عصر ایران- به تازگی مطالعه ای اثرات یک رژیم غذایی هشت هفته ای وگان را در مقابل رژیم غذایی همه چیزخوار بر سن بیولوژیکی مقایسه کرده است. در این پژوهش در واقع وضعیت کلی سلامت و خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با سن مانند امراض قلبی و آلزایمر بررسی شده است.
محققان سن بیولوژیکی را با اندازه گیری سطوح متیلاسیون DNA؛ تغییرات اپی ژنتیکی (شیمیایی) که بیان ژن را بدون تغییر DNA تحت تاثیر قرار می دهند، تخمین زدند. گفتنی است که مطالعات قبلی سطوح بالاتر متیلاسیون DNA را با پیری مرتبط دانسته اند. این سری از مطالعات از طریق وب سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا قابل دسترسی هستند.
آزمایش مداخله رژیم غذایی که شامل 21 جفت دوقلوی همسان بود، نشان داد که پیروی از یک رژیم غذایی وگان یا گیاهخواری ممکن است به طور قابل توجهی تخمین های سن بیولوژیکی در یک بازه زمانی نسبتا کوتاه را کاهش دهد. نتایج مذکور با شواهد مطالعات قبلی مبنی بر این که رژیم های غذایی مبتنی بر گیاهان می توانند مزایای ضد پیری متعددی را ارائه دهند، مطابقت دارند. با این حال، نویسندگان اصلی این مطالعه همراه با متخصصین دیگر، به واسطه حجم نمونه کوچک و مدت زمان محدود آزمایش توصیه می کنند که در تفسیر یافته ها احتیاط شود.
این یافته ها که توسط مجله معتبر BMC Medicine در اختیار علاقه مندان قرار گرفته اند، در یک مجموعه مستند به نام «شما همان چیزی هستید که می‌خورید: یک آزمایش دوقلو» (2024) نیز حضور یافته و به نمایش درآمده اند. چنین نتایجی ما را به تامل در مورد اینکه چگونه انتخاب های رژیم غذایی و سبک زندگی بر سلامتی در سطح ژنتیکی تاثیر می گذارند، سوق می دهند.
محققان مرکز تحقیقات پیشگیرانه استنفورد و همچنین TruDiagnostic آزمایشگاه پیشرو در تحقیقات اپی ژنتیک، به دنبال شناسایی چگونگی تاثیر رژیم گیاهخواری بر سن بیولوژیک و سلامت انسان در مقایسه با رژیم غذایی همه چیزخواری بودند.
آنها در ابتدا از 22 جفت دوقلوی همسان بالغ و سالم دعوت به عمل آوردند. بعدتر یک جفت دوقلو به دلیل عدم سازگاری با شرایط مطالعه حذف و در نتیجه 21 جفت دوقلو (42 نفر) وارد روند تجزیه و تحلیل نهایی شدند. شرکت کنندگان عمدتا بانوان (77٪) با میانگین سنی 40 سال و میانگین شاخص توده بدنی (BMI) 26 بودند.
پس از ارزیابی های پایه، یک دوقلو از هر جفت به طور تصادفی برای پیروی از یک رژیم غذایی گیاهی سالم یا یک رژیم غذایی همه چیزخواری سالم به مدت هشت هفته انتخاب شدند. این مطالعه شامل دو مرحله چهار هفته ای بود: مرحله اول متشکل از وعده های غذایی استاندارد و متناسب با رژیم غذایی افراد بود که توسط تیم تحقیقات ارائه شده بودند. مرحله دوم نیز با وعده های غذایی تهیه شده توسط خود شرکت کنندگان و تحت نظر متخصصین بهداشت دنبال شد.
گروه همه چیزخوار از اهداف روزانه برای مصرف محصولات حیوانی مانند گوشت، تخم مرغ و لبنیات پیروی و در مقابل گروه وگان به طور کامل از تمام محصولات حیوانی اجتناب کردند.
در مطالعه دوقلو فاکتورهایی نظیر تغییرات ژنتیکی، سنی و جنسیتی با دقت کنترل شدند. همین موضوع تاثیر قابل توجه رژیم غذایی بر تغییرات متیلاسیون DNA را برجسته می سازد.
طی هشت هفته مطالعه، شرکت کنندگانی که از رژیم غذایی وگان پیروی می کردند، کاهش قابل ملاحظه ای در سن اپی ژنتیکی خود نشان دادند، در حالی که افراد گروه رژیم غذایی همه چیزخوار چنین کاهشی را ثبت نکردند.
به بیان دیگر تنها شرکت کنندگانی که به مدت هشت هفته از رژیم غذایی گیاهخواری پیروی کرده بودند، کاهش سن بیولوژیکی در پنج سیستم مهم شامل قلب، سیستم هورمونی، کبد، التهابی و متابولیک را نشان دادند.
محققان همچنین تغییرات مطلوبی را در یک سری از نشانگرهای زیستی مشاهده کردند، مانند کاهش سطح پروتئین واکنشی سی در گروه وگان که نشان دهنده کاهش احتمالی التهاب سیستمیک است.
رژیم غذایی همه چیزخوار نیز تغییراتی را در نشانگرهای متابولیک کلیدی نشان داد، از جمله افزایش تریپتوفان؛ اسید آمینه موجود در پروتئین های حیوانی که می تواند سطح سروتونین را افزایش دهد و ممکن است بر تنظیم خلق و خو اثر بگذارد.
در نهایت، این مطالعه تغییرات متیلاسیون DNA منحصر به فرد مرتبط با هر رژیم را مشخص کرد. با این تفاوت که تنها رژیم گیاهخواری مشخصا منتج به تغییرات متیلاسیون مفیدی می شود که ممکن است به کاهش سن بیولوژیکی کمک کنند.
دکتر Raghav Sehgal کاندیدای دکترای زیست شناسی محاسباتی و بیوانفورماتیک در دانشگاه ییل و همچنین مشاور علمی TruDiagnostic، نظرات خود را در مورد مکانیسم های بالقوه ای که رژیم گیاهخواری از طریق آنها می تواند فرآیندهای پیری اپی ژنتیکی بهینه را ارتقا دهد، اینگونه بیان می کند:
«وقتی به رژیم های غذایی وگان و مدیترانه ای سبز نگاه می کنیم (مشابه رژیم های وگان به جز امکان مصرف شیر در آنها)، نکته مشترکی می بینیم و آن هم این است که نمرات اپی ژنتیکی برای فرآیندهای التهابی، متابولیک و پیری اسکلتی عضلانی همگی در حال بهبود هستند. به عبارت دیگر، این رژیم‌ها ممکن است به طور خاص مسیرهای التهابی و پیری متابولیک را در بدن هدف قرار داده و سرعت آنها را کاهش دهند.»
وی خاطرنشان کرد: در حالی که ما هنوز به طور کامل درک نکرده ایم که چگونه رژیم های گیاهی ممکن است بر پیری اپی ژنتیک تاثیر بگذارند، تحقیقات نشان می دهند که این رژیم ها در مقایسه با یک رژیم همه چیزخوار، به طور کلی باعث مصرف بیشتر میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، آجیل و دانه ها می شوند.
این الگوی غذایی معمولا به موارد زیر منتهی می شود:
- مصرف کمتر چربی اشباع شده و غذاهای فرآوری شده و در نتیجه کاهش کالری دریافتی
- مصرف بیشتر فیبر، آنتی اکسیدان ها، فیتوکمیکال ها و افزایش تراکم مواد مغذی
- نسبت بهینه و بهتر اسیدهای چرب امگا 3 به امگا 6
- شاخص توده بدنی، چربی احشایی و چربی کلی کمتر در سراسر بدن
به نظر می رسد که رژیم های وگان سبب تقویت میکروبیوم روده می شوند، به کاهش التهاب کمک می کنند و فرآیندهای متابولیک بهینه را افزایش می دهند.