میخک، غنچه گل درخت میخک، ادویه ای خوش طعم و معطر است که قرن ها در طب سنتی کاربرد داشته است. از خواص میخک در طب سنتی چینی و طب ایرانی، برای تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و کمک به هضم غذا استفاده می‌شده است.
به گزارش دکترکرمانی، این ادویه در غذاهای خوش طعم، دسرها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. همچنین به دهانشویه‌ها، کرم‌ها، ژل‌ها و روغن‌ها اضافه می‌شود. این مقاله، تحقیقاتی را درباره فواید میخک و روغن میخک برای مصارف مختلف پزشکی بررسی می‌کند.
همچنین در مورد عوارض جانبی احتمالی و هشدارهای مرتبط با میخک و خواص میخک برای زنان و مردان به طور جداگانه صحبت می‌کند. تا انتها با ما همراه باشید.
میخک، که با نام علمی Syzygium aromaticum نیز شناخته می شود، جوانه گل درخت میخک است. این ادویه طعم و عطر قوی و گرمی دارد و قرن‌ها در طب سنتی و آشپزی استفاده می‌شده است. میخک، بومی جزایر ملوک در اندونزی است، اما امروزه در بسیاری از نقاط گرمسیری دنیا از جمله هند، چین، تانزانیا و ماداگاسکار کشت می‌شود.میخک همان جوانه گل درخت میخک است که قرن‌ها در طب سنتی استفاده می‌شده.
یک قاشق چایخوری (۲ گرم) میخک آسیاب شده حاوی مواد مغذی زیر است:
همانطور که خواندید میخک حاوی مواد مغذی مهم است. میخک حاوی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است، بنابراین استفاده از میخک کامل یا آسیاب شده برای طعم دادن به غذا می‌تواند برخی از مواد مغذی مهم را تامین کند. در ادامه به طور مفصل به بررسی فواید ادویه میخک می‌پردازیم:
میخک به روش‌های مختلفی به کاهش وزن کمک می‌کند:
میخک به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های قوی، خاصیت ضد جوش دارد و مانع از ایجاد آن می‌شود. میخک دارای خواص ضد میکروبی قوی نیز هست که به مبارزه با باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌های مضر کمک می‌کند. این خاصیت میخک می‌تواند به درمان عفونت‌های پوستی، آکنه و جوش کمک کند.
برخی از ترکیبات موجود در میخک به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. یکی از این ترکیبات اوژنول است. این ترکیب، یک ضد التهاب قوی است که به عنوان آنتی اکسیدان نیز عمل می‌کند. اوژنول می‌تواند به کاهش التهاب در بدن کمک کند که می‌تواند به نوبه خود به تقویت سیستم ایمنی کمک کند. مثلا اوژنول یک ترکیب ضدالتهابی قوی است که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند و موجب کاهش التهاب و در نتیجه تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.
علاوه بر این میخک منبع خوبی از کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن است که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. ویتامین A برای عملکرد سالم سیستم ایمنی ضروری است.
میخک منبع خوبی از منگنز نیز هست. یک ماده معدنی ضروری برای عملکرد سالم سیستم ایمنی که به فعال کردن آنزیم‌های ضدعفونت، کمک می‌کند.برخی از ترکیبات موجود در میخک به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
میخک تنفس را آسان می‌کند. به بیماران مبتلا به برونشیت و آسم، اغلب توصیه می‌شود که بوی میخک را برای تسکین فوری استشمام کنند.
برای این کار مقداری میخک را روی حرارت قرار دهید و رایحه آن را برای باز کردن راه‌های تنفسی مسدود شده و مشکلات تنفسی استنشاق کنید. همچنین دو قطره روغن میخک را برای پاکسازی مجاری تنفسی به چای خود اضافه کنید یا یک تکه میخک را بجوید تا گلودرد خود را تسکین دهید.
میخک و روغن آن را شاید بتوان بیشتر به عنوان دارویی برای دندان درد شناخت. به عنوان مثال، در یک مطالعه روی ۷۳ بزرگسال، محققان دریافتند که ژل حاوی میخک، از نظر توانایی در کاهش درد در دهان، با بنزوکائین (یک بی حس کننده موضعی) قابل مقایسه است.
تحقیقات دیگر نشان داده‌اند که خواص ضدباکتریایی میخک می‌تواند به کاهش باکتری‌های دهان کمک کند که می‌تواند منجر به ایجاد طاعون و التهاب لثه شود.
میخک علاوه بر اینکه حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی مهم است، سرشار از آنتی اکسیدان نیز هست. آنتی اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند. استرس اکسیداتیو می‌تواند منجر به ایجاد بیماری مزمن شود.
میخک همچنین حاوی ترکیبی به نام اوژنول است که به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی عمل می‌کند. در واقع، یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که اوژنول، آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد را پنج برابر موثرتر از ویتامین E و آنتی اکسیدان قوی دیگر، متوقف می‌کند.
گنجاندن میخک در رژیم غذایی به همراه سایر غذاهای غنی از آنتی اکسیدان می‌تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.
شواهد علمی کمی وجود دارد که نشان دهد میخک می‌تواند از سرماخوردگی جلوگیری کند. با این حال، برخی از خواص میخک ممکن است با تقویت سیستم ایمنی به مبارزه با عفونت کمک کند. میخک دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است که موجب محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد می‌شود.
یکی از راه های استفاده از میخک برای جلوگیری از سرماخوردگی، نوشیدن چای میخک است. برای تهیه چای میخک، ۱ تا ۲ میخک را در ۱ فنجان آب داغ به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. می‌توانید چای را با عسل یا لیمو به طعم دلخواه خود شیرین کنید.
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در میخک به محافظت در برابر سرطان کمک می‌کند. یک مطالعه در لوله آزمایش نشان داد که عصاره میخک به توقف رشد تومورها کمک می‌کند و باعث مرگ سلولی در سلول‌های سرطانی می شود.
مطالعه دیگری در آزمایشگاه نتایج مشابهی را نشان داد: مقادیر غلیظ روغن میخک باعث مرگ سلولی در ۸۰ درصد سلول‌های سرطانی مری می‌شود.
در حقیقت اوژنول موجود در میخک دارای خواص ضد سرطانی است. اوژنول باعث افزایش مرگ سلولی در سلول‌های سرطانی دهانه رحم می‌شود.
توجه:
اوژنول در مقادیر زیاد سمی است و مصرف بیش از حد روغن میخک ممکن است باعث آسیب کبدی به خصوص در کودکان شود.
میخک دارای خواص ضدمیکروبی است، به این معنی که می‌تواند به توقف رشد میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها کمک کند. یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که اسانس میخک، سه نوع باکتری رایج از جمله E. coli را که یک سویه از باکتری است و می‌تواند باعث مسمومیت غذایی شود را از بین ببرد.
علاوه بر این، خواص ضدباکتریایی میخک حتی می‌تواند به ارتقای سلامت دهان کمک کند. همچنین در یک مطالعه لوله آزمایش، مشخص شد که ترکیبات استخراج شده از میخک رشد دو نوع باکتری را که به بیماری لثه کمک می‌کنند، متوقف می‌کند.
مطالعه دیگری روی ۴۰ نفر تأثیرات یک دهانشویه گیاهی متشکل از روغن درخت چای، میخک و ریحان را آزمایش کرد. پس از استفاده از دهانشویه گیاهی به مدت ۲۱ روز، آنها بهبودهایی در سلامت لثه و همچنین میزان پلاک و باکتری در دهان نشان دادند.
ترکیب اوژنول موجود در میخک به ویژه برای کبد مفید است. در یک مطالعه حیوانی، روغن میخک را در تغذیه روزانه موش‌هایی که دچار کبد چرب بودند، اضافه کردند؛ که موجب باعث بهبود عملکرد کبد، کاهش التهاب و کاهش استرس اکسیداتیو شد.
مطالعه حیوانی دیگری نشان داد که اوژنول موجود در میخک به معکوس کردن علائم سیروز کبدی یا زخم کبد کمک می‌کند. یک مطالعه کوچک نشان داد که مصرف مکمل‌های اوژنول به مدت یک هفته باعث کاهش سطح گلوتاتیون-S-ترانسفرازها (GSTs) می‌شود، خانواده‌ای از آنزیم‌های دخیل در سم‌زدایی که اغلب نشانگر بیماری کبدی است.
برخی از ترکیبات موجود در میخک به حفظ توده استخوان کمک می‌کند.
یک مطالعه انسانی روی داوطلبان سالم نشان داد که ۱۲ روز استفاده از عصاره میخک به طور قابل توجهی سطح قند خون را بیشتر از دارونما کاهش می‌دهد. اما با این حال نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه است.
یک مطالعه دیگر در آزمایشگاه، به بررسی اثرات عصاره میخک و نیجریسین، ترکیبی که در میخک یافت می‌شود، بر سلول‌های عضلانی انسان و موش‌های مبتلا به دیابت پرداخت. ترکیب این دو باعث افزایش جذب قند از خون به سلول‌ها، افزایش ترشح انسولین و بهبود عملکرد سلول‌های تولید کننده انسولین می‌شوند.
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در میخک می‌تواند به درمان زخم معده کمک کند. زخم معده زخم‌های دردناکی هستند که در پوشش معده یا مری ایجاد می‌شوند. آنها بیشتر به دلیل کاهش پوشش محافظ معده ایجاد می‌شوند که به دلیل عواملی مانند استرس، عفونت و ژنتیک است.
در یک مطالعه حیوانی، اسانس میخک نشان داد که تولید مخاط معده را افزایش می‌دهد. مخاط معده به عنوان یک مانع عمل می‌کند و به جلوگیری از فرسایش پوشش معده از اسیدهای گوارشی کمک می‌کند.
خواص میخک برای زنان نیز بسیار زیاد است. برخی از مهمترین این خواص عبارتند از:
از جمله فواید قدرتمند میخک برای سلامتی مردان به شرح زیر است:
میخک، از دیرباز در طب سنتی جایگاه ویژه ای داشته و به عنوان ادویه ای گرم و خشک شناخته می شده است. برخی از مهمترین خواص میخک در طب سنتی عبارتند از:
توجه:
برای مصرف گیاهان دارویی حتما به میزان مصرف آن دقت کنید و از پزشک یا مشاور تغذیه راهنمایی بگیرید تا دچار عوارض میخک و دیگر گیاهان دارویی نشوید.
برای اثربخشی بیشتر میخک، می‌توانید آن را با کمی هل به صورت دمنوش مصرف کنید یا در دسرها و کیک‌ها استفاده کنید.
هل نیز مانند میخک دارای طبع گرم و خشک است. هل برای چربی‌سوزی، کاهش وزن و رفع بوی بد دهان مفید است و به عنوان یک ادویه ضد روماتیسم، ضد سرماخوردگی، ضد نفخ و قویت‌کننده قلب شناخته می‌شود.
روغن میخک نیز به طور سنتی برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود، از جمله:
به نظر می‌رسد دوزهای پایین روغن میخک عوارض جانبی ندارد، اما مصرف دوزهای زیاد می‌تواند عوارض جانبی شدیدی مانند آسیب کبد و کلیه، تشنج و کما ایجاد کند.
به انتهای مقاله خواص میخک رسیدیم. همانطور که گفتیم میخک ادویه‌ای است که معمولاً در آشپزی استفاده می‌شود، اما می‌تواند در ژل، کرم و دهان شویه نیز موجود باشد. دلیل این امر گستردگی خواص میخک است؛ از کاهش درد دندان گرفته تا تقویت استخوان‌ها و تقویت قوای جنسی. همچنین میخک برای زنان نیز بسیار مفید است و موجب تقویت تولید هورمون‌های جنسی زنانه می‌شود.
این ادویه خوش‌عطر و طعم برای بهبود مشکلات گوارشی مانند زخم معده و نفخ، کاهش قند خون و بهبود سرفه نیز بسیار مفید و موثر است. البته در مصرف گیاه میخک نباید زیاده‌روی کنید؛ زیرا ممکن است موجب تشنج، آسیب کبد، کلیه و اختلال با برخی داروها شود.
سوالات متداول:
سیگار میخک نوعی سیگار است که به جای تنباکو، از گل میخک خشک شده استفاده می شود. اما با توجه به خطرات سلامتی مرتبط با این سیگار، توصیه می شود از مصرف آن خودداری کنید.
میزان مصرف مجاز میخک به عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، شرایط سلامتی و نحوه مصرف آن بستگی دارد. به طور کلی مصرف روزانه ۱ تا ۲ عدد میخک به عنوان ادویه در غذا بی خطر محسوب می شود. مصرف ۴ عدد میخک در روز به صورت دمنوش یا مکمل نیز مشکلی ایجاد نمی‌کند.
برای جلوگیری از مصرف تصادفی میخک، همیشه دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی، در یک ظرف دردار نگهداری شود.
منابع: