گیاه بامبو و روش های نگهداری آن

گیاهشناسی:

گیاهی که امروز به بامبو یا بامبوخوش‌شانس معروف است در واقع اصلا از خانواده نی‌ها یا خیزران‌ها نیست و از تیره Dracaena است با نام علمی Dracaena sanderiana و به اسامی تجاری دیگری مانند دراسینای روبانی، بلژیکی همیشه سبز، یا گیاه روبانی و بالاخره بامبو خوش‌شانس شناخته می‌شود.

این گیاه بومی کامرون در مناطق استوایی غرب آفریقا و نواحی کوچکی از آسیای جنوب شرقی است. این گیاهان در بوته‌های به هم فشرده رشد میکنند و ارتفاعی بالاتر از ۱.۵ متر میتوانند داشته‌باشند. معمولا برگها به درازای ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر و عرض تا ۴ یا ۵ سانتی‌متری به رنگ سبز تیره یا ابلق به صورت سبز و سفید یا سبز و زرد دیده‌میشوند. امروزه در جهان به عنوان گیاه تزئینی چینی معرفی و بازاریابی میشود ولی در واقع اینچنین نیست و این گیاه بومی اغلب نقاط آسیا نیست.

گیاه بامبو که‌ تاکنون بیش از 662 نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت‌های متفاوت ‌‌است‌ و در حال حاضر بهترین‌ نوع بامبو در ژاپن‌، چین و به‌طورکلی کشورهای شرق آسیا و هند ‌روئیده و کشت می‌شود.

در ایران می‌توان لیالستان لاهیجان، علی‌آباد (در فاصله سخت‌سر و تنکابن‌)، قاسم‌آباد رودسر و تقریبا بیشتر نقاط شمال کشور را از مساعدترین‌‌ مناطق رویش‌ بامبو به‌ محسوب نمود.

بامبو از چهار قسمت سطح‌ داخلی (دارای پوشش‌ نرم)، دیافراگم‌ (متصل‌کننده بخش‌های ‌ساقه‌ به‌یکدیگر) میانه‌ و پوشش‌ رویه‌ که‌ بسیار سخت و دیرشکن است‌ تشکیل شده و‌ دیافراگم‌کاملا فشرده‌ بوده‌ و آب در آن نفوذ نمی‌کند.

البته بامبوهایی که درگل‌فروشی‌های تهران و شهرستان‌های بزرگ کشوربرای مصارف زینتی به فروش می‌رسند ازانواع داخلی آن نیستند بلکه نوع خاصی از بامبوهستند که به «لاکی بامبو» شهرت دارند.

نام علمی این نوع بامبو «دراسینا» است.

نگهداری بامبو در آب:

در روش نگهداری بامبو در آب نباید تمام ساقه را در آب قرارداد ، بلکه باید فقط 3 تا 5 بند پایین آن در آب باشد. اگر تمام ساقه داخل آب قرار گیرد ، ریشه تمام سطح ساقه را می پوشاند و این از زیبایی گیاه می کاهد.

برای نگهداری بامبو در آب معمولی ابتدا می باید حدود دو ساعت آب را کنار بگذارید تا کلر آن کاملاّ از بین برود، زیرا کلر آب باعث زرد شدن گیاهان سبز می شود. پس از گذشت مدت زمان یاد شده بامبو را در آن قرار دهید.

لازم به یادآوریست که هر 15 الی 20 روز یک بار باید آب گیاه بامبو را عوض کرد.

بامبو ، املاح موجود در آب را جذب و به این ترتیب رشد می کند.

با تعویض آب، املاح مورد نیاز در اختیار گیاه قرار می گیرد و در نتیجه، رشد سریع تر را شاهد خواهید بود.

یاد آور می شویم هرگز نباید از آب معدنی برای نگهداری بامبو استفاده شود ، زیرا آب معدنی دارای فلوئر است و وجود این ماده باعث زرد شدن گیاهان سبز می شود.

خاک ژله ای:

به منظور نگهداری گیاه بامبو در خاک ژله ای ابتدا باید بامبو را در آب قرار داد تا ریشه کند.
حدودا دو ماه ونیم پس از آنکه بامبو به ریشه نشست می توان آن را داخل خاک های ژله ای قرار داد.
در زمان هایی که قصد تعویض یا شارژ خاک ژله ای را داشتید، بامبو را داخل آب نگهداری کنید.
لازم به ذکر است در این روش نگهداری ، املاح مورد نیاز بامبو از طریق خاک ژله ای تامین می شود.

کاشت بامبو در خاک:

گیاه بامبو فقط در خاک های مخصوص می تواند به زندگی ادامه دهد . از خصوصیات این نوع خاک ها ، قابلیت نگهداری آب به مدت طولانی را می توان نام برد.

رشد بامبو در این خاک ها افزایش می یابد. بامبو ، گیاهی است که در رطوبت 70 درصد در جنوب شرقی آسیا رشد می کند ، اما با دمای معمولی داخل اتاق نیز سازگاری دارد، البته اگر قصد رسیدگی بیشتر و بهتر از این گیاه را دارید می توانید در زمان های مختلف ، برگ های گیاه را با آب پاش مرطوب کنید.

بامبو، گیاهی است که هم از طریق ریشه و هم از طریق برگ تغذیه می کند. با پاشیدن آب روی آن در واقع شما به دو روش، مواد غذایی را به گیاه تزریق کرده اید ؛ البته اگر می خواهید گیاه شما رشد بهتری داشته باشد، می توانید از قطره های تقویتی یا اسپری تغذیه استفاده کنید.

نورگیری:

گیاه بامبو نیاز به نور مستقیم خورشید ندارد. این گیاه کاملا آپارتمانی است و بهترین نور برای آن نوری است که در فاصله حدود 3 متر از پنجره ای که جلوی آن پرده کشیده شده می باشد.

بامبو با شرایط آب و هوایی ثابت، سازگار است. از این رو از نگهداری بامبو مقابل باد کولر، نزدیک بخاری یا شومینه و یا جلو دری که بعضی اوقات نسیمی از لای آن می وزد، خودداری کنید و همچنین از جا به جا کردن آن بپرهیزید، چرا که این گیاه بعد از مدتی به مکانی که در آن قرار دارد عادت می کند و جا به جایی ممکن است ضربه ی جبران ناپذیری به گیاه وارد کند و باعث زرد شدن برگ های آن شود.

از بامبو به عنوان گیاهی اجتماعی یاد می شود. زمانی که تعداد زیادی از این گیاه در کنار یکدیگر قرار گیرد ، سرعت رشد آن افزایش می یابد.

نکته قابل توجه اینکه رنگ ها بر روند رشد بامبو تاثیر بسیاری دارند که در اینجا به تأثیر دو رنگ قرمز و مشکی اشاره می کنیم:

رنگ قرمز:

اصولا گیاه بامبو به رنگ های شاد به خصوص قرمز واکنش مثبتی نشان می دهد.

تجربه نشان داده که اگر مکان نگهداری این گیاه با رنگ های شاد مثل نارنجی و قرمز تزئین شده باشد، برگ های این گیاه با سرعت بیشتری رشد می کنند و امکان زدن جوانه های بیشتری را فراهم می سازند.

همچنین وجود رنگ های گرم در مکان نگهداری گل بابو ، طول عمر گیاه را افزایش می دهد .

رنگ مشکی:

ازآنجا که بامبو به نور غیر مستقیم خورشید نیاز دارد ، رنگ مشکی تاثیر منفی بر روند رشد آن می گذارد و در صورتی که مدت زمان زیادی گیاه در معرض رنگ مشکی قرار گیرد ، پژمرده می شود و به تدریج از بین می رود.

مردم تایلند در مورد تعداد بامبو هایی که نگه می دارند، اعتقاد خاصی دارند. آنها معتقدند که نگهداری تعداد دو شاخه، نشانه عشق و ازدواج است. سه شاخه نشانه خوشبختی، پنج شاخه نشانه سلامتی، هفت شاخه نشانه پولدار شدن و ثروت و نه شاخه نشانه خوش یمنی در تمام امور زندگی است.

گیاه بامبو به گونه های مختلفی تقسیم می شود که مهمترین آنها عبارتنداز:

1. بامبوی جوانه: این نوع بامبو از قسمت های وسط ساقه تشکیل می شود . برگ ها ازجوانه ی کنار ساقه می رویند. طول ساقه های نوع جوانه بین 50تا120 سانتی متر و رنگ برگ ها در این نوع، سبز است.   

2. بامبوی برگ سبز: در این نوع بامبو ، رنگ برگ ها سبز پررنگ است و ارتفاع ساقه به 2 تا 120 سانتی متر می رسد.

3. بامبوی طلایی: رنگ برگ ها در بامبوی طلایی، سبز کم رنگ است که رگه های سبز پر رنگی در آن دیده می شود، اما بعضی از انواع این گونه دارای برگ های سبز کم رنگ یکدست است.

4. بامبوی سیلور (ابلق): این گونه از بامبو دارای برگ هایی به رنگ سبز کم رنگ و پر رنگ است و طول ساقه آن به 120 سانتی متر می رسد.

بامبو از نظر نوع پیچ نیز دارای تقسیم بندی می باشد :

1. پیچ فنری:

یکی از پر طرفدارترین پیچهای بامبو می باشد و از نظر تعداد پیچ نیز به دسته های تک پیچ ، دو پیچ ، سه پیچ و چهار پیچ تقسیم می شود .
    
2. پیچ O:

به دلیل شباهت زیاد این نوع پیچ بامبو به کلمه O انگلیسی به این نام معروف شده است .

3. پیچ S:

به دلیل شباهت زیاد این نوع پیچ بامبو به کلمه S انگلیسی به این نام معروف شده است. با قلمه تکثیر می یابد. از هر جا که خواستید قلمه می زنید اما دیگر پیچ نمی خورد.

تکثیر گیاه بامبو به روش قلمه زدن انجام می شود که در زیر توضیح داده شده است.

تکثیر به روش قلمه زدن:

از قسمت پایین ساقه ، بالای ریشه ، 3 بند را در نظر بگیرید ، از وسط بند 4 به بعد می توانید آن را قلمه بزنید . شما می توانید تعداد بند های بیشتری را انتخاب کنید ، اما اگر کمتر از سه بند داشته باشد ، ممکن است گیاه از بین برود . قسمت پایین ساقه را به صورت اریب، برش زده و قسمت بالای آن را به وسیله چسب مخصوص و یا شمع بپوشانید.
 
برش پایین ساقه:

در این قسمت دقت کنید برش به وسیله ی یک تیغ یا قیچی تیز مخصوص گل انجام شود، در غیر این صورت ممکن است آوند های پایین ساقه دچار آسیب دیدگی گردد و در نتیجه گیاه از بین برود.

شمع زدن:

در هنگام شمع زدن باید دقت شود تمامی قسمت های بالای ساقه پوشیده شود و روی آن شمع ریخته نشود . معمولا ساقه پس از یک ماه ، ریشه و پس از دو ماه جوانه خواهد زد.

زمان قلمه زدن:

بامبو جزو گیاهانی است که در هر زمانی و فصلی می توان آن را قلمه زد. ساقه‌های گیاه بامبو که امروزه از طرفداران زیادی برخوردار است و افراد زیادی تمایل به نگهداری آن‌ها در خانه‌های خود دارند، زمانی که بیش از حد بلند می‌شود نیاز به کوتاه و مرتب شدن دارند.

گیاه بامبو یک گیاه زیبا و مقاوم است که هم در آب و هم در خاک رشد می‌کند. شما می‌توانید بدون نگرانی و به آسانی ساقه‌های این گیاه را مرتب و هرس کنید. هرس کردن به موقع و صحیح به رشد و شاداب ماندن این گیاه کمک زیادی می‌کند.

قیچی و وسیله‌ای که قصد دارید گیاه را با آن هرس کنید باید کاملا تمیز و تیز باشد تا هم بیماری به گیاه منتقل نشود و هم در محل برش اثری از دندانه دندانه شدن بر ساقه برجا نماند تا بتوانید یک هرس سالم و تمیز را انجام دهید.
 
میزان ساقه‌های بامبو در دسته بامبویی که در خانه دارید رشد نخواهد کرد بلکه ارتفاع بامبوها در اثر رویش و جوانه زدن برگ‌های بامبو و پیچ ها افزایش می‌یابد. ممکن است تا مدتی تمایل نداشته باشید که ساقه‌ها را کوتاه کنید تا ارتفاع بامبوهای شما افزایش یابد اما پس از مدتی که ارتفاع بامبوها بیش از حد زیاد شود این کار لازم است.

زمانی که مقداری از ساقه‌ بامبو را برش بزنید و هرس می‌کنید برگ‌ها و در نتیجه ارتفاع بامبو باز می‌تواند به رشد خود ادامه دهد. البته بدون اینکه ساقه رشد کند. آن قسمت از ساقه که از بامبو جدا کرده‌اید را می‌توانید در خاک یا آب قرار دهید زیرا هر کدام یک قلمه جدید بامبو هستند پس از مدتی ساقه‌های قطع شده یا همان قلمه ها می‌توانند رشد ‌کنند و جوانه بزنند و به این ترتیب می‌توانید یک دسته بامبو جدید داشته باشید.
 
هرس کردن را با بریدن مقدار کمی از ساقه بامبو شروع کنید و بعد از برش اول اگر باز هم لازم بود می‌توانید یک قطعه کوچک دیگر از بامبو را از ساقه جدا نمائید. برگ‌ها و جوانه‌های بامبو تا زمانی رشد می‌کنند که ارتفاع، وزن و ضخامت ساقه بامبو به حد نرمال باشد، به همین دلیل است که گیاه بامبو وقتی بیش از حد بلند و سنگین شود نیاز به هرس شدن پیدا می‌کند. همانطور که اشاره شد، شما می توانید قلمه بامبو را هم در خاک و هم در آب قرار دهید.

اگر قصد شما صرفا تاثیر گیاه است بهتر است قلمه را از 2 تا 5 سانتی متر از زیر گره ساقه جدا کنید. گره اولین جایی است که جوانه بامبو از آنجا بوجود آمده است. این منطقه وقتی از ساقه جدا شود به زودی ریشه می دهد و گیاه جدیدی بوجود می آید. به همین دلیل مهم است که آن را طوری کوتاه کنید تا جوانه گره کاملا دست نخورده باقی بماند. بعضی از مردم اصرار دارند که باید قلمه را زاویه دار برش زد تا ریشه دهد. این درست نیست. شما می توانید برش را به صورت صاف و بدون زاویه نیز انجام دهید.
 
با باقی گذاشتن یک یا دو پیچ بر ساقه بامبو می توانید گیاه را به رشد و شکوفایی جدید و سریع تر تشویق کنید. مرتب کردن گیاه هم چنین سبب می شود که جوانه ها و پیچ ها بسیار منسجم تر و پرتر از زمان قبل از هرس و مرتب کردن رشد کند. اگر نمی خواهید که گیاه هرس شده شما به رشد خود ادامه دهد و رشدش متوقف شود باید در محل برش مقداری پارافین بمالید و آن قسمت را مسدود کنید. گیاه بامبو با اینکه گیاه بسیار مقاومی است باز هم احتمال بیمار شدنش وجود دارد. یکی از موارد تشخیص بیمار بودن گیاه بامبو ای است که آبی که گیاه در آن قرار داده شده زود به زور زرد و کدر می شود. در چنین مواقعی باید راهکار درمانی را از یک کارشناس جویا شوید.