دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در آیین رونمایی از کتاب «فدرالیسم اقتصادی» که عصر امروز در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد گفت: ایران چرا نمی‌تواند از مانع اقتصادی گذر کند؟ ایران در مقابل موانع اقتصادی انواع پرش‌ها را امتحان کرده اما هنوز پرش بلند اقتصادی لازم را نداشته است. منظور از این پرش بلند اقتصادی، مسیری است که توسعه شتابان در آن نهفته باشد و فدرالیسم اقتصادی، همین پرش بلند است.

به گزارش تابناک، رونمایی از کتاب «فدرالیسم اقتصادی» نوشته محسن رضایی، عصر امروز شنبه (۲۳ اردیبهشت) با حضور نویسنده اثر و سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سرای اصلی اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم جشمید پژویان، استاد اقتصاد دانشگاه بیان داشت: کتاب «فدرالیسم اقتصادی» را مورد مطالعه قرار نداده‌ام اما از عنوان آن می‌توانم تشخیص دهم که نویسنده چه همتی برای نگارش آن گمارده است.

وی اضافه کرد: در یکی و دو دهه پیش دیدگاه اقتصادی یا ساختار اقتصاد به نحوی بود که همه تصور می‌کردند که در دولت فدرالیزم بوده و اقتصاد می‌تواند فدرالیزم باشد اما باید گفت تجربه ۲ دهه دنیا نشان داده که اتفاقاً کشورهایی که حکومت مرکزی دارند به بنگاه غیرمتمرکز و فدرالیزم روی آورده‌اند.

محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در این نشست با تبریک میلاد حضرت زهرا (س) درباره کتاب «فدرالیسم اقتصادی» گفت: این کتاب تلاشی است برای بازگشایی راه نو در توسعه و پیشرفت ایران.

دکتر رضایی ادامه داد: موضوع پیشرفت ایران در ۱۰۰ سال گذشته، یعنی از زمان امیرکبیر و پس از آن مشروطه، ملی شدن صنعت نفت، حادثه ۱۵ خرداد، ۲۲ بهمن و در ۲۰ سال اخیر مورد توجه روشنفکران، عالمان دینی، دانشگاهیان و عموم ملت ایران بوده است و سوال اساسی در این میان این است که برای پیشرفت چه باید کرد؟ یعنی چه کنیم تا بر مشکلات معیشتی و موانع پیشرفت ملی غلبه کنیم؟

دبیر مجمع تنشخیص مصلحت نظام گفت: روشنفکران، کار‌شناس، عالمان و دولتمردان، همواره راهکارهای متعددی برای این سوال داشته‌اند که هر یک دستاوردهایی برای نظام داشته‌اند اما همواره با این مشکل مواجه بوده‌ایم که فاصله بین نسل‌ها با دستاورد‌هایشان از زندگی بسیار زیاد است. انتظارات مردم از زندگی روز به روز زیاد‌تر و قدرت خریدشان کمتر می‌شود و یک احساس نارضایتی دایمی در ما وجود داشته و دارد که عمدتاً مربوط به مسایل اقتصادی و اجتماعی است.

دکتر رضایی افزود: در دو دهه اخیر اگرچه نظام جمهوری اسلامی ایران گام‌هایی بلندی در رابطه با اقتصاد برداشته است، اما یک نگرانی نسبت به آینده وجود دارد. نوسانات نرخ ارز و گرانی‌های آغاز شده از بهمن‌ماه که احتمالاً ادامه پیدا خواهد کرد نیز بر این نگرانی از آینده دامن می‌زند و سوال اصلی این است که ملت ایران که توانسته است از موانع بزرگی مانند سلطه استبداد و جنگ و اشغال عبور کند، چطور نمی‌تواند از مانع اقتصادی بگذرد؟ ایران در مقابل موانع اقتصادی انواع پرش‌ها را امتحان کرده اما هنوز پرش بلند اقتصادی لازم را نداشته است.

وی ادامه داد: منظور از این پرش بلند اقتصادی، مسیری است که توسعه شتابان در آن نهفته باشد و فدرالیسم اقتصادی، همین پرش بلند است. توسعه شتابان کشورهایی مانند چین، کره، آسیای جنوبی و ترکیه به این صورت بود، راهی را که غرب برای رسیدن به اقتصاد پیشرفته در طول ۲۰۰ سال طی کرد، در عرض ۵۰ سال طی کرده‌اند و سوال این است که ما چگونه می‌توانیم این جهش بلند را انجام دهیم؟

دبیر تشخیص مصلحت نظام گفت: در اینجا این سوال مطرح است که چگونه می‌توان به چنین الگویی دست یافت؟ معتقدم راه‌ حل آن تنها اقتصادی نیست بلکه نیازمند به تحول در مدیریت، دیپلماسی، فرهنگ و برنامه‌ریزی اقتصادی است که این مدل را باید وارد قالبی عملیاتی کرد که بنده عنوان آن را «فدرالیسم اقتصادی» نامگذاری کردم.

وی اضافه کرد: اگر حکومت را یک کشتی فرض کنیم باید عرشه کشتی را به دست سیاست واگذار کنیم و گذاشته تا «اقتصاد» مستقل عمل کند و اگر در این امر سیاست شبانه‌روز دعوا کرده یا مشکلاتی ایجاد شود نباید گذاشت به بدنه کشتی وارد شود چراکه دولت می‌تواند پیشنهاد داده و مجلس است که باید تصویب کند و با توجه به مقتضیات استان‌های مختلف تصمیم گیری کند.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: اجرایی شدن این موضوع نیازمند یک فکر و ایده نوست که تنها اقتصادی نیست، یعنی اگرچه اصل آن اقتصاد است، اما این توسعه شتابان محصول تحول در مدیریت، دیپلماسی، فرهنگ و برنامه‌ریزی اقتصادی است. اگر ما این چهار عامل را با هم داشته باشیم، توسعه شتابان صورت می‌گیرد. البته این موضوع در حد یک توصیف است و توصیف به تنهایی نمی‌تواند راهکار باشد، بلکه این ایده‌ها و نگرش‌ها باید در قالب عملیاتی تعبیه شوند، یعنی راهکاری ارایه دهیم که در آن تغییر در مدیریت، برنامه‌ریزی اقتصادی، دیپلماسی و تغییر در فرهنگ کشور نهفته باشد. فدرالیسم اقتصادی راهکاری است که این چهار ویژگی در آن تبلور پیدا می‌کنند که اساس توسعه شتابانند.

رضایی ادامه داد: معتقدم سیاست باید همچنان در اختیار دولت مرکزی ماندگار باشد یعنی تجربه اقتصاد فدرالی در همه کشورهای دنیا تجربه شده است، همچنین این اثر با مختصات ایران همراه است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: فدرالیسم اقتصادی به این صورت است که اگرچه دولت متمرکزی در ایران وجود دارد، اما در برخی از ابعاد مسوولیت‌ها و اختیارات در زمینه اقتصاد و تجارت (اعم از صنعت، کشاورزی و همه اموری که به اقتصاد مربوط است) در شهرستان‌ها و استان‌ها و روستا‌ها به مردم داده می‌شود. اقتصاد در این طرح از سیاست جدا می‌شود، یعنی به دست کار‌شناسان و مردم می‌افتد که مجلس در راس تصمیم گیری‌های آن‌هاست و به این ترتیب یک چارچوب باثبات شکل می‌گیرد و متناسب با اقلیم و مزیت‌های هر استان، برنامه‌ریزی‌های اقتصادی صورت می‌گیرد و یک هم‌افزایی ملی در اقتصاد شکل می‌گیرد.

وی افزود: در حال حاضر هشتاد درصد دنیا با فدرالیسم مالی اداره می‌شود. در این طرح می‌توان از همه توانایی‌های ملی در پیشرفت استفاده کرد و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته باید متناسب با هر استان باشد. در حال حاضر در ایران در تهران تصمیم می‌گیرند و این تصمیم برای سراسر استان‌ها به کار گرفته می‌شود در حالی که هر منطقه‌ اقلیم و مزیت‌های خاص خود را دارد.

رضایی به سابقه فدرالیسم اقتصادی در ایران اشاره کرد و گفت: اگر به سابقه تاریخی مدیریت اقتصادی فعلی ایران نگاه کنیم، مشاهده می‌کنیم که تا قبل از رضاخان، در تاریخ ۲هزار و چند ساله، ایران همواره به صورت فدرال اداره می‌شده است، یعنی نظام متمرکز دولتی از زمان رضاخان و با هدف یکپارچه‌سازی (و برای تامین امنیت) در ایران رایج شد. بعد از انقلاب نیز صنایع ایران، ملی و در دوران جنگ صنایع بیشتر دولتی شدند.

دبیر تشخیص مصلحت نظام بیان کرد: در حال حاضر نیز که کشور به سمت خصوصی شدن خیز برداشته است، نظام دولتی مانع این امر است. یعنی نخستین رقیب کارآفرینان در بخش خصوصی، دولت است. بنابراین ساختار دولت باید متناسب با مردمی شدن اقتصاد باشد. یعنی رقیب‌ها بنگاه‌های چینی و کره‌ای نیست بلکه رقیب ادارات دولتی هستند چراکه برخی‌ها معتقدند می‌توان از تحریم‌های سایر کشور‌ها گذشت اما با خود تحریمی نمی‌توان کاری کرد.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: در این کتاب تلاش کرده‌ام با مشورت بزرگان اقتصاد، نظام فدرالیسم اقتصادی را طراحی کنم و پذیرای هرگونه انتقاد و پیشنهادی برای بهبود این طرح هستم. تجربه من در سازمان تشخیص مصلحت نظام و سر و کار داشتن با استان‌ها، نشان می‌دهد که این مدل برای توسعه شتابان مناسب است. البته که اگر می‌خواهیم همین مسیر لاک‌پشتی را در اقتصاد ادامه بدهیم نیازی به این طرح نیست، زیرا به هر حال حرکت کشور به سمت جلو خواهد بود، اما با ساختن پروژه‌های متعدد در بلند مدت، چاره اساسی برای این پرش بلند نداشته و نیندیشیده‌ایم و فاصله بین انتظارات مردم و درآمد مردم همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.

رضایی در ادامه و در پاسخ به پرسش یکی از حاضران درباره اصل پانزدهم قانون اساسی و رابطه آن با فدرالیسم اقتصادی گفت: بر اساس این طرح، در هر یک از مناطق کشور، می‌توانند در دوره‌های دبیرستان و دانشگاه‌ها، زبان محلی خود را تدریس کنند؛ البته زبان رسمی و ملی کشور فارسی است اما این نکته منافاتی با آموزش زبان محلی در مناطق مخلف ایران ندارد.

دبیر مجمع تشخیص نظام در پاسخ به یکی دیگر از حاضران که از برخورد دو گانه با برخی مناطق گلایه داشت و ضمن تاکید بر نورچشمی بودن برخی مناطق، برخورد با مناطق دیگری را غریبه وار می‌خواند، گفت: اگر در مواردی اینگونه برداشت شده است، اتفاقا فدرالیسم با نگاه مساوی به همه استان‌ها و مناطق نگاه می‌کند و برای تحقق این موضوع و به رسمیت شناختن ویژگی‌های مناطق، برنامه ریزی هوشمندانه پیشنهاد شده است، زیرا نه تنها ضرورت ندارد برای توسعه همه مناطق کشور به صورت یکسان برنامه ریزی شود، بلکه در این امر باید به ویژگی‌ها و خصوصیات این مناطق توجه نمود و بر این اساس نسبت به توسعه آن‌ها اقدام کرد.