تالاب هورالعظیم خوزستان در آستانه نابودی کامل

 
مهر: تالاب بزرگ که به زبان محلی به "هورالعظیم" شهرت دارد قبل از جنگ دارای فرصت‌های شغلی و امتیازات فراوانی برای مردم بود اما اکنون در آستانه نابودی کامل قرار گرفته و زندگی و اشتغال مردم بومی را در خطر انداخته است.

قبل از جنگ مردم با مشاغلی همچون گاومیش داری، صید ماهی، صید طیور، حصیر بافی، نی بری و کشاورزی زندگی بی‌دردسری داشتند و در نخلهای استوار پر محصول منطقه به راحتی امرار معاش می‌کردند اما با آغاز جنگ و تبدیل شدن هور به کانون عملیات‌های دو طرف جنگ، مردم منطقه مجبور به مهاجرت به سایر نقاط کشور شدند و اینگونه شد که این هور که هنوز هم مهمات عمل نکرده فراوانی در آن وجود دارد دیگر برای مردم منطقه منفعتی ندارد به غیر از معدود کسانی که هنوز با نی بری و صیادی به سختی از آن امرار معاش می‌کنند.

هورالعظیم که تنها باقیمانده تالاب‌های بسیار بزرگ بین‌النهرین است در غرب استان خوزستان واقع شده و به لحاظ تنوع‌زیستی فوق‌العاده غنی است و عمده منابع آبی تالاب از طریق رودخانه‌های کرخه، نیسان، سابله و نهرهای انشعابی تامین می‌شود.

پیشینه تاریخی این تالاب‌ها نیز بسیار مورد توجه جهانیان است، بررسی‌ها نشان داده که این تالاب‌ها زمانی مساحت‌شان به دو میلیون هکتار می‌رسید و تقریبا یک سوم مساحت عراق را اشغال می‌کرد به طوری که بالاتر از بغداد شروع شده و تا شط‌العرب ادامه می‌یافت.


هورالظعیم که یک‌ سوم در ایران و دو سوم آن در عراق واقع شده یکی از زیستگاه های حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه است و حواصیل، غاز پیشانی سفید، شغال، روباه، گربه جنگلی، سمور آبی، گراز، شیر بد و انواع ماهی کپور از جمله حیات ‌وحش منحصر به فرد این تالاب هستند.

این هور تنها تالابی است که بر اساس بررسی‌ های کارشناسی از 100 نمره، نمره 100 را کسب کرده و هیج تالابی تاکنون چنین نمره ‌ای را به‌ دست نیاورده و بیشترین تعداد پرنده‌های در معرض خطر در این تالاب به‌سر می‌برند و این تالاب از نظر حجم و انوع پرنده نیز بسیار قابل توجه است.

یکی از کارکردهای مهم تالاب، جلوگیری از طوفان شن و گرد و خاک است چراکه تالابها رطوبت آب را بالا می‌برند و خشک شدن هورالعظیم چه در ایران و چه در عراق میزان وقوع طوفانهای شن را افزایش داده و باعث شده استان خوزستان در سه سال اخیر با گرد و غبارهایی حدود 21 برابر استاندارد مواجه شود.

از بخش ایرانی تالاب هورالعظیم که مساحتی شامل 64 هزار و 100 هکتار است هم اکنون 29 هزار هکتار باقی مانده یعنی معادل 54‌ درصد مساحت این تالاب از بین رفته است.

مساحت این تالاب در کل بخش ایران و عراق در مجموع 307 هزار هکتار بوده که این مساحت در کل به 102 هزار هکتار کاهش یافته یعنی 67 درصد آن از بین رفته است.

علتهای فراوانی برای نابودی تالاب از سوی کارشناسان ذکر شده اما مهمترین آنها بروز خشکسالیها، محدود شدن منابع آب بالا دست و استفاده از آب برای مصارف کشاورزی هستند.


نماینده مردم خرمشهر در مجلس با اشاره به اینکه حیات این تالاب در معرض نابودی کامل است گفت: اکنون تالاب هورالعظیم در حال نابودی است و کسی به این منطقه منحصربه فرد توجهی نمی‌کند.

مصطفی مطورزاده افزود: تالاب هویزه یکی از زیستگاه‌های حساس و منحصربه فرد کشور است که در سال‌های اخیر در اثر عوامل مختلف تهدید به نابودی شده است.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در حال حاضر فقط حدود 60 درصد از سطح تالاب هوالعظیم باقیمانده است، و یادآور شد: کمبود آب مهم‌ترین عامل تهدید کننده تالاب است.

وی متذکر شد: در حال حاضر تالاب در معرض تهدید خشک شدن قرار د ارد و خشکی این تالاب تصرف اراضی آن را به دنبال دارد.

مطورزاده تالاب هویزه را یکی از زیستگاه‌های حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و پرندگان بومی منطقه دانست که متاسفانه به دلیل عدم توجه مسئولان محیط زیست این پرندگان نیز دچار مخاطرات بسیاری شده است.

وی اظهار داشت: در چند سال اخیر مسیر‌های آب رودخانه کارون که به تالاب هویزه منتهی می‌شود مسدود شده که این امر خشک شدن قسمتی از تالاب را باعث شده است.

نائب رئیس دوم کمیسیون اقتصادی در مجلس تصریح کرد: این تالاب تا چند سال قبل مکانی برای امرار معاش صیادان بود ولی متاسفانه الان هیچ کاربردی ندارد.

نماینده مردم خرمشهر یادآور شد: در مطالعات به عمل آمده ارزش اقتصادی تالاب‌ها 10 برابر جنگل‌ها و 200 برابر زمین‌‌های زراعی برآورد شده است. علاوه بر آن تعدیل آب و هوا، جلوگیری از سیل، حفاظت از تنوع گیاهی و جانوری، زیبایی و جاذبه‌های بصری ذاتی تالاب، جاذبه‌های توریستی، ایجاد فضایی برای زندگی پرندگان مهاجر و مکانی غنی برای بررسی‌های تحقیقاتی و علمی متخصصان و دانشمندان از دیگر مزایایی است که می‌توان از وجود یک تالاب بهره‌ مند شد.

با این وجود نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه از احیای این هور نا امید نیست و تاکید کرد: یکی از اهداف و رویاهای من در مدت چهار سال نمایندگی مردم منطقه، احیای هور‌العظیم این گنج ناشناخته طبیعت است.

هاشم سواری گفت: وقتی شما گذشته این هور را مطالعه می کنید که چه مزایا و فرصت‌های شغلی بی‌شماری را برای مردم منطقه به وجود آوده بود و وقتی از بزرگان منطقه خاطرات شیرین زندگی مردم در کنار این تالاب را می‌شنوید اشک در چشمانتان جاری می‌شود که چه شده که این شیرینی از زندگی مردم پر کشیده است.

وی ادامه داد: هور العظیم مظهر شادی و سمبل سرزندگی مردم بوده است که اکنون به دلایل مختلف در حال نابودی است، به عبارتی نابودی هور نابودی خاطرات شیرین و نوستالژیک مردان و زنان قدیمی و بخش اعظمی از تاریخ باشکوه و توام با تلاش و سرزندگی این دیار است و این می‌تواند بالاترین دلیل برای جدیت در احیای مجدد هورالعظیم باشد.


سواری عنوان کرد: هور قبل از جنگ یک زندگی شیرین برای مردم به وجود آورده بود و 12 هزار فرصت شغلی برای مردم ساکن در بخش ایرانی آن به ایجاد کرده بود و مردم با مشاغلی همچون صید ماهی، گاومیش‌داری، نی بری، صید طیور و حصیربافی چرخهای کوچک اقتصاد منطقه و خانواده گرم خود را به گردش در می آوردند اما اکنون.....

نماینده مردم دشت آزادگان تاکید کرد: اکنون جوانان منطقه بی‌بهره از این همه نعمت‌های خدادادی هور به نگهبانی و مشاغل پیش پا افتاده در کمپ‌های میدان نفتی آزادگان دلخوش کرده‌اند که البته آن هم به صورت عادلانه‌ای بین آنها توزیع نشده است.

وی عنوان کرد: امیدوارم دولت دهم توجه بیشتری برای احیای این هور که می تواند تامین کنند نیازهای اقتصادی مردم و شکوفایی منطقه شود باشد از خود نشان دهد تا زمینه ساز بازگشت شادابی به مناطق یپرامون و توسعه فعالیت‌هایی نظیر گاومیش داری، صید ماهی، صید طیور، حصیر بافی، نی بری و کشاورزی در این منطقه باشد.