ترامپ آب پاکی روی دست نتانیاهو ریخت؛ هم درباره ایران و هم درباره ترکیه

صابر گل عنبری
کارشناس ارشد خاورمیانه

نشست خبری دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در کاخ سفید در مورد خاورمیانه دو نکته مهم و قابل تامل در دل خود داشت. 

از یک سو، ترامپ بیان داشت که مذاکرات مستقیم با ایران آن هم «در سطوح عالی» شروع شده و از نشست مهمی در روز شنبه آتی خبر داد. از دیگر سو هم گفت که می‌خواهد جنگ غزه به زودی پایان یابد.

فعلا باید منتظر واکنش تهران به اظهارات ترامپ بود که مدام با هر گونه مذاکره مستقیم با دولت آمریکا در سطوح مختلف مخالفت کرده است. جالب هم اینجاست که در حالی ترامپ از شروع مذاکرات مستقیم سخن گفت که وزارت خارجه ایران امروز و دیروز تاکید داشت که مذاکرات غیر مستقیم هنوز هم شروع نشده است. 

آیا تفسیر ترامپ از همین رد و بدل کردن پیام‌ها از کانال عمان و غیره نوعی مذاکره مستقیم است یا واقعا بر خلاف مواضع رسمی کنونی چنین مذاکراتی در جریان است یا قرار است شروع شود؟ 

در کل ادبیات امروز ترامپ در قبال ایران و خاورمیانه دیپلماتیک و سیاسی بود و خبری از تهدیدهای مستمر چند وقت قبل نبود؛ به این معنا که این بار «تطمیع» غیظ‌تر از «تهدید» بود؛ هر چند هم بیان داشت که اگر مذاکرات به توافقی منجر نشود، ایران در «خطری بزرگ» خواهد بود.
اما ادبیات «دیپلماتیک» امشب ترامپ از آن جهت اهمیت دارد که در نشستی خبری با نتانیاهو به کار گرفته شد که چه بسا برخی انتظار داشتند تهدیدها با این سفر "عجله‌ای" به اوج خود برسد. 
این هم جلوه‌ای دیگر از پیش‌بینی ناپذیری دونالد ترامپ. 

نتانیاهو سخنانش را با چاشنی تملق برای ترامپ شروع کرد و از جنگ تجاری او با جهان استقبال کرد، اما در مقابل سخنانی ناخوشایند از ترامپ شنید؛ تاکید مکرر ترامپ بر مذاکره مستقیم و اهمیت توافق با تهران و همچنین درخواستش برای توقف جنگ غزه.

به هر حال، بی بی مخالف هر نوع دیپلماسی با ایران است و در مورد جنگ غزه نیز بیشتر به دنبال خرید زمان برای تداوم آن است. حتی در پرونده سوریه نیز که گویا نتانیاهو می‌خواست رئیس جمهور آمریکا را به اتخاذ مواضعی علیه ترکیه وادار کند، اما او از دوستی‌اش با اردوغان گفت. 

البته در این میان ترامپ به شکلی دیگر کوچاندن ساکنان غزه را البته نه با غلظت قبلی تکرار کرد که بعید نیست بیشتر برای راضی کردن مهمان اسرائیلی‌اش در سایه اظهاراتش در قبال ایران و جنگ غزه بود. 

اما ترامپ در حالی امشب در نشست خبری با نتانیاهو تا حدودی متفاوت از قبل ظاهر شد و سخنانی ناخوشایندِ مهمان بر زبان جاری ساخت که خود سفر نخست وزیر اسرائیل چندان طبیعی نبود. 

به نوشته منابع اسرائیلی این سفر از قبل برنامه‌ریزی شده نبود و غیرمنتظره بود. ظاهرا عواملی فوریت‌دار و «پنهان» باعث شده است که دونالد ترامپ بنیامین نتانیاهو را به سفر و دیداری شتاب زده به کاخ سفید دعوت کند. 

در مورد این عوامل می‌توان گفت که ترامپ در حال برنامه‌ریزی برای سفر به عربستان است و بر روی این سفر «حساب ویژه‌ای» برای پیشبرد سیاست خاورمیانه‌ای خود به ویژه در سایه بن‌بست‌های کنونی در پرونده‌های خارجی دولتش از جنگ غزه و ایران گرفته تا جنگ اوکراین باز کرده است. اساس این سیاست هم معاملات منطقه‌ای و فعال‌سازی پیمان ابراهیم است. 

این سفر و دستور کاری آن می‌طلبد که در فضای منطقه‌ای و لو به ظاهر آرام انجام شود که قبل از آن جنگ غزه متوقف شده و آتش بس مجددا برقرار و به تبع آن هم حملات حوثی‌ها و حملات آمریکا به یمن متوقف شود. در کل فضای دیپلماتیک و لو موقتا جایگزین فضای جنگ و درگیری در منطقه شود. 

در این راستا هم احتمالا ترامپ خواسته است که اندکی فضای تنش با ایران را تلطیف کند و سخنانش بیشتر تلاشی برای ابراز تمایلش به توافق بود که از این طریق گویا خواست اندکی از بازی «در لبه پرتگاه جنگ» فاصله گیرد. در این باره چنان که قبلا هم تاکید شده، واقعیت این است که ترامپ به دنبال جنگ با ایران نیست و تهدیدهای اخیر نیز نوعی بازی در لبه این پرتگاه به عنوان یک مسلک مذاکراتی بود.

حالا باید دید جریان مذاکره مستقیم چیست و چه دیداری قرار است روز شنبه آینده با ایران برگزار شود که ترامپ آن را مهم توصیف کرد؟ موضع ایران درباره اظهارات امشب رئیس جمهور آمریکا چه خواهد بود؛ تکذیب یا سکوت؟

با وجود شرحی که رفت، روشن نیست که رویکرد نسبتا متفاوت و دیپلماتیک امشب ترامپ و تاکید او بر مذاکره مستقیم نوعی تاکتیک بود یا ...؟

*نگاه دیگر

آیا همین رویکرد «تطمیع» ترامپ ادامه می‌یابد یا دوباره «تهدید» بر آن غلبه می‌کند؟ 

و این که در پشت پرده سیاست چه می‌گذرد؟
به احتمال زیاد تحولات هفته‌های پیش‌رو نشان خواهد داد. 

سربازان دانشکده افسری در کنار مقبره ی کوروش (عکس)

بیشتر بخوانید:

ترامپ : مذاکرات "مستقیم" با ایران شروع شد / شنبه گفت و گوی "سطح بالا" با ایران داریم/ مکان مذاکرات را نمی گویم/ احتمال توافق وجود دارد

تماشاخانه

راز معشوقی که خودکشی کرد در تابلوی پاپ قرمز پوش / شاهکاری تراژیک پس از نیم‌قرن (فیلم)

درباره یاسر مصدق ، محیط بانی که تازه شهید شد / همیشه نگران آینده زمین بود / دکتر مصدق صدایش می‌کردیم + بخشی از آخرین مصاحبه با عصر ایران (فیلم)

فیلم های دیگر