چند وقتی از بحث و جدل ایران‌خودرو و شهرداری تهران در مورد خرید اتوبوس‌های شهری می‌گذرد، اما صحبت از این موضوع همچنان داغ است و به تازگی هم شهردار تهران اظهارنظر جدیدی در این‌باره داشته است.
به گزارش اکونگار، ماجرا از آنجایی شروع شد که علیرضا زاکانی، شهردار تهران در دفاع از عملکرد خود در قبال خرید اتوبوس برقی از چین گفت که از خودروسازان داخلی گران‌تر خریدیم و همچنین آنها به تعهدات خودشان عمل نکردند. بعد از این علیمردان عظیمی، مدیرعامل ایران‌خودرو جواب داد و گفت که شهرداری پول اتوبوس‌های ایران‌خودرو را نداده است.
همچنین علیزاده، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به اتوبوس‌های کم کیفیت داخلی گفته بود که وقتی چین به ما اتوبوس‌های برقی را 220 هزار یورو می‌دهد، چرا باید تولیدات داخل را 290 هزار یورو بخریم؟
علاوه بر این در این مدت شاهد اظهارنظرات دیگری هم بوده‌ایم و به تازگی نیز زاکانی مجدد در این‌باره اظهارنظر کرده و تاکید کرده که اتوبوس‌های چینی خیلی ارزان‌تر از داخلی‌ها هستند. او گفته است که «همانطور که گفته شد کیفیت و قابلیت اتوبوس‌های چینی بسیار مناسب است اما این نکته ناگفته نماند که تفاوت قیمت اتوبوس‌های برقی چینی با اتوبوس‌های برقی داخلی بین 5 تا 6 میلیارد تومان در هر اتوبوس است. در واقع اتوبوس‌های چینی به مراتب ارزان‌تر از اتوبوس‌های داخلی هستند.»
بعد از بحث‌های فراوان پیش آمده در این زمینه، مجددا این سوال همیشگی تکرار شده که چرا تولید در داخل کشور ما گران‌تر از واردات تمام می‌شود و موضوع پیش آمده میان شهرداری تهران و خودروساز چگونه باید حل و فصل شود.
خروج شرکت‌های اتوبوس سازی مطرح جهان از ایران
در همین رابطه بابک صدرایی، کارشناس صنعت و بازار خودرو به خبرنگار«اکونگار» گفت: به لحاظ تاریخی که به صنعت خودرو نگاه می‌کنیم، ما قبل از انقلاب توانمندی خوبی در تولید اتوبوس داشتیم و حتی صادرکننده اتوبوس بودیم و یا بعد از جنگ شرکت‌هایی مانند مرسدس بنز آمدند و اتوبوس‌های روز دنیا را در ایران مونتاژ کردند. با وقوع تحریم‌ها شرکت‌های خوب اتوبوس‌سازی از ایران خارج شدند.
صدرایی افزود: ما دانش اتاق‌سازی، قطعه‌سازی و صندلی‌سازی اتوبوس‌مان از قدیم خوب بوده و به کشورهایی مثل مصر، اتوبوس صادر می‌کردیم، اما با یک پدیده‌ای به نام چین مواجه‌ایم که به هیچ کسی رحم نمی‌کند و مقیاس تولیدش آنقدر انبوه و بالاست که قیمت را با سرشکن کردن هزینه‌ها، بحث‌های اقتصادی که در خود چین است و هزینه‌هایی تولیدی که نسبت به جاهای دیگر پایین است، خیلی پایین می‌آورد.
وی ادامه داد: اگر قرار باشد یک خودروی کاملا چینی را در داخل ایران سر هم کنیم قیمت تمام شده ما قاعدتا بالاتر تمام می‌شود. به دلیل این که چندین مسئله از جمله دانش بهره‌وری وجود دارد، در ایران با یک بازار انحصاری مواجه هستیم و بهره‌وری معنا پیدا نمی‌کند، در حالی که در چین یک بازار کاملا رقابتی وجود دارد و بحث کاهش و مدیریت هزینه به‌شدت دنبال شده است، آنقدر توان و شبکه قطعه‌سازی قوی دارند که باکیفیت بهتر، تیراژ بالاتر و قیمت ارزان‌تر، قطعه تولید می‌کنند.
این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: ما با یک قدرتی سروکار داریم که نه تنها ایران که همه دنیا را به لحاظ توان تولید بسیار بالا و توانایی مهندسی معقولی که پیدا کرده و قیمت تمام شده پایین، تهدید می‌کند و در حال عرضه کالا مقرون به صرفه است. نه تنها در ایران که در همه دنیا تمام مدیران ارشد خودروسازی در کشورهای اروپایی و آمریکایی، چین را به عنوان بزرگترین تهدید خودشان چه در زمینه خودروهای سواری و چه در زمینه خودروهای تجاری (تریلی، کامیون و اتوبوس) می‌دانند.
صدرایی در پاسخ به این سوال که آیا واردات خودرو صرفا از چین برای ما ارزان تمام می‌شود، گفت: واقعیت این است که ما به غیر از چین از کشور دیگری نمی‌توانیم وارد کنیم، مسئله بعدی هم این است که واردات از چین برای ما ارزان‌تر است. کشورهایی که در راستای صنعتی شدن به معنای واقعی حرکت می‌کنند، می‌توانند یک کالایی را با قیمت تمام شده پایین تولید کنند. اگر چه ما مزیت‌هایی مانند انرژی و نیروی کار ارزان داریم، اما در نهایت اینها ملاک نمی‌شود و دانش مدیریتی چینی‌ها غلبه می‌کند. قطعا هیچ کشوری توان تولیدی و رقابتی مانند چین را در دنیا ندارد که بخواهیم بگوییم با قیمت ارزان‌تری به ما بدهند.
وی با تاکید بر این که بحث شهرداری و ایران خودرو یک مقدار پیچیده است و بهتر است حقوقدان‌ها درباره آن صحبت کنند، گفت: اما باید یک بازنگری در صنعت خودرو داشته باشیم و نقاط مزیت خودمان را پیدا کنیم. به نظر من صنعت اتوبوس‌سازی در ایران نسبت به سواری‌سازی مزیت‌های بیشتری برای ما دارد. اگر روی این صنعت سرمایه‌گذاری کنیم و بتوانیم تولیدات خوبی داشته باشیم، به لحاظ تاریخی و جایگاهی، توان صادرات اتوبوس و مینی‌بوس نسبت به خودروهای سواری بالاتر هم خواهد بود.
بابک صدرایی کارشناس صنعت و بازار خودرو
این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: باید در ایران‌خودرو یک عارضه‌یابی شود که چرا اتوبوس‌ها بی‌کیفیت هستند و آیا ما می‌توانیم این عارضه را در سری بعدی تولید رفع کنیم یا نه، همچنین باید شفاف مشخص شود که اتوبوس‌ها چه مشکلی داشته‌اند که شهرداری می‌گوید خراب بوده و به پارکینگ‌ها منتقل شده است. اگر این موارد قابل حل باشد، با توجه به شرایط تحریمی و اعتقاد بر این که ارز نداریم، باید از اتوبوس ایرانی و تولید داخلی استفاده کنیم، اما در غیر این صورت باید از چین وارد کنیم، نمی شود که پول هزینه شود و اتوبوس معیوب تحویل شود.
صدرایی در پایان گفت: البته درنظر داشته باشیم که بخشی از قطعات اتوبوس‌های ایران‌خودرو از چین وارد می‌شود، باید بررسی شود که چرا بعد از 60 سال ساخت اتوبوس در مونتاژ و سرهم کردن و یا تولید برخی از قطعات دچار مشکل شده‌ایم که امروز اتوبوس‌های ما با عیب و ایراد مواجه شده‌اند.