پس از مشاهده «هما» پرنده افسانه‌ای و اساطیری ایران در ارتفاعات استان البرز که موجی از شگفتی و شادمانی را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخته، این بار خبر «دیده شدن بز اصیل ایرانی پس از ۲۰۰سال در ارتفاعات البرز» در فضای مجازی سر و صدا کرده است.
به گزارش همشهری آنلاین، به‌دنبال انتشار تصاویری از «کل مارخور» در شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از رسانه‌ها و صفحات محیط‌زیستی بدون راستی آزمایی، خبر و تصویر آن را بازنشر کرده‌اند. انتشار گسترده خبر کذبی که احساسات مردم را نشانه رفته است. اما موضوع چیست؟
آیا این گونه حیات وحش که از آن در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها به‌عنوان بز کوهی «اروندان» یاد می‌شود، اصالت ایرانی دارد؟ پیگیری‌های همشهری آنلاین از کارشناسان و مسئولان حوزه محیط‌زیست و حیات وحش از کذب بودن این خبر حکایت دارد.
حیوانی که در فضای مجازی از آن به‌عنوان «بز اروندان» نام برده می‌شود، در واقع «کل مارخور» است و اصالت پاکستانی دارد. پراکنش زیستی کل «مارخور»، مرزهای شرقی پاکستان و شمال شرقی چند کشور همسایه است و دیدن آن در زیستگاه‌های ایران به‌ویژه در ارتفاعات البرز محال است.
مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست با اشاره به تصاویر و اخبار مشاهده گونه ای از حیات وحش که در فضای مجازی از آن به عنوان «بز اروندان» نام می برند، گفت: «این گونه حیات وحش «کل مارخور» نام دارد و یکی از حیوانات بزرگ جثه بزکوهی است و پراکنش زیستی آن هیچ ارتباطی با ایران ندارد و حیوان ملی کشور پاکستان نامگذاری شده است.»
غلامرضا ابدالی افزود: «نواحی زیستی این گونه به هیچ عنوان نزدیک مرزهای ایران نیست که به‌دلیل زیستگاهای مشترک بتواند در ایران مشاهده شود. ضمن آنکه اصلا معلوم نیست چرا به این گونه، بز اروندان گفته‌اند؟ اخبار و تصاویری که در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها در این‌باره بازنشر شده است، به هیچ عنوان صحت ندارد. ضمن اینکه پراکنش زیستی کل مارخور در گذشته نیز در ایران نبوده و اینکه عنوان می‌شود این بز کوهی اصالت ایرانی دارد نیز مورد تأیید نیست.»
ابدالی تصریح کرد: «بر فرض محال اگر این گونه حیات وحش در زیستگاه‌های ایران دیده شود، باید در مرزهای شرقی کشور دیده می‌شد و رویت آن در ارتفاعات البرز امکان ندارد.»
نام مارخور از ۲ زبان پشتو و فارسی می‌آید و به این باور باستانی اشاره دارد که «مارخور» مارها را می‌کشد و می‌خورد. اعتقاد بر این است که این اسطوره منطقه‌ای از شکل مار مانند شاخ‌های بز نر نشأت می‌گیرد که مانند مار، پیچ خورده و احتمالاً باعث شده است مردم در ادوار تاریخی گذشته آنها را به مارها پیوند دهند.
این بز خارق‌العاده که به پیرمرد کوهستان نیز معروف است، اصلا حیوان ملی پاکستان است و از سال ۲۰۱۵ در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از حیات وحش (IUCN) به‌عنوان گونه به‌شدت در خطر انقراض قرار گرفته است.
به باور مردم، بزاق دهان «مارخور» یک پادزهر بسیار با ارزش است و به راحتی برداشت می‌شود. مارخورها حیوانات بسیار شلخته‌ای هستند؛ بنابراین هنگام جویدن غذا آب دهانشان بیرون می‌ریزد و روی زمین خشک می‌شود. مردم محلی آب دهان اینگونه حیات وحش را از روی زمین برم‍ی‌دارند و برای درمان مارگزیدگی استفاده می‌کنند.