عصر ایران- هرچند امروزه انواع داروهای سنتتیک و شیمیایی تقریبا جای فرآورده های طبیعی را گرفته اند، اما باز هم افراد زیادی وجود دارند که به دنبال رفع ناخوشی های جزئی و همچنین دریافت ویتامین های طبیعی از گیاهان هستند.
در این میان یکی از گروه هایی که می توانند به راحتی در معرض خطر مصرف ترکیبات گیاهی نادرست قرار بگیرند، بدون شک بانوان باردار محسوب می شوند. این دسته از افراد چه گیاهانی را می توانند بدون مشکل مصرف کنند؟ استفاده از کدامیک از گیاهان برای بانوان باردار ممنوع است؟
گفتنی است که اطلاعات زیر از طریق انجمن بارداری آمریکا و همچنین مقالات منتشر شده توسط مجله مامایی و سلامت زنان قابل دسترسی است.
از مصرف هر گونه گیاه به عنوان دارو و مکمل بدون مشورت پزشک متخصص در زمان بارداری جدا اجتناب کنید.
بسیاری از طرفداران گیاهان دارویی معتقدند که فرآورده های گیاهی اغلب بهتر، ارزان تر و سالم تر از همتایان شیمیایی خود هستند. با این حال، پزشکان متخصص به طور معمول داروهای گیاهی را برای زنان باردار توصیه نمی کنند زیرا ایمنی آنها از طریق تحقیقات گسترده ثابت نشده اند.
برخلاف داروهای تجویزی سیستم پزشکی، گیاهان طبیعی و مکمل های ویتامینی با پایه گیاهی فرآیند بررسی و ارزیابی یکسانی توسط سازمان غذا و دارو آمریکا طی نمی کنند. در نتیجه، کیفیت و قدرت یک مکمل گیاهی می تواند بین دو سری تولیدی از یک محصول و همچنین میان محصولات تولید کنندگان مختلف، متفاوت باشد.
همین موضوع در خصوص مصرف اجزای مختلف خود گیاه نیز صدق می کند. همانطور که اشاره شد، بهتر است در دوران بارداری تا جای ممکن از مصرف گیاهان دارویی و فرآورده های دارویی گیاهی به علت ایمنی نامشخص اجتناب شود.
هرچند گیاهان جزئی از طبیعت هستند، اما نمی توان گفت که مصرف آنها در دوران بارداری کاملا بی خطر است. سازمان غذا و دارو آمریکا از بانوان باردار خواسته است که بدون صحبت با پزشک متخصص خود، از هیچ محصول گیاهی یا حتی خود گیاه استفاده نکنند. برخی از گیاهان ممکن است حاوی موادی باشند که در بارداری منع مصرف دارند.
این مواد می توانند منجر به سقط جنین، زایمان زودرس، انقباضات رحمی یا آسیب به جنین شوند. لازم به ذکر است که مطالعات محدودی به منظور اندازه گیری اثرات گیاهان مختلف روی زنان باردار یا جنین انجام گرفته است.
بسته به داده های در دسترس، برخی منابع یک گیاه را تحت عنوان «بی خطر» برای مصرف در دوران بارداری فهرست می کنند. این در حالی است که منبع دیگری ممکن است همان گیاه را تحت عنوان «غیر ایمن» مشخص کند. بنابراین، بهتر است قبل از مصرف هر داروی گیاهی و یا اجزای طبیعی خود گیاه در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از سازمان هایی که در زمینه دانش گیاهی تخصص دارند، آزمایش های گسترده ای را در مورد ایمنی آنها انجام داده اند. اغلب این سازمان ها گیاهان دارویی را با رتبه بندی ایمنی آنها برای جمعیت عمومی و همچنین افراد باردار یا شیرده فهرست می کنند. این رتبه بندی ها اغلب گیج کننده هستند و تفسیر پیچیده ای دارند.
یکی از نکات کلیدی برای درک یک رتبه بندی ایمنی، توجه به نوع استفاده از رتبه بندی است. به عنوان مثال، در درجه بندی ایمنی رزماری می خوانیم: اگر به صورت خوراکی در مقادیری که معمولا در دستورالعمل های غذایی استفاده می شود مصرف شود، به احتمال زیاد ایمن در نظر گرفته خواهد شد.
اما در بارداری، زمانی که رزماری به صورت خوراکی و در مقادیر دارویی استفاده شود، به احتمال زیاد غیر ایمن در نظر گرفته می شود. از آنجایی که رزماری ممکن است اثرات محرک بر رحم و جریان قاعدگی داشته باشد، بهتر است از مصرف آن خودداری شود.
از طرفی دیگر، اطلاعات قابل اعتماد و کافی در مورد بی خطر بودن استفاده موضعی از رزماری در دوران بارداری وجود ندارد. این موضوع نمونه بارز این است که چگونه روش استفاده از یک گیاه، رتبه بندی ایمنی آن را تغییر می دهد.
هرچند ممکن است استفاده از رزماری در مقادیر غذایی مشکل خاصی ایجاد نکند، مصرف آن در دوز زیاد، مانند آنچه در مقادیر دارویی استفاده می شود، می تواند برای بارداری خطرناک آفرین باشد. همین امر در مورد گیاهانی مانند سیر، مریم گلی، زنجبیل و زردچوبه نیز صدق می کند. همه این گیاهان در دوران بارداری در صورت استفاده در دوزهای زیاد یا با غلظت بالا می توانند منع مصرف داشته باشند، اما زمانی که در مقادیر موجود در غذا استفاده شوند بی خطر در نظر گرفته می شوند.
گیاهان زیر در دوران بارداری احتمالا غیر ایمن یا قطعا غیر ایمن در نظر گرفته می شوند:
- نخلک اره ای؛ در صورت استفاده به شکل خوراکی، دارای فعالیت هورمونی است
- خوک طلایی؛ هنگامی که به صورت خوراکی استفاده شود، ممکن است از جفت عبور کند
– دونگ کوآی؛ زمانی که به صورت خوراکی استفاده شود، به دلیل اثرات محرک روی رحم می تواند خطرناک باشد
- افدرا یا ریش بز؛ در صورت استفاده به شکل خوراکی
- یوهیمبه؛ در صورت استفاده به شکل خوراکی
- گل ساعتی؛ در صورت استفاده به شکل خوراکی
- کوهوش سیاه؛ در صورت استفاده به شکل خوراکی
- کوهوش آبی(جینسنگ آبی)؛ زمانی که به صورت خوراکی استفاده شود، محرک رحم است و می تواند باعث زایمان شود
- بابونه رومی؛ زمانی که به صورت خوراکی و در مقادیر دارویی استفاده شود
- پونه؛ زمانی که به صورت خوراکی یا موضعی استفاده شود
- آویشن؛ به خصوص در مقادیر بالا و ابتدای دوره بارداری می تواند خطر سقط را افزایش دهد
- جعفری؛ دارای ترکیباتی است که در صورت مصرف در دوز بالا باعث انقباض رحم شده و منجر به القای سقط می شوند