بی تفاوتی نوعی بیماری اجتماعی/ با کاربران

از سالیان دور ایرانیان به مردمانی نوع دوست، پر احساس و فداکار شهره بوده اند، رشادتها و ایثار مردان وزنان این دیار در برهه های گوناگون تاریخی از مقابله با مهاجمان عرب و مغول گرفته تا نضتهای استقلال طلبانه بر علیه بیگانگان مهاجم و جنبشهای  استبداد ستیزانه مشروطه و انقلاب اسلامی و نهایتا سالهای جنگ تحمیلی همگی گواهانی محکم بر این مدعایند ، ایرانیان مردمانی بودند که نیکی در گفتار و رفتار و حتی پندار راه و رسم و زیستنشان بود و هم اینان بودند که بنی آدم را اعضای یک پیکر دانسته  و افراد بی تفاوت به درد و رنج همنوع را حتی شایسته انسان نامیدن ندانسته اند اما امروز شاید روزگار بر منوال دیگری در حال گذر باشد. صحنه هایی همچون  واکنش مردم به حادثه میدان کاج تهران، هسرکشی در خیابان پاسداران، جنایت پل مدیریت تهران، قتل وکیل آبادانی در بازار،به صورت مردمانی موبایل به دست در حال فیلمبرداری از خودرویی در حال سوختن یا نزاعی در میان خیابان اگر نگوییم عمومیت یافته که نیافته اما دیگر برایمان شاید امری قریب و دور از ذهن نباشد .  آبان ماه 1389 میدان کاج تهران محل نزاعی خونین در مقابل دیده‌های مردم و دو مامور پلیس بود، خشونتی که 45 دقیقه طول کشید و مردی با چاقو مرد دیگری را سلاخی کرد ولی مردم، بی‌تفاوت، فقط نگاه کردند و فیلم گرفتند. وقوع این دست صحنه هایی نه برای  اولین بار  بود و نه  اخرین بار اما تلنگری عمیق بود بر جامعه ما تا اندکی بر اچه بر خود می بیند هشیارتر باشد ، انگار آنچه زیر پوست معضلات دانه درشت جامعه می گذرد، همان تورم توده‌های بدخیم آسیب‌های اجتماعی است. سهولت در دروغ گویی، بی اعتمادی افراد جامعه به یکدیگر و ساختارهای اجتماعی و سیاسی و از همه غم انگیزتر "بی تفاوتی اجتماعی"!

بر اساس پژوهش صورت گرفته از سوی دو تن از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی در شهر تهران 38.4 درصد از شرکت کنندگان در پژوهش احساس بی تفاوتی اجتماعی بالا، 58.4 درصد احساس بی تفاوتی اجتماعی متوسط و تنها 3.3 از شرکت کنندگان تهرانی این پژوهش احساس بی تفاوتی اجتماعی پایین داشته اند.در این پژوهش که جز معدود پژوهش‌های مستند و علمی در حوزه سنجش رفتار های اجتماعی است، حداقل سن پاسخ دهندگان 18 سال و حداکثر 80 سال بوده و میانگین سنی پاسخ دهندگان در حدود 29 سال قرار داشته است. بیشترین فراوانی سنی پاسخ دهندگان، محدوده سنی 18 تا 24 سال بوده که حدود 49 درصد از کل نمونه را در برگرفت. بی تفاوتی اجتماعی، حالتی است که در آن، مردم یک جامعه نسبت به سرنوشت اجتماعی خود و دیگر افراد جامعه بی تفاوت باشند.  

از منظر آسیب شناختی، بی تفاوتی در جامعه نوعی بیماری اجتماعی شناخته می شود، همان گونه که در نقطه مقابل آن، هرگونه اعتنای اجتماعی و نوع دوستی در حیات فردی و اجتماعی، نشانه پویایی و سلامت اجتماعی است.چنین پدیده ای در جامعه با سابقه فرهنگی کهنش بسیار می تواند نگران کننده باشد چه آنکه این نوع بی تفاوتی نه ریشه در آموزه های مذهب ما دارد نه ریشه در فرهنگ ملی مان. صرف نظر از آنکه چه عاملی سبب ایجاد این بی تفاوتی در شده است ادامه این روند از این رو می تواند نگران کننده باشد که آثار سوء آن تنها محدود به اتفاقات خاص و درگیری های خیابانی نمی شود، ناگفته پیداست فردی که احساس مسئولتی در مقابل همنوع غرق به خونش در خیابان نمی کند ، تعهد جندانی هم به رشد و پیشرفت جامعه خود و اعتلای فرهنگی، علمی و اقتصادی آن نخواهد داشت این در حالی است که احساس تعلق فرد به کلیت جامعه و تعهد نسبت به سرنوشت جمعی، عمل مهمی در حفظ انسجام ملی و اعتلای یک کشور می باشد. در جامعه ای که تک تک افراد به جامعه احساس پیوستگی داشته و خود را در قبال سرنوشت هم مسئول می دانند ضمن آنکه جامعه ای شادتر، پر انرژی تر و اخلاق گراتر خواهیم داشت ، رشد و پیشرفت همه جانبه آن با شتاب بیشتری رخ می دهد و آمار بسیاری  پدیده های منفی اجتماعی همچون احساسات رادیکال ،قومیت گرایی و تجزیه طلبی و نیز پدیده های مجرمانه کاهش خواهد یافت ضمن انکه احساس تهعد نخبگان به موطن خویش و کاهش فرار مغزها را هم موجب خواهد شد. بنابرین بسیار ضروری است تا هم دانشگاهیان ما و هم مسئولین امر اهتمام بیشتری به ریشه یابی پدیده های اینچنینی  داشته باشند تا شاید بتوان رهیافتی برای حصول به جامعه ای منسجم ، اخلاق مدار و متعهد را به دست آورد.