خط تولید موشك ضد بالگرد لیزری قائم كه موشكی نیمه‌سنگین و هدایت‌شونده است و این توانایی را دارد كه اهداف هوایی با سرعت كم و ارتفاع پایین و به‌خصوص بالگردهای تهاجمی مجهز به سطوح مقاوم شبه زره را منهدم كند. این موشك همچنین قادر است با عمق نفوذ بالا، خودروهای زرهی، تانك و نفربر را منهدم سازد.

وزير دفاع گفت: صنایع دفاعي كشور ضمن بومی‌سازی دانش و فناوری موشكی، هم‌اكنون با تولید بیش از 50 محصول موشكی مهم از قبیل موشك‌های شهاب، عاشورا، تندر، فاتح، توفان، یازهرا(س) و صیاد، توان بازدارندگی نیروهای مسلح را متناسب با تهدیدات ارتقا بخشیده است.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله خامنه‌اي، جمهوری اسلامی ایران در طول مدت حیات خود علی‌رغم تحریم‌ها و تهدیدات نظام سلطه، پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینه‌ی صنایع دفاعی داشته است. این امر علاوه‌بر شكوفایی توانمندی‌های بومی، موجب بازدارندگی گسترده‌ای برای كشور شده است. برای بررسی این موضوع و به مناسبت روز صنعت دفاعی با سردار احمد وحیدی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح گفت‌وگو كردیم. دكترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران، دیپلماسی دفاعی و پیشرفت‌های دفاعی كشور از مهم‌ترین محورهای این گفت‌وگو هستند.

* صنایع دفاعی در ساختار نظامی كشور از چه جایگاه و اهمیتی برخوردار است؟

- اصولاً قدرت نظامی و رویكرد به تأمین ابزار قدرت، پیش‌شرط استقلال و امنیت و توسعه‌ی هر كشوری به شمار می‌رود. داشتن تسلیحات مناسب و كافی، یك جزء حیاتی اقتدار دفاعی و یك ضرورت حتمی برای اعتبار بازدارندگی است. از این منظر صنعت دفاعی مستقل و خوداتكا مهم‌ترین شاخصه‌ی اقتدار ملی است. در واقع استقلال و خودكفایی در صنعت دفاعی ضمن ایجاد امنیت و آرامش داخلی و نیز افزایش خودباوری ملی ضمن ارتقای قدرت بازدارندگی، دشمن را از هرگونه طمع‌ورزی و هجوم و تجاوز بازمی‌دارد.

ساختار دفاعی و الگوی تسلیحاتی ایران قبل از انقلاب اسلامی بر مبنای توازن دو قدرت شرق و غرب بود. در آن هنگام ایران را به عنوان عنصر عمل‌كننده‌ غرب و برای جلوگیری از حضور نظامی شرق یا پیش‌گیری از آن ساماندهی كرده بودند. بنابراین صنایع دفاعی بر وابستگی و مونتاژ تجهیزات مورد نیاز استوار بود. آن هنگام همه‌ طرح‌ریزی‌های دفاعی در حوزه‌ی تولید ابزار نظامی و دفاعی ایران را طراحان و مستشاران آمریكایی تهیه می‌كردند. بر اساس آمار اعلام‌شده، تا قبل از انقلاب 40 هزار مستشار در ایران حضور داشتند و پیش‌بینی كرده بودند كه تا سال 1360 این تعداد به 60 هزار نفر برسد.

با ظهور انقلاب اسلامی و قطع روابط نظامی ایران با آمریكا، پشتیبانی این تجهیزات نیز عملاً قطع شد و كشور ما در شرایط تحریم كامل قرار گرفت. با قطع ارتباط ما و غرب، صنایع دفاعی خلاق و مستقل كشور با الهام از پیام نورانی حضرت امام رحمة‌الله‌علیه مبنی بر حركت به سمت خوداتكایی، خودكفایی در عرصه‌ی نظامی و دفاعی متولد شد و توسعه‌ی خود را آغاز كرد. اعجاز این تفكر نیز در طول 8 سال دفاع مقدس ظهور و بروز یافت.

صنعت دفاعی كشور بر اساس این تفكر، از همان ابتدا زمینه‌های افزایش خوداتكایی خود را مورد توجه قرار داد و فرآیندی را طی كرد كه نتیجه‌اش این صنایع دفاعی كارآمد، مستقل و خلاق است. امروزه ما بیش از 139 صنعت دفاعی فعال داریم كه بیش از 700 صنعت بخش خصوصی نیز با آنها همكاری دارد. نتیجه‌ی این فعالیت نیز تولید بیش از 1100 محصول نظامی و غیر نظامی، تولید بیش از 4 هزار قطعه در عرصه‌ی هوایی، فعالیت حدود 15 هزار نفر محقق و پرسنل در صنایع دفاعی و از همه مهم‌تر دستیابی به بیش از 270 فناوری بومی است.

امروزه صنعت دفاعی كشور الگویی مؤثر در تبلور شایستگی ملت ایران و اقتدار ملی به حساب می‌آید. از همین رو فرماندهی معظم كل قوا به پاس بیش از سه دهه تلاش مجاهدانه و مخلصانه‌ كاركنان متعهد و متخصص و نخبگان و دانشمندان این عرصه در دستیابی به تجهیزات راهبردی و قطع هرگونه وابستگی نظامی، روز سی‌ویكم مرداد را به عنوان روز صنعت دفاعی نامیدند.

* اساس پیشرفت‌های جدید در صنعت دفاعی كه مورد تأكید رهبر معظم انقلاب نیز بوده، كدام است؟

- رهبر معظم انقلاب اسلامی در ترسیم نقشه‌ راه حصول پیشرفت‌های نوین صنعت دفاعی، بر ابتكار و حركت از راه‌های میانبر تأكید كرده‌اند. ایشان در تدابیر ابلاغی به وزارت دفاع فرموده‌اند: «باید حركت خود را با ابتكار همراه كنید و به دنبال راه‌های جدید و میانبر باشید تا بتوانیم به پیشرفت‌های جدید دست یابیم.» به بركت این فرمان، وزارت دفاع با تأكید بر تحقیق، طراحی و خلق فناوری‌های جدید و بهره‌گیری از استعداد‌ها و ظرفیت‌های خود توانست قله‌های رشد و توسعه را یكی پس از دیگری فتح كند.

امروزه صنایع دفاعی با جذب همكاری حدود 5 هزار نفر محقق و حدود 10 هزار نفر همكار در دیگر ارگان‌ها و شركت‌های خصوصی، 900 پروژه را تعریف و عملیاتی كند و به حدود 200 فناوری دست یابد. همچنین 33 فناوری بدیع به دست آورده كه عمدتاً مربوط به فناوری‌های پیشرفته در حوزه‌های موشكی، سلاح و مهمات، خودروهای زرهی و تاكتیكی و نیز حوزه‌های فیزیك، الكترونیك، صنایع هوایی، مخابرات و ناوبری و نرم‌افزار است. با این روند جمهوری اسلامی ایران در جایگاه شایسته‌‌ای از صنعت دفاعی قرار گرفته و امروزه از برترین‌های دفاعی منطقه و جهان به شمار می‌آید.

مصداق این پیشرفت را می‌توان در حوزه‌های هوا، فضا و الكترونیك مشاهده كرد. امروزه ایران جزو 10 كشور دارنده‌ فناوری كامل فضایی است. تبلور این حركت نیز در پرتاب ماهواره‌های امید و طلوع و ساخت ماهواره‌برهای سفیر و سیمرغ به ظهور رسیده است.

در حوزه‌ی موشكی نیز ایران در منطقه برترین است و نیز جزو بهترین‌های جهان است. تولید موفق موشك‌های شهاب و سجیل، ثاقب و صیاد، فاتح و زلزال، میثاق و رعد و طوفان و سفر مصداق این موفقیت است.

در حوزه‌ زیرسطحی جزو معدود كشورهای جهان است كه قابلیت طراحی و ساخت زیردریایی‌ها را به‌خصوص در كلاس متوسط دارد.

در حوزه‌ سطحی جزو كشورهای صاحب‌نام در جهان است. شناورهای سطحی عاشورا، ذوالفقار و ذوالجناح، السابحات و یونس نیز اثباتی بر این مدعا است.

در حوزه‌ شناورهای تندرو جزو كشورهای برتر در طراحی و ساخت شناورهای تندرو و موشك‌انداز، اژدرافكن و راكت‌انداز است.

در حوزه‌ تجهیرات پیشرفته‌ الكترونیك و مخابرات نیز صنایع دفاعی ایران با تولید بصیر و صافّات و مطلع‌الفجر، هدهد و سداد، عقاب و شاهین، بینا و مشكات، مرآت و سلیم، تلاش و هادی، فدك و فاتح، توانمندی بالای خود را در این عرصه به اثبات رسانده است. به بركت همین حركت عظیم است كه امروز نیروهای مسلح متناسب با تغییر ساختار و راهبرد، آمادگی كامل برای مقابله با هر نوع تهدید و در هر سطحی را باقوت و قدرت دارند.

* سیاست و جهت‌گیری وزارت دفاع در بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری ساخت تجهیزات دفاعی و دستاوردهای آن را چگونه تشریح می‌كنید؟

- ما معتقدیم این نگاه و روش جدید كه همواره مورد تأكید فرماندهی معظم كل قوا نیز بوده، مستلزم بهره‌گیری از ظرفیت‌های خلاق و نوآوری در سطح ملی است. این امر در گرو ایجاد و توسعه‌ مراكز تحقیقاتی توانا در خلق دانش و فناوری به عنوان محور مورد نیاز صنایع دفاعی، حركت به سمت سازمان‌های شبكه‌ای، كمك به ایجاد و توسعه و حمایت و بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولیدی و تحقیقاتی بخش غیر دفاعی در راستای تأمین نیازهای دفاعی و توسعه‌ی پدافند غیر عامل و استفاده از ظرفیت‌های تولیدی و تحقیقاتی خارج از بخش دفاع و ایجاد شركت‌های پایدار در راستای توسعه‌ی توان دفاعی مؤثر است.

سیاست ما در جهت تحقق این رویكرد در سه محور مورد توجه قرار گرفته است:
1. حفظ و توسعه‌ شایستگی‌های محوری با تأكید بر قابلیت‌های تحقیقاتی، طراحی، یكپارچه‌سازی و نخبه‌گرایی و مدیریت شبكه‌ی بزرگ توانا با قدرت كارفرمایی دانش‌بنیان
2. ایجاد كانون‌های ایده‌پردازی دفاعی برای شناسایی راه‌حل‌های خلاقانه مقابله با تهدیدات و تعریف نیازها
3. ایجاد و تقویت مراكز خلق و توسعه‌ی محصولات جدید با محوریت دفاتر طراحیكه مستلزم هسته‌های دانا برای دستیابی به سامانه‌های دفاعی است.

نتیجه‌ این حركت در نخستین گام، همكاری با 28 دانشگاه و بیش از 1188 شركت دانش‌بنیان و صنعتی در 650 پروژه است كه اثرات آن را می‌توان در موارد زیر مشاهده كرد: تأمین قطعات و سامانه‌های پیچیده در حوزه‌ی هواپیما همچون قطعات Blade و Vane، ساخت رادیو HF وVHF ، قطعات و سامانه‌های پیچیده‌ی بالگرد، قطعات گردنده‌ی سامانه‌ای ارتباطی، قطعات و اتصالات الكتریكی، مخازن سوخت، قطعات و سامانه‌های پیچیده در حوزه‌ی پهباد، طراحی و تولید قطعات گلوگاهی و بسیاری قطعات و ابتكارات مؤثر در بخش صنایع دفاعی.

* چه اقداماتی در زمینه‌ ساخت تجهیزات نوین پدافند هوایی به عنوان اولویت نخست نیروهای مسلح انجام شده است؟

- از مهم‌ترین عرصه‌های فعالیت صنایع دفاعی، همین حوزه‌ پدافند هوایی بوده است. ما در این بخش پروژه‌های مؤثری را متناسب با تهدیدات طراحی و اجرا كرده‌ایم. برای نمونه به چند موردی اشاره می‌كنم كه سال گذشته افتتاح شده است:

سامانه‌ی پدافند ارتفاع متوسط مرصاد (سامانه‌ زمینی مشابه هاك): این سامانه‌ هوایی موشكی برد متوسط می‌تواند هواپیماهای مدرن را در ارتفاع پست و متوسط منهدم كند.

آزمایش نهایی موشك 2000 كیلومتر سوخت جامد سجیل2 كه یك موشك دومرحله‌ای است و از دو موتور سوخت جامد مركب تشكیل شده است. سیستم ناوبری این موشك نسبت به موشك سجیل جدیدتر بوده و از سنسورهای بسیار پیچیده و دقیقی برخوردار است.

خط تولید توپ ضدهوایی 35 میلی‌متری كه از جدیدترین دستاوردهای متخصصان وزارت دفاع است و از بهترین انواع موجود در نیروهای مسلح جهان به شمار می‌رود.
مهمات ضد هوایی توپ 100 میلی‌متری كه گام تكمیلی و مهمی در عملیاتی كردن توپ‌های پدافند هوایی 100 میلی‌متری بوده است.

خط تولید میثاق1 و میثاق2 كه عبارت بوده از دستیابی به دانش فنی طراحی و ساخت موشك دوش‌پرتاب پدافند هوایی میثاق 2 با قابلیت مقابله با جمینگ.

خط تولید موشك ضد بالگرد لیزری قائم كه موشكی نیمه‌سنگین و هدایت‌شونده است و این توانایی را دارد كه اهداف هوایی با سرعت كم و ارتفاع پایین و به‌خصوص بالگردهای تهاجمی مجهز به سطوح مقاوم شبه زره را منهدم كند. این موشك همچنین قادر است با عمق نفوذ بالا، خودروهای زرهی، تانك و نفربر را منهدم سازد.

خط تولید سامانه‌ پدافندی كم‌ارتفاع كه با داشتن رادار جست‌وجوی سه‌بعدی و ردیاب الكترواپتیكی و نواخت 4000 تیر در دقیقه، برای پدافند تهدیدات ارتفاع كم به كار می‌رود.
آزمایش موشك قیام و نسل سوم موشك فاتح 110 كه كاملاً موفقیت‌آمیز بوده است.

* هم‌اكنون توانمندی موشكی جمهوری اسلامی ایران با توجه به جهش سال‌های اخیر و دكترین صنعت دفاعی دراین حوزه در چه وضعیتی قرار دارد؟

- مبنای دكترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران عبارت است از «تولید ابزار قدرت» برای «بازدارندگی فعال» و نیز «دفاع مبتكرانه و مؤثر». توان موشكی ایران بخشی از راهبرد و دكترین دفاعی صنعت دفاعی است. لذا صنایع دفاع بر اساس این دكترین، ضمن بومی‌سازی دانش و فناوری موشكی، هم‌اكنون با تولید بیش از 50 محصول موشكی مهم از قبیل موشك‌های شهاب، عاشورا، تندر، فاتح، توفان، یازهرا سلام‌الله‌علیها و صیاد، توان بازدارندگی نیروهای مسلح را متناسب با تهدیدات ارتقا بخشیده است. این امر را می‌توان در چگونگی موضع‌گیری دشمنان ما و به‌ویژه سران رژیم صهیونیستی مورد توجه قرار داد كه به قدرتمندی موشكی ایران و عدم امكان آغاز هرگونه عملیات علیه ایران اسلامی اذعان می‌كنند.

علاوه بر آن، تعمیر و بازسازی بیش از 30 محصول موشكی، برگزاری دوره‌های آموزشی مختلف و ساخت شبیه‌ساز‌های موشك‌ها، گام‌های مؤثر دیگری بوده كه توانسته است بخش مهم و اعظم نیازهای نیروهای مسلح را تأمین كند.

* رویكرد وزارت دفاع به دیپلماسی دفاعی چیست؟

- فعال‌سازی دیپلماسی دفاعی گامی مؤثر در تولید و زایش بیش از پیش قدرت ملی است. گستره‌ی این برنامه در وزارت دفاع از كشورهای همسایه تا شرق دور و از جنوب تا شمال آفریقا و آنسوی اقیانوس اطلس یعنی آمریكای لاتین را شامل می‌شود؛ البته با اولویت‌بندی و افزایش حداكثری مناسبات دفاعی با كشورهای همسایه، كشورهای مسلمان و كشورهای مستقل و آزاد دارای فناوری پیشرفته.

ما معتقدیم كه دیپلماسی نقش مهمی در فرصت‌سازی برای روابط خارجی ایفا می‌كند. پیوند فعالیت‌های دفاعی و نظامی با فعالیت‌های دیپلماتیك می‌تواند یك ابزار به‌هم‌پیوسته و عظیم قدرت ملی را به نمایش بگذارد. بر همین اساس یكی از محورها و رویكردهای اصلی وزارت دفاع مبتنی بر تقویت و توسعه‌ی شكلی و ماهوی دیپلماسی دفاعی است. لذا اجرای بهنگام این برنامه گامی مؤثر در تولید و افزایش اقتدار ملی به شمار می‌رود.

ما معتقدیم كه توسعه‌ی تعاملات و همكاری دفاعی به عنوان یك ابزار مهم قدرت ملی، منجر به تحقق صلح، امنیت و شكوفایی اقتصادی نه‌تنها برای ایران، كه برای كل منطقه و جهان است. ضمن این‌كه اطمینان داریم این همكاری در سطح منطقه باید برای ایجاد امنیت، ثبات پایدار و اعتماد متقابل شكل بگیرد. لذا چون ایجاد امنیت و ثبات پایدار همه‌جانبه تنها از طریق مشاركت كشورهای منطقه امكان‌پذیر است، پس تحقق آن قطعاً در كاهش نیروهای بیگانه و تسریع خروج آن‌ها از منطقه مؤثر است.
بدیهی است به منظور حصول این اهداف و اجرای این سیاست‌های پیش‌بینی شده در حوزه‌ی دیپلماسی دفاعی، تمركز تلاش وزارت دفاع بر ایجاد ارتباط مفید و مؤثر با وزارت امور خارجه و دیگر نهادهای مرتبط استوار است.

* افق صنایع دفاعی را چگونه می‌بینید و آینده‌ی آن را چطور تشریح می‌كنید؟

- چشم‌انداز آینده‌ی فعالیت وزارت دفاع بر اساس تحولات محیط‌‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی شكل می‌گیرد. در این جهت تمركز وزارت دفاع بر «هوشمندی دفاعی» است. بر این اساس و در افق 10ساله، صنعت دفاعی بر مبنای راهبردهای ولایی، خلاق، دانش‌بنیان و شبكه‌محور استوار است. البته علاوه‌ بر ظرفیت‌های درونی بخش دفاعی، از توانمندی حداكثری علمی و فنی و دانش شبكه‌ی همكاران صنعتی، تحقیقاتی و پژوهشی داخل و خارج كشور نیز حداكثر بهره‌برداری را در این مورد خواهیم داشت.

برخی ویژگی‌های مهم صنعت دفاعی كشور در افق آینده را نیز می‌توان این‌گونه برشمرد:
انعطاف‌پذیری و چابكی حداكثری در طراحی و تولید تسلیحات، آرایه‌ها، سامانه‌ها و فناوری‌های مورد نیاز نیروهای مسلح در سریع‌ترین زمان و با كمترین هزینه
جهش در قدرت خلق محصولات و سامانه‌های جدید دفاعی مبتنی بر فناوری‌های بومی با تقویت دفاتر طراحی و مراكز توسعه‌ی فناوری
بهره‌گیری مناسب و پایدار از همه‌ی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های نخبگی و خبرگی كشور در راستای افزایش قدرت دفاعی كشور
پدافند غیر عامل و دفاع همه‌جانبه و ایجادشركت‌های پایدار و مطمئن و در شرایط برد-برد در راستای توسعه‌ی دفاعی مؤثر
تمركز منابع و سرمایه‌های درونی صنایع دفاعی بر توسعه و تأمین فناوری‌های حساس راهبردی
ایفای نقش فعال در توسعه و بالندگی فنی و علمی كشور با توسعه‌ی فناوری‌های بدیع و بومی
توجه مضاعف به نقش و اهمیت فناوری‌های نرم و حوزه‌ی سایبر
تغییر نقش ستادهای بالادستی از كارخانه‌داری به كارفرمایی دانش‌بنیان