مهلا جوادپور در هفت صبح نوشت: هفته گذشته رسانه اقتصاد آنلاین با به فروش گذاشتن ساختمان وزارت راه و شهرسازی در دیوار و شیپور، از چند حفره و ایراد بزرگ سامانه املاک و اسکان پرده برداشت؛ اتفاقی که در کشورهای دیگر و حتی به دست برخی شرکت‌های داخلی، نه تنها با تقدیر و تشکر، بلکه با پاداش‌های نقدی و غیرنقدی همراه می‌شود.
با این حال وزارت راه و شهرسازی( قبل از وزیر جدید) در اقدامی عجیب از خبرنگار افشاگر شکایت کرد و مدعی شد او مرتکب چندین عمل مجرمانه کیفری شده است. خوشبختانه روز گذشته اعلام شد فرزانه صادق، وزیر جدید راه و شهرسازی در اولین روز کاری خود شکایت را پس گرفته و از خبرنگار هم تقدیر کرده است.
سال 1400 بود که به دنبال تصویب قانون دریافت مالیات از خانه‌های خالی در مجلس، سامانه‌ای به نام املاک و اسکان به دست دولت راه‌اندازی شد تا با ثبت این املاک بانک‌ها و دانه درشت‌هایی که چندین خانه خالی داشتند برای دریافت مالیات شناسایی شوند. تا اینکه یک سال پیش وزارت راه و شهرسازی علت گرانی مسکن را بر گردن مشاوران املاک و ثبت آگهی در پلتفرم‌های آنلاین مانند دیوار و شیپور انداخت.
مهرداد بذرپاش مهرماه سال گذشته با عنوان کردن این موضوع اعلام کرد که برخی خانه‌هایی که آگهی می‌شوند واقعی نیستند و این امر منجر به قیمت سازی کاذب می‌شود. این وزارتخانه به عنوان یک راه حل، استفاده از سامانه املاک و اسکان را پیش روی مالکان گذاشت و البته آن را اجباری کرد. وزیر راه سابق مدعی شده بود از این به بعد «فقط مالکان می‌توانند با احراز هویت در سامانه املاک، آگهی ملکی منتشر کنند.»
یعنی ابتدا باید مالکان با اسم و مشخصات خودشان ملکی را که داشتند در این سامانه ثبت می‌کردند و بعد از طریق اتصالی که بین این سامانه و پلتفرم‌های دیوار و شیپور انجام شده بود، تیک تائیدیه می‌گرفتند. خبرنگار اقتصاد آنلاین برای نشان دادن ایرادات در این باره، ساختمان وزارت راه را در این سامانه به نام خود ثبت کرد و به راحتی با گرفتن تائید سامانه املاک، این ساختمان را در دیوار و شیپور برای فروش گذاشت.
این موضوع در وهله اول نشان می‌دهد که وزارت راه و شهرسازی حتی ساختمان خودش را هم در سامانه مربوط به خود ثبت نکرده است. همچنین هر کسی با هر کد ملی یا کدپستی می‌تواند هر ملکی را به نام خود ثبت کند و این سامانه پیش از تائید، برای صحت سنجی اطلاعات از هیچ مرکز داده‌ای استعلام نمی‌گیرد. این سامانه همچنین اطلاعات اولیه قابل اتکایی در مورد محل سکونت اشخاص در دست ندارد و می‌توان کلیه اطلاعات مربوط به ملک از جمله متراژ و سال ساخت و ... را اشتباه وارد کرد.
این ایرادات را، پیش از گزارشی که هفته گذشته منتشر شد، اشکان آرمندهی، مدیرعامل دیوار عنوان کرده بود و گزارش اقتصاد آنلاین توانست آن را به عبارتی با رسم شکل اثبات کند. اوایل اردیبهشت ماه امسال، برای چندمین بار، وزارت راه و شهرسازی به دیوار و شیپور هشدار داد تا بخش احراز هویت مالک و کد پستی املاک را تا یک هفته ایجاد کنند، در غیر این صورت بخش مسکن این پلتفرم‌ها مسدود می‌شود.
این در حالی بود که حداقل پلتفرم دیوار از مهر ماه سال 1402 به این سامانه وصل شده و امکان استفاده از این سامانه برای احراز هویت برای هر کاربری وجود دارد. آرمندهی در گفت‌وگویی که با یکی از خبرگزاری‌ها در این باره داشت به ایرادات فنی وب سرویس این سامانه اشاره کرده بود. آنطور که مدیرعامل دیوار می‌گوید، چهار ماه بعد از اضافه شدن درگاه این سامانه به دیوار، یعنی بهمن ماه سال گذشته، ایرادات را طی نامه‌ای به رئیس کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال اعلام کرده بود.
یکی از همین ایرادات معیارهای اشتباه برای احراز هویت و امکان استفاده از کدپستی یک ملک نامرتبط بود. این حفره‌ها نشان می‌دهد این سامانه در حقیقت نه تنها جلوی درج آگهی‌های غیرواقعی و قیمت‌سازی کاذب را نمی‌گیرد، بلکه کارکردی هم ندارد چرا که مشاوران املاک اگر بخواهند می‌توانند با هر کدپستی که در دسترس‌شان است در این سامانه ملک را ثبت کرده و آگهی خود را احراز کنند. باگ‌های این سامانه به احتمال زیاد از گذشته به وزارت راه و شهرسازی محرز بوده اما حالا مورد توجه قرار گرفتن آگهی فروش ساختمان این وزارتخانه، آن‌ها را به واکنش وا داشته است.
مدیرعامل دیوار همچنین در شبکه ایکس در واکنش به گزارش اقتصادآنلاین نوشت: «این یک نمونه از سامانه‌های ناکارآمد دولتی است. درحالی‌که ما در دیوار سال‌ها پیگیر صحت‌سنجی آگهی‌های املاک با داده‌های رسمی بوده‌ایم ولی درخواست‌هایمان بی‌نتیجه ماند. امیدوارم وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی که خود متخصص این حوزه است، رویه‌ها را تغییر دهد. ما نیز آماده همکاری هستیم.»
علت تهدیدها و هشدارهای وزارت راه و شهرسازی درباره مسدود کردن بخش املاک این پلتفرم‌ها، این است که هنوز دیوار و شیپور احراز هویت از طریق سامانه ملک و اسکان را اجباری نکرده‌اند. با وجود اینکه پلتفرم دیوار از مهر ماه سال گذشته به این سامانه وصل شده، اما مدیران این وزارتخانه چند ماهی با دیوار بر سر محل قرار گرفتن دکمه ورود به این سامانه اختلاف نظر داشتند.
وقتی که گزارش افشاگرانه اقتصاد آنلاین منتشرشد، مهرداد بذرپاش روزهای آخر فعالیت خود را سپری می‌کرد. با این حال این وزارتخانه در جوابیه‌ای به جای پذیرش ایرادات این سامانه اعلام کرد که از خبرنگاری که با کد ملی خود این آگهی را درج کرده شکایت خواهد کرد. نکته قابل توجه دیگر در این جوابیه این است که «سامانه ملی املاک و اسکان بر اساس اصل اعتماد به مردم، اصل برائت، اصل صحت و دیگر اصول شناخته شده حقوقی» طراحی شده است.
یعنی هر اطلاعاتی که کاربران بدهند درست است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. در بسیاری از کشورها به کسانی که ایرادات سامانه‌ها و وب سرویس‌ها را افشا می‌کنند، پاداش داده می‌شود. به طور مثال چند ماه پیش یک گروه هکری توانست با هک کردن تسلا و افشای یک ایراد بزرگ، از شرکت تسلا 200 هزار دلار و همچنین یک خودروی تسلای جدید پاداش بگیرد. یا شرکت سامسونگ به تازگی برنامه‌ای تدارک دیده و اعلام کرده به کسانی که بتوانند یک باگ از نرم‌افزارهای سامسونگ پیدا کنند، یک میلیون دلار پاداش می‌دهد.
چرا راه دور برویم؟ استارتاپ اسنپ هم برای تقویت ساختار امنیت داده خود، برای هکرهای کلاه سفید و کسانی که بتوانند ایرادات این سایت را افشا کنند، پاداش‌های میلیونی در نظر گرفته است. آنطور که به نظر می‌رسد با شروع کار وزیر جدید راه و شهرسازی، فرزانه صادق، متوجه برخورد اشتباه وزارتخانه شده و این شکایت را پس گرفته و همچنین از خبرنگار تقدیر کرده است.