سفر به تهران قدیم؛ ساختمانی که کام تهرانی‌ها را شیرین می‌کرد

ساختمان عریض و طویل معروف ضلع شمالی میدان راه‌آهن روزگاری کام تهرانی‌ها را شیرین می‌کرد. ساختمانی که سال‌ها محلی برای تأمین مخارج راه‌آهن بود.

ساختمان بلندبالا با شیشه‌های سفیدی که بیشتر از ۳ دهه متروکه مانده است. قدیمی‌های محله راه‌آهن آن را به نام ساختمان چای می‌شناسند چون روزگاری محل نگاه‌داری چای بود. زمانی که بحث واردات قند و شکر به کشور مطرح شد این ساختمان محل توزیع و مبادلات در زمینهٔ قند و شکر شد. اهالی راه‌آهن هنوز هم صف‌های طولانی دریافت قند و شکر کوپنی را جلوی در این ساختمان به یاد دارند. بااین‌حال تاریخچه این بنای متروکه که به دست آلمانی‌ها ساخته‌شده بود با راه‌آهن ‌پیوند خورده است.

به گزارش همشهری آنلاین، مهرزاد کشفی، تهران پژوه، می‌گوید: «برخلاف آنچه در تاریخ راه‌اندازی راه‌آهن، نام ‌رضاشاه پررنگ شده است و او را بانی ساخت راه‌آهن سراسر معرفی می‌کنند. او تنها اجراکننده ایده راه‌اندازی خطوط راه‌آهن در ایران بود. نخستین بار مرتضی‌قلی خان صنیع‌الدوله، از رجال صنعتگر اواخر قاجاریه و اولین رئیس مجلس شورای ملی در رساله‌ای موسوم به «راه نجات» که درواقع طرحی نظری برای پیشرفت اقتصادی و صنعتی ایران به شمار می‌رفت، ساخت راه‌های مبادلاتی را ازجمله مسؤولیت‌های دولت و عاملی در ازدیاد ثروت بیان می‌کند.

او دراین کتاب به درباره ضرورت راه‌اندازی راه‌آهن در کشورمی نویسد و نقشه توسعه آن را هم ترسیم می‌کند. در دوره حکومت پهلوی، شاه پدر بعد از راه‌اندازی راه‌آهن درصدد تأمین هزینه‌های آن برمی‌آید در نتیجه بحث تأمین بخشی از هزینه‌های راه‌آهن از راه قند و شکر مطرح می‌شود. قند و شکر وارداتی بود. برای همین مالیات این محصولات در انحصار راه‌آهن قرار می‌گیرد تا هزینه‌ها را تأمین کند. ازاین‌رو این ساختمان بزرگ به محل دپو و مبادلات و توزیع قند و شکر در تهران تبدیل می‌شود. نزدیکی به راه‌آهن هم از محاسن ساختمان بود که نظارت را بر انجام معاملات و ... در آنجا را برای شاه و مسئولان راه‌آهن آسان می‌کرد.»

صنیع‌الملک نویسنده رساله «راه نجات»

«نصرالله حدادی»، تهران شناس، نیز درباره این ساختمان قدیمی در محله را ه آهن می‌گوید: «این بنا در روزگار پهلوی به‌عنوان انبار و دپوی قند و شکر کشور استفاده می‌شد، برای همین ساختمان قند و شکر نام گرفت. تا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران هم به‌عنوان مرکز توزیع قند و شکر دولتی در تهران و سایر شهرهای ایران معروف بود.»