جای خروجی‌های اضطراری در ساختمان‌ها کجاست؟

خروجی های اضطراری که برای در امان ماندن کارکنان از خطر ریزش ساختمان ها در مواقع وقوع حوادث طبیعی و غیر طبیعی در ساختمان ادارات پیش بینی شده، در وضعیتی نیست که آنان را از خطرات احتمالی نجات دهد، اگر باور ندارید به پله های اضطراری یکی از این ساختمان ها نگاهی بیندازید.

به گزارش ایرنا، بررسی اجمالی ساختمان های ادارات پایتخت نشان می دهد که بسیاری از این ساختمان ها، غیر مقاوم و غیر استاندارد بوده و در مقابل وقوع حوادث طبیعی و غیر طبیعی، آسیب پذیر نشان می دهد و همین عامل می تواند جان انسان ها را به طور جدی مورد تهدید قرار دهد.

پله ها و خروجی های استاندارد معمولا در اغلب ساختمان ها بویژه ساختمان های غیر مقاوم و غیر استاندارد نصب می شود اما هنگامی که این خروجی های اضطراری نیز غیر استاندارد باشد، قصه پر غصه میزان مقاومت ساختمان های شهر را در مقابل حوادث مختلف برای همگان باورپذیرتر می سازد.

خروجی های اضطراری به کارکنان ادارات و مراکز صنعتی و غیر صنعتی امکان می دهد تا به هنگام وقوع حوادث، سوانح احتمالی و آتش سوزی های گسترده، خود را به سرعت از محدوده خطر خارج کنند اما اکنون پرسش این است که در شرایطی که اغلب این خروجی ها غیر استاندارد است چگونه می توان جان انسان ها را با استفاده از این پله ها از گزنده حوادث نجات داد؟

با گسترش شهرنشینی و به تبع آن بیشتر شدن طبقات آپارتمان ها، وجود خروجی های اضطراری در اماکن اقامتی برای خروج اضطراری ساکنان آن و همچنین انجام عملیات های امداد و نجات ضروری شده است.

به گفته کارشناسان، زمان لازم برای خروج سریع شمار زیادی از افراد از پله ها و راه های خروجی بستگی به طراحی محل مورد نظر دارد؛ فرار سریع از ساختمان های یک طبقه آسان است زیرا اینجا ترک ساختمان از طریق درها و پنجره ها امکانپذیر است.

پله های فرار اضطراری، تنها راه نجات ساکنان طبقات بالای ساختمان در مواقع اضطراری و وقوع حریق است، راهی که به دلیل نبود بسترهای مناسب فرهنگی و اقتصادی، یا در ساختمان ها پیش بینی نشده و یا بدون رعایت استانداردهای لازم، طراحی و ساخته می شود.

با این همه بر اساس شرایط موجود، شهروندان ساکن برج های بلند مرتبه و ساختمان های چند طبقه تهران، فرهنگ استفاده از پله های اضطراری را فرا نگرفته اند.

روند رو به رشد جمعیت، پیدایش ساختمان های بلند و تبدیل خانه های ویلایی به آپارتمان های چند طبقه، ضرورت نیاز به راهی برای خروج ایمن و بی حادثه ساکنان این ساختمان ها را در شرایط بحرانی، بیش از پیش آشکار می سازد.

کارشناس امداد و نجات جمعیت هلال احمر و متخصص عملیات های امدادی در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: مقاومت و مخالفت مالکان بویژه سازندگان ساختمان هایی با طول و عرض محدود، بزرگ ترین مشکل پذیرش ساخت پله های فرار و استفاده از آن است.

«حمید قویدل» هزینه بالا، کمبود فضا و کاهش متراژ مفید ساختمان را از جمله دلایل چنین مقاومتی دانسته و می افزاید: بی توجهی به حفظ جان انسان ها، توجه به منفعت شخصی و درک پایین از حق و حقوق ساکنان طبقه های بالای ساختمان، از دیگر دلایلی است که مانع درونی شدن فرهنگ ایجاد و استفاده از پله فرار می شود.

وی همچنین بهره گیری از دانش فنی روز، سطوح بالای تخصص و پرهیز از سنت گرایی و تجربی سازی را در افزایش انعطاف پذیری ساختمان ساز ی، موثر می داند.

قویدل تصریح می کند، مشکلات پذیرش پلکان فرار، در شهرهای کوچک، به دلیل حداقل رشد و تحول در لایه های سنتی ساختمان سازی، برجسته تر است. در شهرهای بزرگ و بویژه در تهران به علت وجود روندی رقابتی و نیز افزایش سطح توقعات و مطالبات رفاهی و امنیتی مردم، این مشکل کمتر به چشم می خورد.

عوامل بازدارنده برای ایجاد امکانات ایمنی از جمله پلکان فرار، در شهرهای بزرگ، بیشتر ریشه در مسایل اقتصادی دارد که با پر کردن خلاؤهای اجرایی و قانونی، تا حد قابل توجهی بر طرف می شود.

کارشناسان اعتقاد دارند تا زمانیکه در کشور، شبکه ای قوی برای ممانعت از رعایت حداقل استانداردها وجود دارد، تمهیدات قانونی موثر واقع نمی شود.

آنان وزارت مسکن و شهرداری را مسوول حفظ منافع ملی و تامین امنیت جانی افراد ساکن در ساختمان های بلند در شرایط اضطراری می دانند و می گویند: سهم دست اندرکاران ساخت و ساز در مقایسه با سهم مسوولان به عنوان نمایندگان مردم، در ایجاد و کنترل سطوح امنیتی ناچیز است.

به گفته این کارشناسان، در بسیاری از کشورها، دولت هزینه های حفظ جان شهروندان و زمینه های ارایه امکانات مناسب رفاهی و امنیتی را تامین می کند، در حالیکه در ایران همواره پس از وقوع حادثه، دست اندرکاران در پی جذب عزم ملی و کمک های مردمی هستند و هرگز پیش از وقوع حادثه به زمینه های بروز آن نگاه جدی نمی کنند.

آنان کنترل ضعیف شهرداری بر رعایت استانداردهای ساختمانی را از جمله مشکلات مهم ساخت پله های فرار عنوان و تصریخ می کنند: آموزش غلط در فضاهای آکادمیک و نبود هماهنگی لازم این دستگاه های اجرایی، موجب طراحی ضعیف راه های خروج اضطراری و نادیده گرفتن استانداردهای لازم در این زمینه شده است.

سخنگوی سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر معتقد است، پله فرار که ترجمه کلمه «scaperoute» است، فقط شامل پلکان نمی شود بلکه نردبان، طناب و یا حتی راهی از پنجره ساختمان که در شرایط خاص و اضطراری موجب خروج ساکنان ساختمان و نجات جان آن ها شود، نوعی راه فرار است.

به گفته «حسین درخشان»، طبق آیین نامه ها، هر ساختمان به حداقل دو راه خروج نیازمند است و طبق استانداردهای موجود، اگر تعداد طبقات ساختمانی از چهار طبقه و کف بالاترین طبقه از 12 متر بیشتر باشد، ساختمان به صورت ضروری به دو پلکان خروج نیاز دارد.

طبق هشدار کمیته اضطراری فجایع طبیعی(دی ای سی)، اکنون بیشترین نگرانی های سازمان های امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهرهای بزرگ جهان از جمله تهران، استانبول در ترکیه و کاتماندو در نپال است.