ابتلا به عفونت هاي ويروسي مجاري تنفسي فوقاني كه با نام عمومي سرماخوردگي شناخته مي شود، از شايع ترين بيماري هايي است.
سالی یکبار دست کم ، بيشتر افراد را در سراسر جهان مبتلا به سرماخوردگی مي شوند و براي چند روز، فعاليت هاي روزمره مبتلايان را تحت تاثير خود قرار مي دهد.
معجون هاي جادويي فصل سرد در مكتب طب ايراني، محور اصلي علائم و پيگيري روند درمان براساس نوع ترشحات مجاري تنفسي فوقاني تعريف مي شود. منشأ اصلي اين ترشحات مغز است و آنچه از مسير بيني و چشم خارج مي شود، «زكام» نام مي گيرد و ترشحاتي كه به حلق و مجاري تنفسي تحتاني ريخته مي شود، «نزله» نام دارد. نكته بسيار مهم و اساسي آن است كه بر اساس اين تفكر بايد تدابيري به كار برد كه در روزهاي نخست سرماخوردگي كه خلط رقيق است، آن را غليظ نماييم و برعكس در روزهاي نهايي يا هنگام بروز عوارضي چون سينوزيت چركي و وجود اخلاط غليظي كه دفع آنها مشكل است، خلط را رقيق و آماده دفع كنيم.
از منظر اين طب، با توجه به اينكه زكام و ترشحات بيني و چشم، يكي از راه هاي دفع مواد ناسالم از بدن افراد است، چنانچه كوتاه باشد و منجر به ايجاد عوارض ديگري در بدن نشود، نبايد جلوي آن گرفته شود. البته در صورتي كه فرد مبتلا به سرماخوردگي به علائمي هم چون تب و بدن درد شديد، چرك گلو و ديگر علائم عفونت باكتريال دچار شود، حتماً بايد تحت درمان سريع پزشك قرار گيرد و به جز موارد ساده بيماري، از خود درماني بايد پرهيز كرد.
علائم بيماري در مراحل اوليه سرماخوردگي (نزله گرم) بيشتر شامل ترشحات رقيق و آبكي بيني و حلق، سوزش و خارش گلو و حلق، سرخي چشم ها، التهاب حلق و گرفتگي بيني و صدا است. چنانچه فرد مبتلا به سرماخوردگي از قواي جسماني مناسبي برخوردار و آبريزش بيني و سرماخوردگي وي بدون علائم عفونت باكتريال باشد، بهتر است در طول مدت بيماري از سوپ و آش هاي ساده و گرم استفاده نمايد و از مصرف نابجاي آنتي بيوتيك ها پرهيز كند. با اين اوصاف، بهتر است غذاي اصلي در سه روز نخست، تنها سوپ جو رقيق با حبوبات بسيار اندك و سبزيجات فراوان باشد و بهتر است معده سبك نگاه داشته شود. در اين زمان خوردن غذاهاي سنگين، منع شده است.
دم كرده گل گاو زبان به شرط ترش نبودن، به خصوص در شروع علائم سرماخوردگي، به همراه كمي ليمو عماني و مقدار كمي عسل يك دمنوش مناسب است. در نزله گرم (ترشحات رقيق و آبكي از بيني در ابتداي سرماخوردگي)، ريختن روغن هاي با طبع سرد مانند روغن بنفشه و روغن كدو، در بيني نيز توصيه مي شود. اگر ميزان ترشحات و رقت آن زياد بود، مي توان سبوس گندم را در سركه خيسانيد و خشك شده را دود كرد و دود آن را استنشاق نمود. در صورت ريزش زياد ترشحات به حلق، غرغره كردن آب انار يا آب عدس (آبي كه عدس در آن پخته شده) يا پوست و تخم خشخاش يا تركيبي از آنها مفيد است. استحمام با آب ولرم در نزله گرم بسيار مفيد است.
از تركيبات مناسب براي نزله گرم (پودر زكام گرم)، عناب، سپستان و تاجريزي ( يك و نيم واحد)، به دانه (يك واحد) و گل بنفشه، نيلوفر آبي، شاتره و برگ كاسني (دو واحد) است كه مي توان آنها را مخلوط و نيمكوب كرد و روزانه دو تا سه نوبت پس از جوشاندن آن را ميل نمود.
دم كردني هادم كرده پونه كوهي و آويشن شيرازي در فصل پاييز و زمستان بسيار مناسب بوده، خاصيت ضد عفوني كنندگي داشته و براي سرماخوردگي نيز بسيار مفيد است. اين دمنوش را مي توان با مقداري عسل مخلوط نموده و روزانه چند نوبت ميل نمود.
كدو حلواييبراي سرماخوردگي هاي ساده در فصل سرد، كدو حلوايي يك درمان مناسب است كه مي تواند به صورت بخار پز به همراه كمي پودر نبات و دارچين مصرف شود. كدو حلوايي منبع مناسب ويتامين E، C و بتاكاروتن است كه همه آنها خاصيت آنتي اكسيداني دارند.
زنجبيلزنجبيل تازه از جمله گياهان دارويي است كه تاثير فوق العاده اي در پيشگيري از ابتلا به سرماخوردگي در فصول سرد دارد. اين گياه خاصيت ضد باكتري و ضد ويروسي داشته و يكي از بهترين محرك ها براي تقويت و افزايش توان سيستم ايمني و دفاعي بدن محسوب مي شود. اين گياه را مي توان به عنوان مواد اوليه براي تهيه غذا در وعده هاي روزانه استفاده كرد و يا آن را به صورت دمنوش مصرف نمود.
شيرين بيانمصرف ريشه گياه شيرين بيان يكي از داروهاي مناسب براي درمان سرفه هاي ناشي از سرماخوردگي است. توصيه مي شود مقدار اندكي از ريشه شيرين بيان با اندكي آب جوشانده، سپس آن را با كمي عسل مخلوط كرده و نوشيد. (البته تعيين ميزان مصرف شيرين بيان بايد با نظر پزشك انجام شود، زيرا زياده روي در مصرف گياه شيرين بيان عوارضي جدي را به دنبال دارد)
جوشاندهاز ديگر داروهاي گياهي براي درمان سرماخوردگي، جوشانده گياهان اسطوخودوس، پونه، نعناع و آويشن مي باشد. براي تهيه جوشانده اين گياهان بهتر است ميزان مساوي از هر گياه را در ظرفي ريخته و دو ليوان آب به آن اضافه كنيد. پس از جوشيدن آن را در چندين نوبت بنوشيد.
آشمصرف آش هاي ساده مثل اسپيدبا (اسفيدباج) براي بهبود حال افراد در اين مرحله از سرماخوردگي مي تواند مناسب باشد كه به راحتي با استفاده از برنج، جعفري و گشنيز، كمي تره و شنبليله، بال و گردن مرغ، كمي روغن زيتون، مقدار كمي نمك، زردچوبه يا زعفران، زيره و در صورت تمايل مقداري كدو آماده مي شود.
درمان سرفه
جهت كنترل سرفه هاي خشك، مي توان يك قاشق غذاخوري به دانه را در يك ليوان آب خيساند تا حالت ژله اي پيدا كند و هر چند ساعت يكبار، يك قاشق غذاخوري از آن را ميل كنيد. دانه هاي به را در دهان نگهداريد و لعاب آن را قورت دهيد.
بهتر است در فصول سرد و به خصوص در موارد شك به بيماري سرماخوردگي از مصرف نوشيدني هاي سرد اجتناب كرد.
نوشيدن يك تا دو ليوان دم كرده دارچين در طول روز سيستم دفاعي بدن را نسبت به ابتلا به سرماخوردگي و زكام مقاوم و ايمن مي كند. در ضمن در نزله سرد (سرماخوردگي طول كشيده با ترشحات غليظ و لزج، كه به سختي از مجاري تنفسي جدا مي شود و مي تواند بيشتر به رنگ سفيد و كمتر به رنگ هاي زرد و سبز و تيره باشد) نيز از بهترين دمنوش ها است.
در اين مرحله از بيماري، طب ايراني پيش از هر چيز براي رقيق كردن و دفع اخلاط غليظ بدن دست به كار مي شود. بدين منظور، از بيمار خواسته مي شود كه سر خود را بپوشاند و حتي آن را با كمك حوله اي كه گرم شده، گرم نگاه دارد. استفاده از بخور تركيبي از گياهان دارويي شويد، بابونه، بومادران و آويشن و مرزنجوش براي درمان نزله سرد بسيار مفيد و مناسب است.
همچنين نوشيدن يك فنجان از جوشانده صاف شده از اين تركيب، هر چند ساعت يكبار، نيز به بيماران مبتلا به نزله سرد توصيه مي شود. در كنار اين موارد استفاده از غذاهاي سبك از قبيل حريره سبوس گندم (تهيه شده از آب، سبوس گندم، نشاسته، كتيرا، روغن بادام و شكر و همچنين مصرف مغز بادام، روغن بادام شيرين و كره گاو) نيز توصيه مي شود. همين طور نوشيدن جوشانده اي كه از گياهاني چون زوفا، ريشه شيرين بيان و انجير تهيه شده باشد، براي نرم كردن سينه مبتلايان به نزله سرد كه خلط هاي غليظ دارند، مفيد است.
منبع: افکارنیوز