روسیه و چین پس از درگذشت "سید ابراهیم رییسی" رئیس‌جمهوری ایران، در تلاش برای حفظ و تقویت روابط با ایران هستند و انتظار می‌رود جانشین نهایی وی نیز همچنان موضع سختی را علیه آمریکا و اروپا حفظ کند.
به گزارش عصرایران، "شونتارو فوکوتومی" خبرنگار و تحلیلگر روزنامه "نیکی" ژاپن با نوشتن این مقدمه در گزارشی از تهران می نویسد:
"ویاچسلاو ولودین" رئیس دومای دولتی روسیه و "ژانگ گوکینگ" معاون نخست‌وزیر چین، روز چهارشنبه در مراسم یادبود "سید ایراهیم رییسی" و "حسین امیرعبداللهیان"، وزیر امور خارجه فقید ایران که هر دو به همراه جمعی دیگر در سانحه سقوط بالگرد درگذشتند، در تهران شرکت کردند.
ولودین و ژانگ همچنین با "محمد مخبر" کفیل و سرپرست مقام ریاست جمهوری ایران دیدار کردند.
ولادیمیر پوتین، رئیس فدراسیون روسیه از ولودین خواسته بود تا پیام او را برای همدردی بابت درگذشت رییسی به مقامات ایرانی ابلاغ کند. پوتین گفت که رییسی یک "شریک بسیار قابل اعتماد" برای روسیه محسوب می شد که جان خود را وقف خدمت به کشورش کرد.
"شی جین پینگ"رئیس‌جمهوری چین نیز روز دوشنبه با ارسال پیام تسلیتی خطاب به محمد مخبر، درگذشت رئیسی را ضایعه‌ای بزرگ برای مردم ایران دانست و تاکید کرد مردم چین نیز دوست خوب خود را از دست دادند.
"وانگ یی" وزیر امور خارجه چین نیز روز سه شنبه در دیدار با یکی از مقامات وزارت امور خارجه ایران، برنامه های تقویت همکاری راهبردی با ایران را مورد بررسی قرار داد.
ایران در دوران رییسی که در چارچوب سیاست های کلی آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر انقلاب حرکت می کرد، موضع سازش ناپذیری علیه آمریکا اتخاذ کرد و در عوض بر روابط با چین، روسیه و سایر کشورهای دوست در منطقه (سیاست همسایگی) تمرکز کرد.
ایران در ژوئیه سال گذشته به سازمان همکاری شانگهای، یک گروه منطقه ای به رهبری چین و روسیه پیوست. این کشور همچنین در ماه دسامبر به اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به رهبری روسیه به توافقنامه تجارت آزاد کشورهای عضو شوروی سابق، پیوست. در همین دوره ایران به عضویت کامل بریکس نیز درآمد.
ایران همچنین در دوران رییسی صادرات نفت خام به چین را با وجود تداوم تحریم‌های آمریکا علیه تهران، تقویت کرده و صادرات نفت ایران طی همین دوره از حدود 400 هزار بشکه به بیش از یک میلیون و 600 هزار بشکه رسیده است.
روسیه و چین نیز در همین دوران تقویت روابط نزدیکتر با ایران را در اولویت قرار دادند.
روسیه در همین دوران همکاری نظامی بی سابقه ای با ایران داشت و از پهپادهای ایرانی به طور گسترده در جنگ اوکراین استفاده کرد. چین هم سال گذشته برای عادی سازی روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی میانجی گری کرد که نشان دهنده نفوذ فزاینده این کشور در خاورمیانه است.
در همین حال، "شیخ تمیم بن حمد آل ثانی" امیر قطر نیز در مراسم یادبود رییسی در تهران حضور یافت. عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی روابط خود را با قطر از سال 2017 تا 2021 قطع کردند که بخشی از آن به دلیل روابط نزدیک دوحه با ایران بود. شیخ تمیم با حضور خود در این مراسم، استحکام آن رابطه را برجسته کرد.
"محمد شیعه السودانی" نخست وزیر عراق و "شهباز شریف" نخست وزیر پاکستان نیز در این مراسم حضور داشتند.
آیت الله خامنه ای روز چهارشنبه در دیدار با شریف پاکستان را ملتی "برادر" خواند و خواستار تقویت روابط دوجانبه شدند.
با وجودی که روابط ایران با اروپا در دوره رییسی آسیب دیده بود، اما برخی از رهبران اروپایی نیز مانند "اولاف شولز" صدراعظم آلمان و "جورجیا ملونی" نخست وزیر ایتالیا، درگذشت رییسی را تسلیت گفتند، اما مقامات بلندپایه خود را به مراسم روز چهارشنبه در تهران نفرستادند.
برگزاری انتخابات به منظور تعیین جانشین رییسی در 28 ژوئن (7 تیر 1403) برگزار می شود.
همه نامزدها ابتدا توسط شورای نگهبان قانون اساسی که همسویی نزدیکی با مقام رهبری ایران دارد، بررسی خواهند شد. این بدان معناست که رقابت احتمالا متمرکز بر روی نامزدهای محافظه کار خواهد بود و بسیاری از تحلیلگران انتظار تغییر جدی سیاست خارجی ایران در دولت جدید را ندارند.
"باربارا اسلاوین" یکی از اعضای مرکز "استیمسون" در واشنگتن، گفت: "علی باقری کنی، معاون عبداللهیان و جانشین موقت او، پرونده هسته ای را اداره می کرد. بنابراین به نظر نمی رسد درگذشت رییسی تاثیر چندانی بر سیاست خارجی و هسته ای ایران بر جای گذارد."