درد زانو در هر سنی و حتی زانو درد در جوانی یک بیماری بسیار فراگیر است و تقریباً از هر سه فرد بالغ یک نفر درد‌هایی هرچند خفیف هم که شده در زانو تجربه کرده است. درد زانو در افراد مسن و سالخورده بیشتر مربوط است به ساییده شدن زانوی آن‌ها و پارگی آن که به استئوآرتریت (osteoarthritis) می‌گویند. البته دلایل دیگری نیز برای این درد وجود دارد.
به گزارش دکترمیر، در جوانی، اما این درد بیشتر به دلیل فعالیت‌های بدنی زیاد و یا ضربه‌های آسیب رسان به زانو و استفاده از کفش‌های نامناسب رخ می‌دهد. از این جهت آشنایی با علل و راه‌های پیشگیری از آن میتواند راه نجاتی برای همه کسانی باشد که در معرض این سندرم قرار دارند.
برای درک بهتر و بیشتر از چگونگی ایجاد زانو درد در جوانی اطلاع از آناتومی زانو میتواند اولین و مهمترین قدم باشد. مفصل زانو علاوه بر قسمت جلویی زانو که وظیفه محافظت و سلامتی از زانو را به عهده دارد، شامل مفصل و غضروف بین استخوان ران (femur) و استخوان ساق پا (tibia) می‌باشد که این مفصل توسط یک بافت به نام کپسول یا پوشینه‌ی مفصلی (capsule) در همه جهت پوشانده شده است و در بین استخوان‌های زانو چند بافت دیگر مانند منیسک (meniscus) و رباط صلیبی (cruciate ligament) پا نیز وجود دارد.
وظایفی مانند خم و راست شدن پاها از زانو، کمک به انقباض و انبساط استخوان و ماهیچه‌های ران و برخی موارد دیگر همگی به عهده مفصل زانو و اجزای آن می‌باشد. رباط صلیبی برای ثبات مفصل زانو و منیسک نیز برای هدایت و حرکت صاف مفصل زانو در آن تعبیه شده اند.
فشار ناشی از وزن فرد، فشار خم و راست شدن زانو و نیروی اصطکاک غضروف زانو در زمان خم و راست شدن آن از جمله نیرو‌هایی هستند که زانو در هنگام فعالیت‌های مختلف ملزم به تحمل آن‌ها آن هم بدون هیچ گونه درد می‌باشد. افزایش هر کدام از این نیرو‌ها و نحوه توزیع نامناسب نیرو‌ها میتواند باعث پیدایش اختلالاتی مثل درد پاتلوفمورال که در ورزشکاران حرفه‌ای بسیار شایع است و یا زانو درد در جوانی شود.
یکی از مهمترین دلایل زانو درد در جوانی سندروم درد پاتلوفمورال (Patellofemoral pain syndrome) اغلب به دلیل عدم توازن در عضلات ناحیه زانو رخ داده و روی مفاصل پا (پاتلا، patella) و غضروف ناحیه زانو اثر می‌گذارد. دلایل مختلفی در بروز زانو درد در جوانی مؤثر است که تعدادی از شایع‌ترین این دلایل را ذکر میکنیم.
افزایش فعالیت جسمی و درگیر شدن پاها و زانو در فعالیت‌ها اولین دلیلی است که امکان ابتلا شدن به زانو درد در جوانی را افزایش می‌دهد.
کم تحرکی بیش از حد و چاقی زیاد نیز یکی از دلایل این سندروم درد در ناحیه زانو می‌باشد.
پوکی استخوان و ضعف در ناحیه مفاصل زانو نیز از دلایل ایجاد این درد در جوانان می‌باشد.
کوتاه بودن رباط‌های اطراف زانو نیز از جمله دلایل زانو درد در جوانی است.
کیفیت بد زندگی و استرس و فشار‌های عصبی نیز از دلایل ثابت شده برای به وجود آوردن درد زانو در جوانان می‌باشد.
زاویه دار بودن وسط پاها یا به اصطلاح پا‌های پرانتزی نیز از عوامل ایجاد سندرم و درد زانو در جوانان می‌باشد که میتواند منشاء ژنتیکی داشته باشد.
این عارضه در مردان جوان شایع‌تر از زنان است.
تصادف، افتادن و پرت شدن از بلندی نیز از دلایل ایجاد زانو درد هستند.
ضعف و عدم توازن و هماهنگی در عضلات ران یا باسن.
همانطور که بیان کردیم ریشه زانو درد در جوانی میتواند کمی با درد زانو در سنین بالاتر متفاوت باشد و از این رو با شناخت علائم این عارضه می‌توان روش‌های درمانی متناسب را پیش گرفت و از عوارض ناخوشایند آن جلوگیری نمود.
بسیاری از افراد با علائم سندروم درد پاتلوفمورال آشنا نیستند و درد‌های ناحیه زانویی خود را سبک می‌انگارند. همواره به خاطر داشته باشید که سهل انگاری در مراجعه به پزشک میتواند منجر به عوارض برگشت ناپذیری شود و شما را مدت‌ها درگیر رنج و مشکلات کند.
علائم زیر میتواند نشانه بروز این بیماری در بدن شده و با مشاهده آن‌ها بهتر است به پزشک متخصص مراجعه شود.
درد مکرر در عمق زانو، قفل شدن ناگهانی زانو و یا عدم تعادل ناگهانی در زانو از علائم بسیار بارز درد پاتلوفمورال و عارضه زانو درد در جوانی می‌باشند.
درد قوی در زانوی ورزشکاران حرفه‌ای در هنگام تمرین، راه رفتن و سایر فعالیت‌ها از دلایل شایع زانو درد در ورزشکاران می‌باشد.
تورم در ناحیه زانو و یا پشت آن که البته این تورم ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد.
ساییده شدن قسمت غضروفی و شنیدن صدای سایش در حین ورزش و یا انجام هر حرکت بدنی یا به اصطلاح کریپتوس (Crepitus)
زانو درد در جوانی در برخی از گروه‌های انسانی و شغلی بسیار شایع‌تر بوده است و این افراد به نوعی کاندیدای خوبی برای داشتن این بیماری به شمار می‌آیند.
ورزشکارانی که در ورزش‌هایی شامل دویدن، پریدن و یا چمباتمه زدن مانند والیبال و بسکتبال فعالیت دارند.
کسانی که دسترسی به امکانات با کیفیت از جمله کفش خوب، امکانات ورزشی و شغل مناسب نداشته و به نوعی از کیفیتی پایین زندگی برخوردار هستند.
کسانی که به دلیل ژنتیکی دارای مشکلاتی نظیر کوتاه و بلندی پاها، زاویه بین پا و از این قبیل مشکلات هستند.
افراد کم تحرک و چاق. در واقع چاقی شایع‌ترین دلیل زانو درد در جوانی است.
هر چند زانو درد در جوانی در مردان به دلیل فعالیت‌های بدنی زیاد، بیشتر مشاهده می‌شود، اما زنان به دلیل ضعف شرایط فیزیکی در صورت انجام فعالیت‌های بدنی کاندیدای بسیار مناسبی برای درد زانو و یا همان درد پاتلوفمورال هستند.
کارمندان و پشت میز نشینان به شدت در معرض ابتلا به زانو درد در جوانی هستند.
مبتلا شدن به زانو درد در جوانی و سنین پایین علاوه بر احساس درد مشکلات دیگری نیز برای این افراد بهمراه دارد که آشنایی با این خطر‌ها و عوارض و در واقع افزایش آگاهی این بیماران میتواند آن‌ها را از این ناراحتی دور کند.
در بسیاری از جوانان که به درد زانو گرفتار هستند به دلیل توجه بیش از حد به این درد‌ها و تمرکز بر روی بهبودی آن مشکلات عدیده اسکلتی به وجود آمده و آن‌ها را در سنین بالا با اختلالات عضلانی و اسکلتی مواجه می‌نماید.
دوری از اجتماع و عدم مواجه با فرصت‌های عالی برای زندگی آینده نیز از جمله عوارض ناشی از زانو درد در جوانی می‌باشد.
محدودیت در برخی از فعالیت‌ها نیز از عوارض ناشی از زانو درد در جوانی محسوب می‌شود.
دوری از مدرسه و عدم امکان حضور فعال در مدرسه از خطرات بسیار بزرگ زانو درد در جوانی است.
درد پاتلوفمورال در جوانی خطر ابتلا به آرتروز زانو در سنین بالا را به شدت افزایش می‌دهد.
رایج‌ترین سن درگیری جوانان به عارضه زانو درد در جوانی در سنین ۱۸ تا ۳۹ سال است و افراد در این سنین به دلیل برخی عادت‌های رفتاری نامناسب زندگی به این بیماری دچار می‌شوند. اما توجه به برخی نکات پزشکی و بهداشتی میتواند شما را از ابتلا به این درد‌های مزمن رهایی بخشد.
بسیاری از شغل‌ها که در آن‌ها فعالیت با زانو‌ها زیاد بوده و فشار زیادی به زانو‌ها وارد می‌سازند اصلاً مناسب نبوده و بهتر است اگر چنین شغل‌هایی دارید آن‌ها را عوض کنید.
بعد از ایجاد هرگونه ضربه و درد در ناحیه زانو حتی در فعالیت‌ها و ورزش‌های سبک روزانه به پزشک مراجعه نمایید.
از استرس‌ها و فشار‌های عصبی اجتناب ورزید.
یکی از نکات بسیار مهم برای پیشگیری از عوارض زانو درد در جوانی مراجعه بموقع به پزشک متخصص است. در صورت بروز هرگونه علائم این بیماری در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید و هیچ دردی را به مرور زمان نسپارید. در بسیاری از مواقع تعلل و عدم مراجعه سریع لطمات جبران ناپذیری در پی دارد.
در برخی از موارد سندرم درد پاتلوفمورال به خودی خود و با گذشت سال‌ها درمان می‌شود. اما روش‌های درمانی مختلفی برای تسریع درمان وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
حرکات مختلف فیزیوتراپی زیر نظر یک فیزیوتراپیست. این تمرینات ممکن است تا ۱۲ هفته و حتی بیشتر به طول بینجامد.
انجام برخی نرمش‌های خاص اصلاحی زانو نیز درمانی برای این درد‌ها خواهد بود.
ورزش کردن نیز یکی از روش‌های درمانی زانو درد است که بسیاری از پزشکان آن را توصیه می‌نمایند. ورزش‌هایی مانند شنا که فشار کمتری به زانو وارد می‌سازند در تقویت عضلات ران بسیار مؤثر خواهند بود.
استفاده از مسکن‌هایی مانند پاراستامول (paracetamol) برای کاهش درد ناشی از زانو درد در جوانی بسیار مؤثر بوده و استفاده از دارو‌های ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن نه تنها کمکی نمیکنند حتی عوارض جانبی نیز خواهند داشت.
استفاده از یخ درمانی و گذاشتن کمپرس سرد بر روی زانو نیز در کاهش درد‌های ناشی از آن بسیار مثمر ثمر خواهد بود.
جراحی‌های لازم در زمان وجود پارگی و شکستگی در رباط صلیبی، تاندون‌ها و مفصل زانو نیز کی روش درمانی برای زانو درد در جوانی می‌باشد.
در انجام تمرینات صبور باشید. سندروم زانو درد در جوانی به سرعت به درمان جواب نمی‌دهد انتظار اینکه یک شبه درد از بین برود شما را نا امید می‌کند. پس در انجام تمرینات پیشنهادی توسط پزشک متخصص و فیزیوتراپ کوشا باشید. بعضی از معروفترین تمرینات را اینجا با هم مرور میکنیم:
به پشت دراز بکشید و کف پاهایتان را صاف و زانو را خم کنید. بازوهایتان را در دوطرف آزاد قرار دهید. ماهیچه‌های سرینی خود را فشرده کرده و باسن خود را به مانند یک پل بلند کنید. دوباره روی زمین دراز بکشید و حرکت را تکرار کنید.
سپس ران راست خود را در وضعیت پل به سمت قفسه سینه بلند کنید و پای چپ را روی زمین نگه دارید. سپس برای طرف دیگر تکرار کنید.
پاشنه پای آسیب دیده خود را را روی پله‌ای حدود ۱۵ اینچ قرار دهید. زانوی خود را صاف نگه دارید. به جلو از قسمت باسن خم شوید تا زمانی که احساس کشیدگی خفیفی در قسمت پشت ران خود کنید. کشش را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و ۳ بار تکرار کنید.
حتماً شانه‌های خود را صاف نگه دارید و نچرخانید و دقت کنید که از کمر خم نشوید تا به جای پای خود پایین کمر خود را بکشید.
روی زمین صاف بنشینید و پای مصدوم خودرا دراز کنید در حالیکه پای دیگر شما خم شود. با سفت کردن عضلات بالای ران خود، زانوی پای مصدوم خود را در جهت مخالف زمین بالا بیاورید. این موقعیت را ۱۰ ثانیه حفظ کنید. استراحت کنید. ۳ مرتبه هر بار ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
روی طرف غیر آسیب دیده خود به پهلو دراز بکشید. ماهیچه‌های روی ران پای بالایی خود را سفت کنید و پا را تا حدود ارتفاع ۸ تا ۱۰ اینچ از پای دیگر دور کنید. پا را صاف نگه داشته و به آراغمی پایین بیاورید. این حرکت را ۳ مرتبه هر بار ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
بسیاری از افراد بعد از ابتلا به زانو درد از مدرسه و محیط آموزشی دوری کرده و دیگر به آن باز نمی‌گردند، اما این کار واقعاً لازم نیست؛ تنها کافی است درباره برخی از فعالیت‌های ورزشی سنگین که برای شما ممنوع است و یا جهت اقداماتی که باید برای کمک به شما جهت تعدیل درد زانو انجام دهند با مربیان مدرسه مشورت کنید.
فعالیت‌های سنگین ورزشی و افزایش فشار تمرین‌ها را ترک کنید. ورزش‌های سنگین مانند فوتبال، راگبی، بسکتبال که فشار زیادی به زانو وارد می‌سازند را کنار بگذارید.
ورزش را ترک نکنید، اما قبل از اقدام به شروع برخی ورزش‌ها مانند دوچرخه سواری، شنا و سایر ورزش‌ها مطمئن شوید که آن‌ها به اندازه کافی سبک بوده و درد زانو شما را تشدید نمیکنند.
کاهش وزن برای کسانی که به دلیل افزایش وزن دچار این عارضه شده اند از نان شب واجب‌تر خواهد بود.
دقت داشته باشید که تشخیص یک بیماری مهمترین قدم در راه درمان آن است.
درد‌های موضعی موجود در حفره زیر زانو از نشانه‌های بیماری اسگود – شلاتر (Osgood-Schlatter)، درد موجود در تاندون انتهای زانو یا همان تاندون پاتلار (patellar tendon) نشانه بیماری تاندونیت پاتلار (patellar tendonitis) و درد در قسمت‌های بیرونی زانو میتواند به دلیل بیماری سندرم سایش باند ایلوتیبیال (iliotibial band friction syndrome) باشد.
روش‌های درمانی برای انواع زانو درد در جوانی نیز مختلف بوده و هر کس بسته به نوع درد و محل درد باید روش خاص درمانی آن را اتخاذ نماید. با مراجعه بهنگام به کلینیک تخصصی دکتر میر از تشخیص دقیق و درمان قطعی درد خود مطمئن باشید.
تا حدودی سعی کردیم دلایلی برای زانو درد در جوانی برشمردیم و شایع‌ترین آن‌ها را بطور اجمالی بیان کرده و روش‌های درمانی و پیشگیری را نیز برای آن‌ها برشمردیم؛ اما مطالعات و بررسی‌ها نشان داده است که اصلی‌ترین دلیل زانو درد در جوانی و استئوآرتریت (osteoarthritis) ناشی از چاقی مفرط و اضافه وزن بیش از حد است که زاییده زندگی بی تحرک مدرن است. از این رو انتخاب شیوه زندگی سالم و توجه به فعالیت‌های ورزشی سبک و مناسب میتواند عامل مهمی در سلامتی افراد باشد.
بخاطر داشته باشید که بیشتر درد زانو در جوانی از وضعیت نامناسب سیستم بدن اعم از راه رفتن، چرخیدن و حرکت کردن است. پس به بدن بصورت یک کل نگاه کنیم و به دنبال اصلاح سیستم بدن باشیم نه برطرف کردن نشانه‌ها
نکته بسیار مهم و طلائی درباره زانو درد در جوانی مراجعه به موقع به پزشک متخصص است. تشخیص نوع درد و محل درد و شروع روش‌های درمانی آن‌ها میتواند در مدت زمان بسیار اندکی باعث بهبودی کامل این بیماری شده و عدم توجه به این نکته ممکن است چندین دهه از زندگی شما را همراه با درد‌های مزمن در ناحیه زانو نماید.