۱۵ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۵ آبان ۱۴۰۳ - ۱۵:۵۵
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۱۰۰۵۲۰۳
تعداد نظرات: ۱۰ نظر
تاریخ انتشار: ۱۳:۵۰ - ۲۳-۰۷-۱۴۰۳
کد ۱۰۰۵۲۰۳
انتشار: ۱۳:۵۰ - ۲۳-۰۷-۱۴۰۳

«گرایه» به جای «ترند»؛ نکاتی در باب واژه‌گزینی و رواج آنها

«گرایه» به جای «ترند»؛ نکاتی در باب واژه‌گزینی و رواج آنها
روزگاری واژگانی چون دانشگاه، واژه، ارتش، پدافند و دادگستری را بزرگانی مانند عباس اقبال، تقی‌زاده، فرشید‌ورد، جعفر شهیدی و عبدالله مستوفی دست می‌انداختند ولی اکنون کاملا مرسوم است.

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- فرهنگستان زبان و ادب پارسی واژۀ «گرایه» را به جای «ترِند» پیش‌نهاد کرده است.
  
   خانم نسرین پرویزی معاون واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب پارسی در توضیح این انتخاب گفته چون ترند شدن به معنی آن است که امری در کوتاه مدت مورد علاقۀ مردم قرار می‌گیرد و به همین خاطر از «گرایش» استفاده کردیم و «گرایه» را ساختیم. گرایه دقیقا به معنی «ترند» است یعنی مورد علاقه مردم و مشخصا در شبکه های اجتماعی و فضای اجتماعی.

قابل حدس است که در مقابل این واژه گزینی موضع گیری منفی صورت پذیرد با این دلایل:

1.‌ این اصطلاحات، بین‌المللی است و نسل زد و آلفا زیر بار نمی‌روند.

2. ‌برای جای‌گزینی دیر شده و قبل از رواج ترند باید می‌جنبیدند و همین تأخیر سبب می‌شود جا نیفتد.

3. ‌زبان وسیلۀ ارتباطی است و چه تفاوت می‌کند از چه واژه‌ای استفاده کنیم. مهم این است که منظورمان را منتقل کنیم. گرایه شبیه کرایه است و به سرنوشت رایانه دچار می‌شود که چون شبیه یارانه بود جا نیفتاد.

4. ‌فرهنگستان یک تشکیلات حکومتی است که برای تحمیل واژگان از مرکز ایجاد شده است. زبان باید از درون خود بجوشد و اگر قرار است واژه‌ای ساخته شود به دست نویسندگان و شاعران باشد مانند «ضرباهنگ» یا «سُم‌ضربه» که شاملو ساخته و رایج شده.

5. ‌این جور واژه سازی‌ها مثل کش‌لقمه بیشتر اسباب خنده است و مردم به کار نمی‌برند.

6. ‌مردم غم نان دارند و بیم مسایل منطقه. فکر نان باشیم که خربزه آب است. 

دربارۀ گزاره اول می‌توان گفت درست نیست چون اگر چنین بود ژاپنی ها و چینی ها و اعراب و ترک‌ها هم به کار می‌بردند حال آن که می‌بینیم معادل‌سازی می‌کنند.

  مورد دوم از یک نظر درست است و مثال «ماهواره» بهترین نمونه است. هر چه زودتر باشد بهتر جا می افتد ولی ماهی را هر وقت از آب بگیریم تازه است.

نکته سوم را برخی در توجیه دایرۀ محدود واژگانی یا کم‌خوانی و اکتفا به گشت زدن در دینای اینترنت به جای مطالعه عمیق مطرح می‌کنند و وارد نیست. حال آن که مترجمان که تسلط بیشتری بر زبان های دیگر دارند نه.

   درباره موضوع چهارم می‌توان گفت شاید در زمان رضاشاه چنین انگیزه‌ای بوده و به دنبال پارسی سره بودند و اکنون نیز نسبت به لغات انگلیسی و فرنگی بیشتر حساسیت دارند تا عربی اما فرهنگستان از همکاری متخصصان برجسته بهره‌مند است.

 درباره نکته پنجم هم این اشاره لازم است که کش لقمه را فرهنگستان نساخت بلکه زاده ذهن نویسنده برنامه طنز تلویزیونی و البته بامزه است و مقصود را می رساند. هر چند در نام های خاص برخی قایل به این هستند که نیاز به واژه گزینی نیست. اتقاقا اگر رسانه ها به کار ببرند مردم به کار می برند. نگاه کنید به دو واژۀ سامانه و یارانه که نسل قبل به کار نمی برد و می گفت سیستم یا سوبسید وحالا اگر بگویی سوبسید تعجب می کنند.

 روزگاری واژه های دانشگاه، واژه، ارتش، پدافند و دادگستری را بزرگانی ( به ترتیب) چون عباس اقبال، حسن تقی‌زاده، خسرو فرشید‌ورد، جعفر شهیدی و عبدالله مستوفی دست می انداختند اما اکنون هر 5 واژه کاملا مرسوم است. 

   دست آخر این که واژه سازی ربطی به کنترل نرخ تورم ندارد. این گونه نیست که اگر نگوییم ترند نرخ تورم از 50 درصد به 3 درصد کاهش نیابد!

  این سخن شاهرخ مسکوب را فراموش نکنیم که «ایرانی بودن با همۀ مصایب آن به زبان فارسی‌اش می‌ارزد». اگر زبان فارسی هم آسیب ببیند چه بگوییم؟! 

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۱۰
در انتظار بررسی: ۱۶
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Russian Federation
۱۴:۱۴ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
5
1
این گرایه جا نخواهد افتاد.چون به کرایه شبیه است.بنظر من همان کلمه فرانسوی «آلامُد»à la mode بهترین است.که هم به استایل و هم به بروز بودن اشاره میکند.
ARB
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۴۶ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
2
4
ضرباهنگ خیلی خوبه ولی سم ضربه،مسخره‌س.
کش لقمه،واژه‌ی مصوب فرهنگستان نیست، فقط یا شوخی هست بین مردم که ظاهرا محصول برنامه های طنز بوده.
اما، گرایه بحای ترند، بعیده جا بیفته..الان میگن فلان مورد،ترند شده،،میشه گفت فلان مورد گرایه شده؟!! اصلا جور در نمیاد.
واژه‌ای که مصوب میشه، اگر همه‌ی نهادها و رسانه ها بطور جدی از اون واژه استفاده کنند، چند سال طول می کشه که وارد ادبیات جامعه بشه.
میثم
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۴۷ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
3
3
سلام
باید ساخته بشه ولو استفاده نشه. مثلاً رایانه شاید در گفتار کمتر استفاده بشه اما در تبلیغات و تابلو مغازه ها استفاده خوبی پیدا کرده.
سعید
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۰۱ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
2
2
البته نباید نظری داد!!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۴۸ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
4
6
از هر ده تا کلمه ای که به کار می‌بریم بیش از نیمی از آن عربی است .چرا فرهنگستان فقط به اسم کالاها و اصطلاحات خارجی گیر داده.چه اشکال دارد کلمات را به زبان اصلی آن به کار ببریم .خنده دار است یک عده نشسته اند و با پول یا مفت واژه سازی میکنند که نود درصدشان در بین مردم جا نمی افتند.
ناشناس
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
۱۷:۰۳ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
6
3
جلوی این دهه هشتادی ها و افراد تازه به دوران رسیده رو بگیرید برای حفظ زبان فارسی کافیه اینا سیب زمینی هم خارجیشو میگن مشکلشون جای دیگست میخوان بگن ما از بقیه جلوتریم :)
ناشناس
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
۱۷:۲۱ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
4
5
به جای واژه ترند میشه گفت (فزایند) این فکر کنم خوب باشه و زیباست و مختصر و کم نظیر . مثلا فزآیند دنیای گیمینگ الان بازی فلان است و یا فزایند موسیقی سبک یا گروه فلان است
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۴۱ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
2
3
سم ضربه الان کاربرد دارد؟!
عجب!
باز ضرباهنگ یه چیزی.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۵۴ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
2
1
گرایه قشنگ نیست. گفتن از گرایش استفاده کردن بیان تفاون بگن.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۳۴ - ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
2
0
سلام، پرند که خیلی مناسبتر بود، خودشونو اذیت کردن