پایان کنترل نامحسوس داوران!

جوانگرایی، پذیرفتن تبعات اشتباهات داوران، صداقت، پرهیز از پارتی بازی و البته سفرهای پرتعداد خصلت‌های رئیسی بود که نزدیک به چهار سال و نیم کمیته داوران فدراسیون فوتبال را اداره کرد و در نهایت سفر پایانی‌اش را از کمیته به بیرون انجام داد!

مهر: مسعود عنایت در تاریخ هفتم مرداد سال 1385 با حکمی از سوی کیومرث هاشمی، سرپرست وقت فدراسیون فوتبال به عنوان رئیس کمیته داوران این فدراسیون انتخاب شد. او براساس مفادی که در حکمش قید شده بود، آمد تا از آراء و نظرات کارشناسان و متخصصان داوری در تصمیم گیری‌ها بهره گیرد، داوران آگاه، شجاع  و دلسوز آموزش دهد، بر رعایت قوانین و مقررات و اعمال آنها در کلیه مسابقات تاکید مستمر داشته باشد، از مصلحت اندیشی و تقویت روح انصاف و رعایت حقوق همه افراد در جامعه داوری پرهیز کند، به داوران مسلط و کارآمد برای ارتقاء در سطوح بین المللی بها دهد، در جهت برقراری نظم و قانونمند سازی نحوه ارتقاء داوران گام بردارد و ...

این کمک داور پیشین فوتبال ایران که 1620 روز مسند ریاست کمیته داوران فدراسیون فوتبال را در اختیار داشت، در شرایطی ناچار به استعفا شد یا مجبور به استعفایش کردند که داوری فوتبال ایران روزگار نابسامانی را پشت سر می گذارد. در بیست هفته‌ای که از لیگ برتر گذشته نوک پیکان انتقادات همه تیم‌ها و مربیان به سمت داوری بوده و با شاهکاری که در دیدار ذوب آهن اصفهان - مس کرمان رخ داد، سناریوی اشتباهات داوری تکمیل شد تا فشار افکار عمومی منجر به وداع عنایت با کمیته داوران شود.

در این مدت مسعود عنایت منتقد کم نداشت و در عین حال بودند، گروهی که از او حمایت می کردند. شاید سردسته مخالفان او سیدرضا غیاثی رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال در زمان حضور محمد دادکان در فدراسیون فوتبال باشد، که بارها از نحوه فعالیت کمیته داوران، عملکرد داوران و ... ایراد گرفت. او حالا که عنایت از کمیته داوران رفته است، حاضر نیست در موردش حرف بزند. غیاثی که در تماس خبرنگار مهر حاضر به گفتگو در این مورد نشد، با گفتن این بیت شعر که " مردی نبود فتاده را پای زدن"، گفت: من در کمیته داوران رئیس عنایت بودم و درست نیست الان در مورد او حرف بزنم!

قطعا عنایتی که بیش از چهار سال رئیس کمیته داوران بود، "فتاده" نیست اما بدون شک در کارش ضعف‌ها و قوت‌هایی بود که سرانجامش به اینجا رسیده است. نقاط قوت عنایت را از نصیرزاده جویا شدیم. او به خبرنگار مهر گفت: جوانگرایی، شهامت در استفاده از داوران جوان در دیدارهایی که پخش زنده داشت، پذیرفتن تبعات اشتباهات داوران، صداقت در کار و پرهیز از پارتی بازی از جمله خصوصیات مثبت عنایت بود.

نصیرزاده بیش از این از محسنات عنایت نگفت، یعنی رئیسی که 1620 روز کمیته داوران را هدایت کرده است، بیش از این نقطه قوت ندارد؟، غلامرضا سلیمانی که سال‌ها در کنار عنایت در کمیته داوران بوده است، در خصوص نقاط قوت عنایت به مهر گفت: آموزش داوران، دایر کردن کلاس‌های داوری در ایران، مدیریت خوب بر کمیته داوران و جایگاه ویژه‌ای که ایشان در امر آموزش داوری بین المللی داشت. در کل نقاط قوت عنایت بیش از نقاط ضعف او بود.

اما چه شد که عنایت در نهایت ناچار به وداع از کمیته داوران شد؟ او چه نقاط ضعفی داشت و آیا نقاط ضعفش بیش از نقاط قوتش بوده است؟ طرح این پرسش با نصیرزاده، این پاسخ را به دنبال داشت: "یکی از مهمترین نقاط ضعف عنایت دور بودن او از کمیته داوران و سفرهای بیش از حدش بود. او در قبال مخالفان و منتقدانش ادبیات خوبی نداشت. عنایت حتی به اعضای هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال نیز حملات زبانی می کرد. او در گفتگوهای رسانه‌ای مهارت نداشت و گاها حرف‌هایی می زد که برای خودش و کمیته داوران حاشیه ساز می شد و... ."

سلیمانی هم اینکه عنایت همیشه در کمیته داوران نبود را از نقاط ضعف او بر می شمرد. او در این خصوص گفت: عنایت آنطور که باید و شاید روی کار داوران اشراف نداشت و زیر مجموعه‌اش نیز توانایی این کار را نداشتند. همین مسئله باعث شده بود، همیشه در تیررس انتقادات باشد.

نقاط ضعف عنایت زیاد بود تا حدی که نصیرزاده مدعی می شود، "افکار عمومی به سود رئیس پیشین کمیته داوران نیست". اما چرا و چطور چنین اتفاقی صورت گرفت و افکار عمومی به ضرر عنایت شد؟ نصیرزاده در این خصوص از وجود جریانی مخرب علیه عنایت خبر داد و گفت: گروهی انتقادات علیه عنایت را ساماندهی می کردند. اینکه مثلا داور در زمین بازی پنالتی می گرفت یا نمی گرفت مستقیما به رئیس کمیته داوران ربط می دادند و او را محکوم می کردند. این مسئله فشار زیادی را به عنایت وارد آورد.

نبود یک کمیته داوران منسجم در کنار عنایت از دیگر عوامل افت داوران و البته کناره گیری او از ریاست این کمیته عنوان می شود. نصیرزاده می گوید:"عنایت برای انتخاب اعضای کمیته داوران دنبال افراد مطیع بود. دوست و دشمن را نمی شناخت و احساس می کرد بیشتر از منتقدانش می داند."

سلیمانی هم به نوعی دیگر این موضوع را مطرح کرد و گفت: روزگاری در کمیته داوران افرادی چون دوردیان، عسگری، میرزابیگی، یدالله سلیمانی و... بودند. اما امروز افرادی در کمیته داوران هستند که جایگاه آنها خیلی با این عزیزان فاصله دارد. ای کاش آقای عنایت از افرادی قوی تر در کمیته داوران استفاده می کرد.

اگر بخواهیم دلیل وداع عنایت با کمیته داوران فدراسیون فوتبال را مشخصا بیان کنیم، "اشتباهات داوری" گزینه اول و عامل اصلی کنار رفتن او از میزی است که نزدیک به چهار و نیم سال بر آن تکیه زده بود. اما چه تضمینی هست که با آمدن رئیس جدید اشتباهات داوری از بین برود؟

نصیرزاده در پاسخ به این پرسش گفت: نه! به هیچ عنوان. امروز فردی برای ریاست بر کمیته داوران مطرح شده است که بیشتر داوران ما دوره‌های ارتقا خود به سطح ملی را در کلاس‌های او گذرانده اند. داورانی که عنایت در اختیار داشت، از دیگ یک آشپز بیرون آمده بودند! حالا چه تضمینی است که آنها اشتباهاتی که تا همین هفته قبل مرتکب می شدند را در آینده تکرار نکنند؟!

سلیمانی موضوعی که نصیرزاده بدان اشاره کرد را به نوعی دیگر تایید کرد و گفت: هیچ تضمینی نیست که از هفته بیست و یکم داوران دیگر اشتباه کنند. حتی اگر قوی ترین مدیر هم برای کمیته داوران انتخاب شود، نمی تواند تضمین دهد که داور در زمین اشتباه نخواهد کرد.

بدون شک فرد جدید می تواند راهکارهایی برای رشد داوری ایرانی به کار ببندد. شاید جریانی تازه، سیاستی جدید و نو بتواند کمیته داوران را زنده کند. یدالله سلیمانی با ابراز امیدواری از اینکه چنین شود، می گوید: با نظارت بیشتر، اعمال تنبیه و تشویق می شود انگیره داوران را تقویت کرد. کاری که من بارها به عنایت توصیه کردم آن را انجام دهد. من به عنایت می گفتم، هفته‌ای یکبار به ورزشگاه‌ها برود و قضاوت داوران را از نزدیک تماشا کند. داور که رئیس را بالای سر خود ببیند، بهتر قضاوت می کند اما رئیس کمیته داوران فرصت انجام این کار را نداشت.

عنایت بیش از اینکه به کمیته داوران بپردازد، بیشتر مشغول دوره‌های داوری اش در خارج از کشور بود. موردی که از بزرگترین تا کوچکترین منتقدانش آن را به رخ رئیس پیشین کمیته داوران می کشیدند. سلیمانی هم با اینکه از جبهه موافقان عنایت است اما در این خصوص به او ایراد می گیرد:" رئیس کمیته داوران باید تمام وقتش را صرف کمیته داوران کند. عنایت باتوجه به اینکه درگیر کلاس‌های خارجی بود، بیشتر هم و غمش را معطوف آن کلاس‌ها کرده بود. من شاهدم او بارها دعوتنامه های فیفا و AFC را رد می کرد اما بازهم حضورش در ایران کافی نبود."

نصیرزاده هم با اشاره به این حضور در دوره‌های روز داوری دنیا را عاملی توهم زا برای عنایت خواند و گفت: رفتن به سفرهای خارجی این توهم را برای عنایت به وجود آورده بود که استانداردها را بیش از دیگران می داند. او احساس می کرد، بیشتر منتقدانش سواد ندارند و استانداردهای جدید را نمی شناسند و بصورت زبانی به آنها حمله می کرد. در نهایت همین مسئله یکی از عواملی شد که عنایت از ریاست کمیته داوران کناره گیری کند.

رئیس پیشین کمیته داوران درگیر می شد و از درگیر شدن ترسی نداشت. او خود را محق می دانست از داورانش دفاع کند به همین خاطر به عضو هیئت رئیسه فدراسیون هم می تاخت. نصیرزاده می گوید،" خودش شاهد بوده که رضا علی، رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال یکبار وساطت می کرد تا عنایت و بهروان را باهم آشتی دهد، آنهم به خاطر اینکه رئیس کمیته داوران علیه عضو هیئت رئیسه فدراسیون ادبیاتی نه چندان درست به کار برده بود. او حتی از حمله به مهدی تاج، نایب رئیس فدراسیون فوتبال هم ابا نمی کرد و به قول نصیرزاده، نه تنها با دو دست، بلکه با دست‌هایی فراوان به جنگ و درگیری با منتقدان داوری می پرداخت."

هر چه بود عنایت از کمیته داوران رفت. او رفت و حالا ما این امید را داریم که رئیس جدید کمیته داوران، این کمیته مهم را سروسامان بخشد. داوران کمتر اشتباه کنند و دیگر هیچ تیمی از سوت و پرچم داوران ضربه نخورد. این امیدواری را با خود نگاه می داریم تا رئیس جدید کمیته داوران انتخاب شود.