نابونیدوس، از بزرگ‌ترین پادشاهان بابلی است که در سنگواره‌های باستانی همواره با لباس سنتی و اشیایی در دست که نماد قدرت و عدالت است، نشان داده می‌شود. این پادشاه بابلی به‌خاطر علاقه زیاد در امر کاوش و تحقیق، اولین فعالیت‌های باستان‌شناسی را انجام داده و در واقع اولین باستان شناس تاریخ است.
به‌عبارتی دیگر قدمت فعالیت باستان‌شناسی به همان اندازه تاریخچه دورانی است که آن را باستان می‌نامیم. البته افرادی که در آن زمان به کاوش و تحقیق دوران‌های گذشته خود می‌پرداختند، دیگر خود را باستان‌شناس نمی‌نامیدند.
به گزارش گجت نیوز، این پادشاه بابلی که به گفته باستان‌شناسان امروزی، اولین فردی است که در این زمینه قدم برداشته، در قرن ششم قبل از میلاد در منطقه نیپور واقع در بابل (عراق امروزی) زندگی می‌کرده است. مجموعه عظیمی از اشیا و دست‌نوشته‌های باستانی کشف شده در کتابخانه این پادشاه نشان‌دهنده علاقه وافر به این موضوعات بوده است. این مجموعه‌های عظیم گنجینه باارزشی برای باستان‌شناسان امروزی است که به‌راحتی می‌توانند تاریخ بابل را درک کنند.
با وجود تحقیقات بسیار باستان‌شناسان اما هنوز دریافته‌اند که نابونیدوس چگونه اقدام به جمع‌آوری اشیا و اطلاعاتی از گذشته کشورش می‌کرد. البته در متون باستانی به وجود چنین فرمانروایی اشاره شده که در کنار پادشاهی تمدن پیشرفته، به‌خاطر موقعیت حساس خود علاقه‌مند شده بود تا گذشته کشورش را کاوش کند.
تحقیقات او در چند قرن گذشته، امروز به باستان‌شناسان مدرن کمک می‌کند تا آسان‌تر به اطلاعاتی در مورد امپراطوری بابل برسند. برای مثال یکی از لوح‌های از گنجینه بابونیدوس کشف شده، با قدمت ۱۱۰۰ سال قبل از میلاد حاوی اطلاعاتی درباره تعداد معابد و زیارتگاه‌هایی نیپور بوده که در گذشته وجود داشته‌اند.
فرمانروا نابونیدوس، علیرغم پیشگامی در زمینه باستان‌شناسی اما آخرین پادشاه امپراطوری بابل است که به امید احیای دین و بازگرداندن غرور وطن‌پرستانه به مردم، خود را وقف بازسازی معابد باستانی در حال نابودی کرد. او در مورد تاریخ معابدی که قصد بازسازی آنها را داشت، تحقیق کرده و از کاتبان خواست کتیبه‌های کشف شده را مطالعه و بازنویسی کنند
اولین حفاری ثبت شده جهان مربوط به معبد عبابر در سیپار، در مرکز عراق امروزی است. در متنی که از استوانه نابونیدوس سیپار به‌دست آمده به بازسازی‌های نابونیدوس اشاره شده که در طول چندین سال سلطنت خود به بازسازی چندین معبد بزرگ پرداخته است.
نابونیدوس در شرح بازسازی معابد عبابار به این مورد اشاره کرده که در طول جستجوی پایه‌های معابد، به خرابه‌ها و کتیبه‌های باستانی برخورد کرده که به پادشاه امپراطوری اکد، نارام سین متعلق بوده‌اند.
با بررسی کاوش‌های اطراف معابد باستانی و مرمت‌های متعدد یافت شده به‌همراه آثار باستانی کشف شده با قاطعیت تمام می‌توان لقب اولین باستان شناس تاریخ را به این پادشاه بابلی نسبت داد.
در کنار تمامی این موارد، استوانه‌های سفالی پیدا شده در این منطقه که نابونیدوس تمامی جزئیات فعالیت‌های باستان‌شناسی خود را در آنها ثبت کرده نشان می‌دهد که او در این امر مصمم بوده است.
گفته می‌شود پس از این که نابونیدوس به سلطنت رسید، شبی در خواب دید که خدایان بابلی نزد او آمده و درخواست می‌کنند که پادشاه بابل، باید با اسب‌ها و واگن‌ها، آجرها را حمل کند تا خانه شادی‌ها را برای خدای سین بسازد. پس از این خواب، نابونیدوس پروژه بازسازی معبد سین در شهر حران را آغاز کرد و نتیجه بازسازی، بنایی چنان باشکوه بود که در استوانه باستانی نابونیدوس، درخشش آن را به‌اندازه ماه نو دانسته‌اند.
نابونیدوس در طول سلطنت به کشورگشایی نیز پرداخته و با هدایت لشگر قدرتمند بابل، توانست تا سرزمین‌هایی در جنوب مدینه را فتح کند. او پس از فتح مناطقی در عربستان سعودی، با تاسیس پایتختی به نام تیما حدود یک دهه به‌دلایل نامعلومی در آنجا ماند. او در سال ۵۴۲ قبل از میلاد به بابل بازگشته و فعالیت‌های باستان‌شناسی معبد عبابار را به پایان رساند.
چند سال بعد، کوروش پادشاه ایرانی به بابل حمله کرد و در این بین سرنوشت نابونیدوس همچنان نامشخص است. البته برخی از مورخان معتقدند که او در طی این جنگ‌ها کشته شده یا به مناطق دوری تبعید شده است.