کاهش ذخیره گندم در قم؛ گندم‌ها خوراک مرغ شد!

این روزها شاید تصور شود کشاورزان برای تحویل گندم در راه سیلوها هستند ولی دیگر خبری از صف‌های کیلومتری کامیون‌ها برای تخلیه گندم نیست و وضعیت دپوی این محصول استراتژیک وخیم است.

به گزارش مهر، برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که میزان گندم خریداری شده از کشاورزان قمی تا چند روز گذشته کمتر از هزار تن است و این در حالی است که در سال گذشته در همین مدت زمانی حدود 17 هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده و این کاهش 16 هزار تنی نشان از بحرانی عمیق دارد.

این در حالی است که مدیر شرکت غله و خدمات بازرگانی استان نه تنها این آمار را رد نکرده است بلکه از پاسخگویی به دغدغه‌های کشاورزان که از سوی خبرنگار ما مطرح شده خودداری می‌کند.

از سوی دیگر گندم به عنوان غذای اصلی مردم و جو به خاطر نقش بسیار حساسی که در تغذیه دام و فرآورده‌های اصلی دارد از محصولات مهم و استراتژیک کشاورزی به شمار می‌آیند اما این روزها شاخص اقتصادی «قیمت» است که بر خرید و فروش گندم به عنوان غذای اصلی مردم دخالت مستقیم دارد و سبب شده تا نگاه کشاورزان به دست و جیب‌های خریدارانی گاه از جنس دولت و گاه واسطه‌ها معطوف شود.

در این میان شنیدن درد دل‌های کشاورزانی که ماه‌ها برای به ثمر رسیدن دسترنج خود خون دل خورده‌اند حاکی از آشفتگی در سیاست‌های اقتصادی دولت دارد.

گندم، علوفه دام می‌شود

کشاورز نمونه سال‌های 80 تا 82 می گوید: در حال حاضر هزینه‌های کشاورزی بالاست و کشاورزان مجبورند محصولات خود را به مرغداری و دامداری‌ها بفروشند تا خرج خود را جبران کنند.

زراعی ادامه می دهد که در حال حاضر قیمت گندم دولتی از آزاد ارزان‌تر است، دیگر کشت گندم با هزینه های سنگینی از قبیل چهار الی پنج بار سم پاشی، آب‌رسانی بیشتر و... جواب نمی‌دهد.

وی از قیمت بالای جو به عنوان نهاده دامی می‌گوید که سبب شده است دامداران به جای این محصول، گندم را - که قیمت کمتری نسبت به جو دارد - خریداری کنند و مورد استفاده دام‌ها قرار دهند.

این گندم‌گار قمی، امسال 50 درصد کشت گندم را کاهش داده است تا مجبور نباشد برای تامین هزینه‌ها، محصول خود را به مرغداری‌ها و دامداری‌ها بفروشد.

دلالان نقد معامله می کنند

دیگر کشاورز روستاهای قمرود و اسلام آباد که به گفته خودش 20 سال است مشغول کاشت و برداشت محصولات کشاورزی است، از نقد بودن پول واسطه‌ها می‌گوید: افرادی که در کنار سیلوها حضور دارند و در صورت عدم رضایت کشاورز به تحویل محصول خود به سیلوها قیمت بالاتری پیشنهاد می‌کنند.

ناصری می‌گوید: کارشناسان و ناظران شرکت غله، زمان تحویل گندم، درصد افت بالایی به محصول وارد می‌کنند، به گونه‌ای که هر 100 کیلو گرم گندم، 17 کیلو افت کیفیت محسوب می‌شود و در برخی موارد این میزان به فاصله یک هفته افزایش پیدا می‌کند.

به گفته وی میانگین قیمت خرید گندم توسط دولت 420 تومان اعلام شده است، اما این میزان برای کشاورزان با توجه به هزینه های بالای برق و کود قابل جبران نیست.

این گندم‌کار، هزینه بالای برق کشاورزی بعد از هدفمند شدن یارانه‌ها، عدم پرداخت نقدی پول از سوی سیلوها و کاهش قیمت خرید محصولات از سوی دولت پس از برداشت را از مشکلات کشاورزان عنوان می کند که تداوم در اشتغال به امر کشاورزی در استان، تامین و ذخیره محصولات مورد نیاز، توجه ویژه مسئولان را می‌طلبد.

مشکلات عدیده‌ای که گندم‌کاران با آن مواجه هستند رغبت کشاورزان را به کشت این محصول استراتژیک کاهش داده و چه بسا ممکن است کشور در سال‌های آینده با بحران کمبود گندم مواجه شود.

کشت گندم در سال آینده کاهش می‌یابد

زمانی که دولت قیمت خرید گندم را 390 تومان اعلام کرد، اعتراض کشاورزان بالا گرفت و دولت 25 تومان به عنوان جایزه برداشت گندم به قیمت‌ها اضافه کرد، اما در این میان واسطه‌ها بیکار ننشستند و قیمت‌ها را تا 430 و گاها تا 450 تومان بالا بردند.

به گفته رئیس شورای اسلامی شهر جعفریه در فاصله اعلام مرحله اول قیمت خرید گندم تا مرحله دوم، کشاورزان به بازار آزاد روی آوردند.

محمدرضا قوی می‌گوید: کشاورزان بازار خود را پیدا کردند و رغبتی برای مراجعه به سیلوها ندارند. قیمت نامتعادل در بازار مرغ که از کیلویی 3 هزار تومان به 6 هزار تومان افزایش یافت، سبب شد مرغداران بازار را قبضه کرده و به خرید و ذخیره خوراک دام روی آورند.

رئیس شورای اسلامی شهر جعفریه به جایگزین کردن گندم به جای جو اشاره می‌کند و از آنجایی که گندم قیمتی پایین‌تر از جو دارد، انبار مرغداران و دامداران از گندم پر شد.

وی میزان ذخیره سازی گندم در سیلوها در سال 91 را کمتر از سال 90 عنوان می کند و می گوید: اگر این وضعیت ادامه داشته باشد و دستگاه های مربوطه این موضوع را مورد توجه قرار ندهند، میزان کشت گندم تا سال بعد کاهش چشمگیری خواهد یافت.

پاس‌کاری مسئولان

این در حالی است که گرانی بی‌ضابطه برخی اقلام مورد نیاز مردم از جمله شیر، مرغ و... که در ماه‌های اخیر همانند کلافی پیچیده سر از این اداره و آن اداره درآورد و هر مسئول، مسئول و نهاد دیگری را به عنوان فرد پاسخگو معرفی می‌کند، در مسئله عدم ذخیره سازی مکفی گندم در سیلوها نیز تکرار شد. مسئولان ادارات مربوطه از پاسخگویی شانه خالی کرده و پیگیری مشکلات کشاورزان و گندم‌کاران استان را به دیگری واگذار کردند.

رحیمی مدیر شرکت غله و خدمات بازرگانی استان که ساماندهی، نظارت و انجام فعالیت‌های بازرگانی لازم در راستای اجرای سیاست‌های تنظیم بازار و حمایت از تولید داخلی که توسط دولت اعمال می‌شود و همچنین ارائه خدمات بازرگانی از قبیل واردات، خرید، تدارک تجهیزات نگهداری، ذخیره سازی (انبار، سیلو و غیره)، آماده سازی، توزیع، فروش و صادرات کالاهای اساسی و همچنین ساخت و توسعه سیلوها و انبارهای ذخیره در اساسنامه این شرکت قید شده است، از پاسخ به سئوالات خبرنگار ما سر باز زد و تنها به بیان اینکه شرکت غله خریدار گندم بوده و جهاد کشاورزی تولیدکننده است، اکتفا کرد.

صنعت، معدن و تجارت عهده‌دار تنظیم بازار است

در این زمینه رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان هم سازمان صنعت، معدن و تجارت را عهده دار تنظیم بازار نهاده‌های کشاورزی و ذخیره سازی آن می‌داند که شامل تنظیم مجموعه نهاده های کشاورزی از علوفه دام تا گندم برای مصرف انسان است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قم می‌گوید: سال زراعی 90 _ 91 سالی کم خطر و کم آفت برای تولید گندم بود و بالغ بر 42 هزار تن گندم در قم تولید شده است.

در این سال زراعی مانند سال قبل خشکسالی گریبانگیر کشاورزان شد، اما تولید گندم به طور تقریبی معادل سال گذشته است و با توجه به خشکسالی و کم آبی دائمی، شرایط برای تولید محدود است.

رضا سیار ادامه می‌دهد: گندم در حال حاضر 3 مشتری دارد؛ بخش دولتی که با قیمت 420 تومان توسط شرکت غله و خدمات بازرگانی نسبت به خرید گندم اقدام می‌کند، کارخانه‌های آرد که مجاز به خرید، ذخیره سازی گندم و تولید آرد و فروش آن به نانوایی‌ها و دیگر واحدهای صنعتی هستند و سوم دامداران هستند که برای تامین علوفه دام خود گندم را جایگزین جو و ذرت می‌کنند.

به گفته وی، کشاورز گندم خود را به اشخاصی که بهتر و مناسب‌تر بخرند می‌فروشد و در واقع این قیمت است که تعیین می‌کند کشاورز محصول خود را به چه کسی بفروشد.

در این میان اظهارات معاون برنامه‌ریزی استانداری قم که تمایل دارد آینده سوء مدیریت در ذخیره گندم را خوشبینانه تلقی کند جالب است.

اگر گندم نبود وارد می‌کنیم

سید رضا دهناد می‌گوید: ما برای تامین گندم مشکلی نداریم و اگر حجم ذخیره گندم کافی نبود، از قزاقستان که انبار گندم جهان است وارد می‌کنیم.

هر چند که این اظهارات دهناد بارقه امیدی برای تامین گندم مورد نیاز کشور محسوب می‌شود اما اگر همه محصولات تولیدی کشور را با این نگاه بنگریم طولی نمی‌کشد که محصولات خارجی جایگزین بازار داخلی می‌شود.

با توجه به اینکه در شرایط فعلی به دلیل پایین بودن قیمت خرید گندم از سوی دولت و وجود واسطه‌ها، کشاورزان بسیاری کشت گندم را یا متوقف کرده یا کاهش داده‌اند، این امر نیاز به این محصول را در آینده با نگرانی‌هایی مواجه کرده است.

باید به این مهم توجه داشت که بعد از اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها به دلیل حمایت نشدن بخش تولید به ویژه در زمینه کشاورزی و دامداری، نوسان در قیمت نهاده‌های دامی و کشاورزی، تولیدکنندگان را در این دو مجموعه با زیان‌های هنگفتی مواجه کرد که قطعا بازگشت دولت به صحنه حمایت از این قشر آسیب دیده می‌تواند مقداری از مشکلات را کاهش دهد.