مهدی بستانچی، رئیس انجمن تولیدکنندگان سیستمهای تهویه مطبوع ایران: درماه های اخیر ممنوعیت تبلیغ کولرهای گازی موجب تعجب و سئوال محافل حرفه ای و صنعتی این حوزه شده است. بر اساس مصوبه شورای عالی انرژی، وظیفه ممنوع کردن تبلیغ کالا‌های با مصرف انرژی بالا و فاقد سازگاری لازم با اقلیم‌های مختلف کشور برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گذاشته شده است تا این وزارتخانه با همکاری دستگاه‌های ذیربط به ویژه سازمان صدا و سیما اقدامات لازم را برای ممنوعیت تبلیغ این گونه کالاها براساس پیشنهاد وزارتخانه‌های نفت و نیرو و هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت به عمل آورد؛ اما این مصوبه در حالی صادر شده که به‌تعدد شاهد تبلیغ کولرهای گازی از شبکه‌های مختلف صدا و سیما و گا‌ها نصب بنر‌های شهری در ا ین زمینه هستیم.
دروهله نخست به نظر می رسد حساسیت به موضوع کولرهای گازی، به دلیل مصرف برق این محصولات است ، اما یک محاسبه سرانگشتی نشان می دهد درحالی که مصرف ۲۰ میلیون کولر آبی در کشور در فصل گرم سال، ۱۰ هزار مگاوات انرژی الکتریکی است، شاهد مصرف ۲۰ هزار مگاواتی ۱۰ میلیون کولر گازی در کشور در فصول گرم سال هستیم.
این تناقض را می توان در چند بخش اساسی بررسی کرد : اول اینکه اگر کولر های گازی بار سنگینی در حوزه مصرف انرژی محسوب می شوند، که البته به طور حتم این گونه است، اما باید دید چرا همچنان تبلیغ این نوع تجهیزات به صورت گسترده در سطح شهرها و رسانه های ملی انجام می شود؟ و دوم این که موضوع بسیار مهم تر و آسیب رسان به صنعت و اقتصاد کشور ، یعنی قاچاق در این حوزه چرا نادیده گرفته می شود و چرا برنامه ریزی مناسب و روشن و متقنی برای تولید و تامین نیازهای داخلی و جلوگیری از قاچاق این کالا صورت نمی پذیرد؟
حسب اعلام مسئولان تشکل های مربوط، کولر گازی اجنرال و انواع دیگر کولر گازی در صدر قاچاق لوازم خانگی در ایران قرار دارند و تنها در سال ۹۵ و ۸ ماهه 1395 و سال 1396، حدود ۴۵۰ میلیون دلار کولر گازی به صورت قاچاق وارد کشور شده است.
همچنین براساس اعلام فرمانده انتظامی استان البرز در پاییز 1402 یکی از واحدهای تجاری سطح استان اقدام به واردات بیش از 2500 دستگاه اسپیلت کولر گازی و پکیج دیواری کرده و بدون اینکه در سامانه جامع انبارها این کالاها را ثبت نمایند، اقدام به فروش آنها در بازار کرده است .
و سئوال این که چه اقدامات بازدارنده ای در این زمینه یعنی قاچاق به عنوان مساله حاد و مزمن صنایع کشور صورت پذیرفته است؟
نکته بسیار قابل تامل آن که برآوردها نشان می دهند که نیاز بازار کشور سالانه حدود ۷۰۰ هزار دستگاه است که تقریبا ۴۰۰ هزار دستگاه آن در داخل تولید و سالانه چیزی حدود ۳۰۰ هزار دستگاه کولرگازی به کشور قاچاق می شود.
به این ترتیب بیش و پیش از هر اقدامی از جمله اقدامات «یک بام و دوهوایی» مانند ممنوعیت تبلیغ کولرهای گازی، انتظار می رود در مبادی ورودی تلاش های بیشتری در خصوص کنترل قاچاق کولر که بعضا با برندهای زیر پله ای و در کشورهایی با بنیه تولیدی بسیار ضعیف ساخته می شوند، انجام شود؛ چرا که این محصولات اصولا از لحاظ مصرف انرژی از فن آوری روز دنیا بهره مند نیستند. بنابراین نظارت بر تولید با کیفیت این نوع تجهیزات و ارائه تسهیلات کارآمد به تولید کنندگان ذی صلاح داخلی و بهره مندی از پنل های خورشیدی در تولید برق این تجیهزات تا حدودی می تواند این جلوی قاچاق سازمان یافته و گسترده را بگیرد و از میزان آن بکاهد.
اما راه حل دیگر برای خنک کردن ساختمان ها در فصول گرم سال مربوط به طراحی تهویه طبیعی در معماری پایدار است؛ راهکاری که امروزه در کشورهای توسعه یافته مورد توجه جدی است و در کشور ما نیز توجه به آن اولویت قطعی دارد.
برای ایجاد تهویه طبیعی در معماری باید قبل از اجرای ساختمان، تحقیقاتی در خصوص انتخاب بهترین موقعیت ساختمان به منظور ایجاد تهویه مناسب از بادهای غالب انجام می شود. همچنین عناصر طراحی وجود دارد که باید در ساختمان گنجانده شوند تا امکان دسترسی آزاد به هوا فراهم شود. به عنوان مثال، پنجره های طبقه بالایی در در جهتی نصب شوند تا دسترسی راحت هوا به طبقات پایین دست فراهم شود.
برای بسیاری از خانه های شخصی، ساختمان کارآمد همراه با تهویه طبیعی برای برآوردن نیازهای تهویه کافی است. سازه های بزرگتر ممکن است به ترکیبی از تهویه طبیعی و مکانیکی نیاز داشته باشند تا کیفیت هوا در سطح معقولی حفظ شود. ساختمان‌های سبز اغلب به‌طور خاص طراحی می‌شوند که عمدتاً به دلایل بهره‌وری انرژی بر تهویه طبیعی تکیه می‌کنند و همچنین می‌توان ساختمان‌ها را برای سازگاری با تهویه طبیعی، برای افرادی که علاقه‌مند به کارآمدتر کردن سازه‌ها در مصرف انرژی هستند، بازسازی کرد.
هدف اصلی تهویه طبیعی این است که به هوای محیط بیرون اجازه دهد تا رطوبت کم، جریان باد با دمای متوسط را به عنوان منبع خنک کننده جایگزین برای ساختمان فراهم کند و گردش هوا را در سرتاسر ساختمان فراهم کند. با استفاده از این روش، مالکان ساختمان می توانند با خاموش کردن سیستم تهویه مطبوع در زمانی که دما مناسب است، در هزینه های انرژی صرفه جویی کنند. تهویه طبیعی می‌تواند جایگزین تمام یا بخشی از یک سیستم مکانیکی شود و هزینه‌های خرید انواع سیستم تهویه مطبوع هوا، اجرای کانال انتقال هوا و هزینه مصرف انرژی را برای مالک کاهش دهد.