کلروفیل ترکیبی است که به گیاهان رنگ سبز می‌بخشد و بدون تردید در درس زیست‌شناسی دوران دبیرستان با آن آشنا شده‌اید، اما آیا می‌دانستید که می‌توان این ماده را همچون مکمل غذایی مصرف کرد؟ مثلا زمانی که کلروفیل از انواع جلبک‌ها مانند اسپیرولینا یا سبزیجات برگ‌دار تأمین می‌شود، منبع خوبی از پروتئین‌های گیاهی است. در این مقاله فواید این ترکیب برای بدن و عوارض جانبی آن را توضیح خواهیم داد، پس همراهمان بمانید.
به گزارش چطور، کلروفیل نوعی رنگدانه محلول در چربی است که در گیاهان پیدا می‌شود. رنگ سبز گیاهان به‌علت وجود این ماده است که به آنها کمک می‌کند از طریق فرایند فتوسنتز انرژی تولید کنند. این ماده برای گیاهان ضروری است، اما برای سلامت انسان نیز فواید متعددی دارد. طرف‌داران آن عقیده دارند که این رنگدانه بدن را سم‌زدایی و سیستم ایمنی آن را تقویت می‌کند و انرژی فرد را افزایش می‌دهد. بااین‌حال تحقیقاتی که این ادعاها را تأیید کنند اندک‌اند.
با ابنکه کلروفیل در غذاهای گیاهی گوناگونی پیدا می‌شود، ممکن است برخی مکمل‌ها نیز حاوی کلروفیلین (نوعی جایگزین نیمه‌سنتزی و حلال در آب برای کلروفیل که به‌جای منیزیوم، مس دارد) باشند. جفت این مواد خواصی آنتی‌اکسیدانی دارند.
مکمل‌های کلروفیل نوشیدنی یا مایع معمولا همان کلروفیلین هستند. البته شما می‌توانید نوع طبیعی این ترکیب را هم به‌عنوان مکمل به‌شکل قرص یا پودر تهیه کنید. بااین‌حال ظاهرا کلروفیلین در مقایسه با منابع طبیعی کلروفیل بهتر در بدن جذب می‌شود.
این ماده کالری، چربی، پروتئین یا کربوهیدرات چندانی ندارد. بااین‌حال در فهرست زیر ارزش غذایی ۱ قاشق غذاخوری (۵ میلی‌لیتر) مکمل کلروفیل مایع را نوشته‌ایم:
این ماده فواید بالقوه زیادی برای سلامت انسان دارد که شامل سم‌زدایی خون و کبد و جلوگیری از سرطان می‌شود. البته تمام تحقیقات این ادعاها را تأیید نمی‌کنند.
کلروفیل و شکل مایع آن زمانی که موضعی استفاده می‌شوند، ممکن است برای درمان بعضی از عارضه‌های پوستی و همچنین کاهش التهاب و رشد باکتری در زخم‌های پوستی مفید باشند. طبق یکی از تحقیقات، افرادی با منافذ بزرگ پوستی و مقدار کم یا متوسط آکنه پس از استفاده موضعی از ژل کلروفیلین به‌مدت ۳ هفته، شاهد بهبود وضعیت پوست خود بودند.
تحقیق کوچک دیگری حاکی از این بود که وضعیت پوست افراد دچار آفتاب‌سوختگی پس از استفاده موضعی ژل کلروفیلین به‌مدت ۸ هفته، بهتر شده بود. بااین‌حال برای درک فواید کلروفیل مایع برای پوست نیاز به انجام تحقیقات گسترده‌تر و بیشتر است.
کلروفیل به خواص آنتی‌اکسیدانی مشهور است و شاید در جلوگیری از سرطان نیز نقش داشته باشد. طبق تحقیقات، استفاده از این ماده سبب کاهش احتمال شکل‌گیری تومورهای پانکراس و کبد می‌شود.
در تحقیقی در سال ۱۹۹۷، تقریبا ۱۰۰ شرکت‌کننده انسان به‌علت وجود آفلاتوکسین در غذای خود در معرض خطر جدی ابتلا به سرطان کبد قرار داشتند. استفاده از کلروفیل در هر وعده غذایی این افراد، مقدار آفلاتوکسین را در مقایسه با کسانی که دارونما مصرف کرده بودند، ۵۵درصد کاهش داد. در تحقیق دیگری که روی موش‌ها انجام شد، محققان متوجه شدند که مصرف روزانه این ترکیب اندازه تومور پانکراس را کوچک کرد.
با آنکه نتیجه این تحقیقات روی حیوانات نویدبخش است، تحقیقات و آزمایش‌های انسانی کمی در این زمینه انجام شده است. ممکن است ارتباطی بین کلروفیل و جلوگیری از سرطان روده بزرگ وجود داشته باشد، اما فعلا فقط تحقیقات ابتدایی انجام شده‌اند. قبل از آنکه متخصصان پزشکی بتوانند این ترکیب را به‌عنوان گزینه جلوگیری از سرطان پیشنهاد کنند، نیاز به انجام تحقیقات وسیع انسانی است.
کلروفیل را می‌توان ماده‌ای «خون‌ساز» معرفی کرد. به‌عبارت دیگر، ممکن است این ترکیب با افزایش تعداد سلول‌های قرمز خون و بهبود کیفیت سلول‌های خونی با بیماری کم‌خونی فقر آهن مقابله کند.
هموگلوبین مولکولی است در سلول‌های قرمز خونی که ساختار شیمیایی مشابهی با کلروفیل دارد. بنابراین این ماده گیاهی ممکن است درمان بالقوه مفیدی برای افراد دچار کمبود هموگلوبین باشد.
محققان در پژوهشی برای درمان افراد مبتلا به کم خونی از همودیالیز با کلروفیل سدیم آهنی استفاده کردند. پس از درمان، مقدار هموگلوبین، هماتوکریت، فریتین سرمی و اشباع ترانسفرین افزایش چشمگیری یافت. در آزمایش بالینی دیگری، تأثیر مکملی حاوی کلروفیلین سدیم آهنی و کلروفیل روی کودکان و بزرگ‌سالان مبتلا به کم‌خونی فقر آهن بررسی شد. این تحقیق بهبود مجموع تعداد سلول‌های قرمز خون و کیفیت سلول‌های خونی را گزارش داد.
مصرف این ماده به هر شکلی امن و غیرسمی است. استفاده از هر دو نوع مایع و مکمل این ترکیب خطر کمی دارد، اما هر زمان که مکمل جدیدی را به برنامه روزانه غذایی خود اضافه می‌کنید، برای آگاهی از عوارض جانبی احتمالی آن با متخصص تغذیه مشورت کنید.
برخی افراد پس از مصرف کلروفیل، ناراحتی‌های گوارشی از جمله حالت تهوع، گرفتگی، اسهال، استفراغ و مدفوع بدون رنگ را گزارش داده‌اند. این علائم معمولا زمانی مشاهده می‌شوند که این ماده بیش‌ازحد یا با معده خالی مصرف شود.
گرچه کلروفیل موضعی ممکن است باعث ایجاد آزردگی خفیف پوست شود، واکنش‌های شدید حساسیت‌زا به این ماده به‌ندرت گزارش شده‌اند. علائم واکنش حساسیتی ممکن است شامل جوش، کهیر، درد شکم، سنگینی قفسه سینه، سرگیجه، تپش قلب شدید و ورم باشد. اگر هرکدام از این علائم را پس از مصرف داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
هیچ شواهد محکمی وجود ندارد که برخی افراد، از جمله مادران شیرده یا باردار، نباید این ماده را اصلا مصرف کنند، بااین‌حال مکمل آن ممکن است با داروها واکنش دهد و حساسیت به نور خورشید را افزایش دهد. با توجه به اینکه هنوز در این باره تحقیقات کافی انجام نشده است، بهتر است قبل از مصرف قرص کلروفیل یا مکمل آن، با پزشک خود مشورت کنید.
برای انواع مایع یا مکمل‌های این ترکیب دوز پیشنهادی یا تأییدشده‌ای وجود ندارد. میانگین دوز مکمل‌های کلروفیلین ۱۰۰ و ۳۰۰ میلی‌گرم است. چون این مکمل‌ها هنوز مجوز بهداشت ندارند، باید دنبال محصولاتی باشید که از نظر خلوص، ایمنی و قدرت تست شده باشند.
فرقی ندارد چه زمان از روز کلروفیل نوشیدنی یا مکمل مصرف کنید، چون فواید مصرف آن به زمان استفاده بستگی ندارند.
می‌توانید مکمل‌های این ماده را تهیه کنید که به‌شکل قرص، پودر، روغن یا اسپری هستند و به‌روش‌های زیر این ترکیب را به رژیم غذایی خود بیفزایید:
این ماده در میوه‌ها و سبزیجات زیادی پیدا می‌شود که در ادامه معرفی‌شان کرده‌ایم. تشخیص غذاهای حاوی کلروفیل بسیار ساده است؛ این رنگدانه باعث می‌شود رنگ سبزیجات سبز باشد. البته میوه‌ها و سبزیجات حاوی کلروفیل به رنگ‌های دیگر نیز وجود دارند.
اگر می‌خواهید از کلروفیل برای درمان کم‌خونی فقر آهن استفاده کنید، متداول‌ترین گزینه درمانی برای این بیماری خود آهن است. از پزشکتان بپرسید کدام مکمل آهن برایتان مناسب است. طبق بعضی تحقیقات، استفاده از مکمل کلات آهن مقدار هموگلوبین افراد مبتلا به کم‌خونی فقر آهن را سریع‌تر بهبود می‌بخشد.
مشخص شده است که استفاده از مکمل روی به درمان آکنه و کاهش تعداد جوش‌های التهابی کمک می‌کند.
ویتامین سی آنتی اکسیدان است و به رفع آسیب‌های پوستی، به‌ویژه آفتاب‌سوختگی، کمک می‌کند.
این ماده را باید دور از نور مستقیم خورشید در محلی خشک و خنک نگهداری کنید. ممکن است نیاز باشد بعضی از مکمل‌های کلروفیل را در یخچال قرار دهید. اطلاعات مربوط به نگهداری از این ماده باید روی برچسب یا بسته‌بندی آن نوشته شده باشد. همچنین این مکمل‌ها را باید از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید و مطمئن شوید که در ظرف آنها کاملا بسته باشد. زمانی که تاریخ انقضای مکمل‌ها سپری شد، آنها را دور اندازید.
کلروفیل رنگدانه‌ای است که بسیاری از گیاهان رنگ سبز خود را مدیون آن هستند و ممکن است فوایدی برای سلامت بدن ما نیز داشته باشد. البته شواهدی اندکی این ادعا را تأیید می‌کنند. زمانی که این ماده به‌شکل مکمل مصرف می‌شود، احتمال بروز عوارض جانبی مانند مدفوع سبز، گرفتگی شکم و مدفوع شل وجود دارد. این ترکیب را نباید جایگزین داروهای تجویزی یا سایر روش‌های درمانی موردنیازتان کنید و قبل از مصرف مکمل‌های آن حتما با پزشک خود مشورت کنید تا مناسب استفاده شما باشند.