراتر از رحمان و رحیم بود، همان می‌آمد و اگر انسان بخواهد رابطه خود را با خالق تنظیم بکند، در درجه اول باید در ذیل این دو صفت تنظیم کند.

کوهساری ادامه داد: به عنوان مقدمه دوم، پیامبران مظهر اسماء و صفات خداوند هستند. بر اساس معارفی که ما داریم، واسطه فیض خداوند و خلق در درجه اول وجود پیامبر(ص) است. ما روایت داریم که «اول ما خلق الله نور محمد»، اگر چنانچه بنا باشد پیامبر واسطه فیض الهی باشد این واسطه باید مظهر رحمت الهی باشد، زیرا برای اینکه بشر به خدا برسد، از آنجا که خداوند مطلق است و انسان در حد خاک، بدون واسطه فیض انسان نمی‌تواند به خدا برسد. در فلسفه از این واسطه‌ها با تعبیر مراتب عقول، در عرفان مراتب انوار و در قرآن مراتب فرشتگان یا انوار یاد شده است. بنابراین پیامبر(ص) باید مظهر صفت فراگیر باشد و آن صفت رحمت است و آیه «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ: و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم» (انبیا، ۱۰۷) در همین راستاست.

وی افزود: به عنوان مقدمه سوم، از آنجا که پیامبر اسلام(ص) از لحاظ سعه وجود از همه پیامبران بالاتر است، مظهر رحمت تامه خداوند است به نحوی که پیامبر فرمود: هیچ پیامبری مانند من اذیت نشده است. ایشان هیچگاه نفرین نکرد، از این رو به امت پیامبر اسلام می‌گویند امت مرحومه یعنی امتی که پیامبرش مظهر رحمت است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: در مقدمه چهارم باید بگویم، از آنجا که پیامبر اسلام پیامبر رحمت است، تکالیف اسلام نیز باید نمایانگر رحمت باشد. اسلام دین آسانی است و از این رو پیامبر هیچ‌گاه تکلیفی نیاورده است که برای مردم دشواری داشته باشد. پیامبر مظهر رحمت الهی، واسطه فیض الهی و بزرگ‌ترین مظهر و جلوه خدا در زمین به عنوان مظهر رحمت است.

کوهساری ادامه داد: با نیم‌نگاهی به ظهور جریان داعش در جهان امروز باید پرسید عامل گسترش اسلام چه بوده است؟‌ برخی شمشمیر و برخی عوامل دیگری را بیان کرده‌اند، اما با توجه به آیه «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّـهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ...: پس به [بركت‌] رحمت الهى، با آنان نرم‌خو [و پُرمِهر] شدى، و اگر تندخو و سخت‌دل بودى قطعاً از پيرامون تو پراكنده مى‌شدند...» (آل‌عمران، ۱۵۹) عامل گسترش اسلام از نظر قرآن رحمت بوده است. جالب است برخی از مستشرقین به این نتیجه رسیده‌اند که بزرگترین عامل گسترش اسلام اخلاق پیامبر بوده است و آن هم‌ قسمت رحمانی اخلاق. بحثی وجود دارد که انسان‌ها با احساسات زندگی می‌کنند و اساس احساسات و عواطف رحمت است. امام خمینی(ره) نیز بر اساس عشق و محبت توانست نظام را بنیان‌گذاری کند و بزرگترین مولفه تشیع این است که معتقدیم اساس دین رحمت است.

وی با بیان اینکه اگر ما مسلمانان بخواهیم اسلام را معرفی کنیم، باید اسلام را با چهره پیامبر(ص) معرفی کنیم، گفت ایشان مظهر رحمت الهی بودند و دشمنان هم این را می‌دانستند که پیامبر چه شخصیت‌ بالایی دارد. بنده پیش‌تر در این خصوص که چرا رحمان و رحیم در قرآن بسیار تکرار شده است، نوشته‌ام که اساس دین رحمت است، به خصوص چون پیامبر(ص) پیامبر رحمت بود، این رحمت باید در بالا‌ترین حد خود را نشان دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، افزود: از این‌رو استاد بزرگوارمان آیت‌الله حسن‌زاده‌آملی می‌فرمایند پیامبر(ص) قرآن مجسم است و قرآن پیامبر مکتوب، یعنی ما اگر بخواهیم قرآن را مجسم کنیم می‌شود، پیامبر(ص) و اگر بخواهیم ایشان را به صورت نسخه مکتوب داشته باشیم می‌شود قرآن، از این‌رو اگر بخواهیم به بیان ساده بگوییم، قرآن مظهر رحمت تامه الهی است و پیامبر(ص) هم مجسم رحمانیت و رحیمیت الهی است.

وی افزود: جالب این است که حتی دشمنان پیامبر(ص) هم ایشان را دوست داشتند. داستانی که در یکی از جنگ‌ها برای پیامبر اتفاق افتاد در همین خصوص است. در یکی از جنگ‌ها، پیامبر(ص) از لشگریان جدا شده بود و به عبادت می‌پرداخت که یکی از سربازان دشمنان به سراغ پیامبر رفت و به ایشان گفت تا دراز بکشد و بعد به ایشان گفت نیزه تیز و سینه نرم و بازو پرتوان چه کسی می‌تواند تو را از دست من نجات بدهد که پیامبر گفت الله جل جلاله‌ربی، آن سرباز گفت خداوند چطور می‌تواند تو را از این موقعیت نجات دهد، دست خود را بالا برد که نیزه را فرو بیاورد که سنگی از زیر پایش در رفت و به زمین خورد و پیامبر بلند شد و نیزه را گرفت و فرمود نیزه تیز و سینه نرم و بازو پرتوان، حالا شما بگو که چه کسی می‌خواهد تو را نجات دهد که آن سرباز گفت، لطف و کرمت یا رسول‌الله و او هم می‌دانست که پیامبر آدم کش نیست. این را هم اضافه کنم، آیت‌الله‌العظمی بهجت روشی داشت در بحث نذر و می‌فرمود اگر می‌خواهید نذری کنید، اول قربانی کنید، بعد نذر کنید برای  اینکه به تعبیر مولا علی(ع) ارحم ترحم، یعنی اگر وقتی قربانی می‌کنید و فقیری را دست می‌گیرید، در واقع این طور جلب رحمت می‌کنید. چون سعه وجودی پیامبر طوری بود که بعد از وجود مطلق خداوند مصداق رحمت‌الهی بود و در نتیجه می‌توانست مردم را نجات دهد.

کوهساری در پایان گفت:‌ در خصوص امام حسن مجتبی(ع) هم همین‌طور بود و ایشان هم مظهر رحمت الهی بوده است. بخششی که ایشان داشته است و مهمان‌خانه‌ای را که داشته است نمونه‌ این رحمت بود. من معتقدم بزرگ‌ترین ضربه‌ای که داعش به ما می‌زند از اینجا ناشی می‌شود که دین رحمة‌للعالمین را به خشونت تبدیل کرده‌اند. پیاده روی در اربعین امام حسین نمونه رحمت الهی و دفاع از مظلوم است. تشیع در این عرصه جهانی که عرصه مشکلات است به عنوان مظهر عشق و رحمت است و اهل بیت(ع) هم مظهر رحمت الهی هستند. اگر انسان به جایی برسد که رحمت داشته باشد، می‌تواند رحمت خداوند را جلب کند و از خدایی که زیباست، جز زیبایی نخواهد دید. در خصوص امام رضا هم باید بگویم که ایشان امام رئوف است که همین هم نشان می‌دهد که وجه مشترک ایشان همین رحمت و رافت الهی بود.