قدم نورسیده مبارک! حالا که او از راه رسیده، شما بايد بدانید ۱۰ روز اول پس از زایمان بر مادر و نوزادتان چگونه خواهد گذشت و نوزادتان در ۱۰ روز اول بعد از تولد چه کارهایی انجام خواهد داد.

روزهای اول

تستهای سلامت و خستگی مادر را جدی بگیرید

نوزاد: بلافاصله بعد از تولد، نوزاد شما را به بخش نوزادان میفرستند تا تستهای سلامت به نام تست آپگار را از او بگیرند، این تستی است که با كمك آن پزشکان از سلامت نوزاد مطمئن میشوند و نشانه های حیاتی او را چک ميکنند. این تست یک دقیقه بعد از زایمان و برای بار دوم پنج دقیقه بعد از زایمان انجام میشود و بعد نوبت به معاینه جسمی میرسد. بعد از بررسي دمای بدن، نبض، تعداد تنفس، اندازه گیری وزن، قد و دور سر، نوزاد را به آغوش شما میآورند تا آرام بگیرد و اولین شیر زندگیش را بخورد. ممکن است از هوشیاری نوزادتان متعجب شوید، با اینکه دیدش هنوز تار است اما به خوبی میتواند اشیایی که در ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری صورتش قرار دارند، ببیند.

پس تعجب نکنید اگر دیدید نوزاد چند ساعته شما با دقت به اجزای چهره تان نگاه میکند.ا گرچه هنوز خواب آلوست اما تمام حواسش را به کار میگیرد تا شما و دنیای اطرافش را بهتر بشناسد،اگرانگشتتان را کف دست او قرار بدهید، محکم چنگ میزند و حتی ممکن است ساعتها انگشت شما را در مشتش نگه دارد. نوزادان بیشتر زمان خود را در خواب میگذرانند، آنها حدود ۲۰ ساعت در طول روز میخوابند و زمان باقی مانده به شیر خوردن، تعويض پوشک و ناز و نوازش سپری میشود.

مادر: فارغ شدن و زایمان پایان دوران خوش بارداری نیست، مادر تازه فارغ شده با تولد فرزندش وارد مرحله جدیدی میشود. او در حال گذراندن دوران نقاهت است و در این زمان به بیشترین توجه و همدردی نیاز دارد. این زمان دوران احساسات ضد و نقیضی است که تمام مادران پشت سر میگذارند: احساس خوشحالی از پایان موفقیت آمیز یک بارداری طولانی و خستگی و ناتوانی به دلیل زایمان سخت و تولد نوزاد.

اگر سزارین شده اید باید به خاطر داشته باشید عمل جراحی سخت و سنگینی را پشت سر گذاشته اید و باید حسابی استراحت کنید. به یاد داشته باشید به محض اینکه بیمارستان را ترک میکنید دیگر تنها مسئولیتتان رسیدگی به خودتان و نوزادتان است. کارهای منزل، پخت و پز و پذیرایی از مهمانها و دوستان و آشنایان را به دیگرا فراد خانه بسپارید.اگر زایمان طبیعی و برش اپیزیوتومی داشتید، ممکن است کمی اوضاع برایتان سختتر باشد، از کیسه های یخ و بالشت که ای مخصوص برای نشستن استفاده کنید تا درد کمتری داشته باشید. توصیه های لازم برای دستشویی رفتن و حمام کردن را از پرستاران بپرسید و مراقب بخیه ها و جای زخم باشید تا دچار عفونت نشوند.

روز 2 تا 4

حواستان به رنگ و روی فرشته کوچولو باشد

نوزاد: کلستروم همان شیر اولیه است که به آن آغوز هم میگویند. آغوز سرشار از مواد غنی غذایی، چربی و پروتئین است که برای رشد نوزاد ضروری است. همچنین آنتی بادیهایی دارد که نوزاد را مقابل بسیاری از بیماریها واکسینه میکند، پس حتی اگر خودتان قصد شیردادن هم ندارید حداقل آغوز را به کودک بدهید. پس از تولد باید کودک را گرم نگه دارید، او از فضایی گرم و نرم به دنیای بیرون آمده و ممکن است احساس بی پناهی کند. برای همین بهتر است او را در پارچه ای بپیچید و در آغوش بگیرید تا به نوعی حس امن بودن را برایش ایجاد کنید. در این رو زها به رنگ و روی نوزادتان خیلی توجه بکنید. برخی از نوزادان پس از تولد دچار «زردی » میشوند که به دلیل بالارفتن سطح بیلیروبین در خون ایجاد میشود.

اگر کودک شما به وقت طبیعی به دنیا آمده باشد احتمالا شبیه یک فرشته لپ صورتی است اما اگر کمی زودتر به دنیا آمده باشد ممکن است کمی زرد به نظر بیاید. در اتاق با نور کافی فشار ملایمی روی قفسه سینه کودک وارد کنید، اگر هنگام برداشتن فشار، ته رنگ زردی روی پوست باقی ماند با پزشک خود مشورت كنيد. پزشکان میتوانند با انجام آزمایش خون و اندازه گیری سطح بیلیروبین به شما کمک کنند.

برای برطرف کردن زردی معمولا از فتوتراپی استفاده میکنند، یعنی کودک را برهنه زیر نور فلورسنت قرار میدهند تا بیلیروبین خون پایین بیاید. خودتان هم میتوانید با قرار دادن کودک در معرض نور خورشید به پایین آوردن اين پروتئين کمک کنید. در این چند روز وظیفه پاک کردن پوشک هم برعهده شماست. با دیدن اولین دفع نوزاد تعجب نکنید، اولین دفعها ماده ای سیاه رنگ و قیر مانند و چسبناک است که مکونیوم نام دارد و در اثر بلعیدن آب درون رحم در معده نوزاد جمع شده. این کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد. کودک باید تا ۲۴ ساعت اول حداقل یک بار مکونیوم دفع کند. در غیر این صورت بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

مادر: حالا دیگر شما با فرشته تازه متولد شده تان به خانه آمده اید و زندگی جدیدی پیش رو دارید. در روزهای اول سعی کنید بیشتر استراحت کنید و همان روتین و برنامه بیمارستان را اجرا کنید یعنی خوردن و خوابیدن و مراقبت از کودک تا برای روزهای پر دردسر آینده تجدید قوا کنید! انعطاف پذیر باشید، بر اعصاب خود مسلط باشید و از احساس مادرانه تان پیروی کنید. در این روزها باید برنامه تان را به دست نوزاد بدهید و با خواسته های او جلو بروید تا هر دو به شرایط جدید عادت کنید. مطمئن باشید به زودی رشته کارها دستتان میآید و تجربه کافی را کسب خواهید کرد. اگر به کودک شیر میدهید، سعی نکنید برنامه خاصی برایش در نظر بگیرید.

طبق نیاز نوزاد هر وقت شیر خواست از او دریغ نکنید. ممکن است نوزاد شما در یک وعده هوشیارتر باشد و شیر بیشتری بخورد یا حتی ممکن است به دلیل خواب آلودگی در یک وعده نتواند خودش را سیر کند و وسط شیر خوردن خوابش ببرد. پس هر وقت احساس کردید نیاز است، به او شیر بدهید. در ضمن زمانیکه نوزاد شما مک میزند، غدد شیری ترشح بیشتری میکنند و شیر بیشتری تولید میشود که برای روزها و هفته های آینده تغذیه نوزادتان لازم است.

ممکن است در این روزها احساس خستگی و افسردگی کنید. سندرم افسردگی پس از زایمان معمولا در روزهای ۳ و ۴ به بعد به سراغ مادران میآید.اگر احساس درماندگی کردید و از اوضاع جدید لذت نمیبردید، به سرعت با پزشک خود مشورت کنید. افسردگی پس از زایمان در تمام مادران شایع است و به دلیل تغییرات هورمونی رخ میدهد و پزشک شما مطمئنا میتواند کمکتان کند تا با این اوضاع کنار بیایید. هر چه نوزاد شما بیشتر از سینه شیر بخورد و مک بزند، غدد شیری بیشتر تحریک میشوند و شیربیشتری ترشح میکنند، پس هر وقت نوزاد نیاز داشت بها و شیر بدهید و در ماههای اول برنامه و ساعت را فراموش کنید.

روز 5 و 6

آروغ گرفتن ضروری است

نوزاد: بعد از هر بار شیر دادن باید آروغ نوزاد را بگیرید.این کار به مهارت و استعداد خاصی نیاز دارد که البته مادران به سرعت رگ خواب نوزادشان دستشان میآید. اگر نوزاد بعد از شیر خوردن آروغ نزند هوایی که با مکیدن شیر بلعیده باعث میشود دل درد بگیرد. با شیر دادن درست میتوانید این مشکل را تا حدودی حل کنید. حواستان باشد لبهای نوزاد کاملا به دور سینه قرار بگیرد. برای آروغ گرفتن موقعیتهای مختلف را امتحان کنید تا ببینید کدام بهتر جواب میدهد. او را عمود بگیرید طوری که سرش روی شانه تان باشد و قفسه سینه اش روی سینه تان قرار بگیرد و بعد کمر و شکمش را به آرامی ماساژ بدهید، هرگز به کمر او ضربه نزنید يا او را به صورت دمر روی پایتان نگذارید و تاب ندهید. تمام راهها را امتحان کنید تا ببینید کدام برای شما و نوزادتان راحتتر است.

برگرداندن مقداری شیر در این حالت کاملا طبیعی است، نترسید. در عوض دستمالی تمیز روی شانه یا پاهایتان قرار دهید تا لباسهایتان کثیف نشود. بند ناف نوزادتان را تمیز و خشک نگه دارید و به توصیه های پرستاران در این باره دقت کنید. هر بار که پوشک را عوض میکنید بند ناف را هم خشک کنید. اگر در ناحیه پوشک قرمزی و التهاب دیدید حواستان را جمع کنید، نوزاد را زود به زود عوض کنید و برای پیشگیری از سوختگی پوشک با پزشک مشورت کنید.

مادر: هورمونهای شما به سرعت در حال تغییرند و همچنین ممکن است در حال دست و پنجه نرم کردن با عوارض فیزیکی بعد از زایمان باشید.استراحت و کمک گرفتن از دیگران میتواند به شما کمک زیادی بکند، پس تعارف را کنار بگذارید و بدون هیچ خجالتی در رختخوابب مانید.استراحت کافی در این روزها برای شما از نفس کشیدن هم ضروریتر است. حواستان به بخیه های سزارین یا برش اپیزیوتومی باشد. محل بخیه ها را خشک و تمیز نگه دارید تا عفونت نکنند. هر وقت احساس ناراحتی داشتید یا دمای بدنتان از حد معمول بالاتر رفت، سریع با پزشک خود تماس بگيريد و حالتهایتان را با او در میان بگذارید.

روز 7 و 8

از عطسه های پی درپی نترسید

نوزاد: حالا دیگر یک هفته کامل گذشته و شما تاكنون بارها پوشک نوزادتان را عوض کرده اید و به او شیر داده اید. نوزادتان تغییرات زیادی کرده، دیگر از ورمهای بعد از تولد خبری نیست. نوزاد کوچولوی شما حالا مدت بیشتری به شما نگاه میکند،به خصوص در زمان شیر خوردن.از این زمان بیشترین استفاده را ببرید و باناز ونوازش او را همراهی کنید.این فرصتی است که شما دارید و پدران از آن محرومند، پس تا میتوانید از این زمان اختصاصی لذت ببرید. زمانیکه نوزاد را تمیز میکنید به چشمها، گوشها و بینی اش دقت کنید.اگر چشمهایش پف دارند یا قی کرده اند با پزشكش تماس بگيريد. ممکن است نوزادتان زیاد عطسه کند، نترسید او سرما نخورده، بلکه فقط با این کار مجرای بینی اش را از مخاط اضافی پاک میکند. گوشهایش را هم با دقت تمیز کنید. پشت گوشها و داخل لاله گوش را فراموشن کنید. یادتان باشد هیچ وقت نباید گوش پاک کن را درون گوشش فشار دهید.

درست است که نوزادتان دیگر کمی جان گرفته و بزرگ شده،اما هنوز برای بیرون بردن او زود است، به خصوص مكانهاي شلوغ. هیچ وقت نوزاد را به جاهای شلوغ نبرید، سیستم ایمنی بدن کودک هنوز ضعیف است وبهتر است در مکانهایی که آدمهای زیادی هستند، قرار نگیرد.

مادر: تا حالا دیگر شما حالتان خوب شده و از دردهای محل جراحی و خستگیهای زایمان خبری نیست. حالا میتوانید کمی وقت برای خودتان بگذارید. مصرف ویتامین D و نور خورشید به شما کمک میکند تا حال بهتری داشته باشید و وضعیت هورمونیتان زو دتر به حالت عادی برگردد. حالا دیگر میتوانید یواش یواش فعالیتهای قبلیتان را آغاز کنید فقط به یک برنامه ریزی خوب نیاز دارید که هم به خودتان برسید و هم به نوزادتان.

روز 9 و 10

افتادن بندناف و اولین ویزیت پزشک

نوزاد: حتما تا به حال بندناف نوزاد خشک شده و افتاده، شما از این موضوع خوشحالید چون دیگر گیره بند ناف مزاحم ناز و نوازشهای شما یا تعویض پوشک نمیشود. دیگر وقت آن رسیده نوزاد ۱۰ روز ه را برای اولین ویزیت بعد از تولد به مطب پزشک ببرید تا وزن و قد او بار دیگر اندازه گیری شود. اگر نگرانی در مورد نوزاد دارید با پزشک در میان بگذارید و راهکار بگیرید. در این زمان مدفوع نوزاد شما، در صورتی که از شیر خودتان تغذیه کند، خردلی رنگ و نرم و دانه دار خواهد بود و اگر از شیر خشک تغذیه کند رنگش تیره تر، کمی سفتتر و بودارتر خواهد بود. با این حال اگر هنوز نگرانی دارید نزد پزشک مطرح کنید. هنوز نوزاد کوچک شما نیاز به برنامه خاصی ندارد، سعی نکنید به او برنامه بدهید، در عوض خودتان را با نیازهایش هماهنگ کنید تا نوزادی آرام و بی دردسر داشته باشید.

بعدا ز ۱۰ روز حالا به خوبی می فهمید مادر بودن چه کار سخت و پر مسئولیتی است.

احتمالا تا به حال بارها و بارها کمبود خواب را احساس کرده اید به خصوص اگر نوزادتان دل درد داشته باشد و شبها تا دیر وقت بیدار بماند یا هزاربار تا صبح برای شیر خوردن یا بازی کردن بیدار شود. هیچ راه مشخصی برای جلوگیری از این حالت وجود ندارد جز اینکه به نیازهای نوزادتان اهمیت دهید و همزمان با او بخوابید و با او بلند شوید تا انرژی لازم برای سرو کله زدن با یک نوزاد شیطان يا حتی بیقرار را داشته باشید.

قانون طلایی دوران مادری همین است: هر زمان نوزاد خوابید شما هم بخوابید. به تغذیه خودتان هم اهمیت بدهید تا دچار ضعف نشوید، به خصوص اگر نوزاد از شیر خودتان تغذیه میکند بیشتر به خودتان برسید تا مواد و ویتامینهای لازم هم به بدن شما برسد و هم به بدن نوزاد.

*نی نی بان