عصر ایران / مدرسه کار و کسب؛ احسان مهدی نژاد*- در این مقاله قصد داریم درباره روشی با شما صحبت کنیم که بتوانید با توجه به تمام تحریم‌ها و فشارهای فعلی بر کسب‌وکارهای ایرانی، در بازارهای بین‌المللی حضور پیدا کنید.
همانطور که می‌دانیم سالهای سال است به دلیل تحریم‌های سیستم‌های بانکی، وضعیت فعالیتهای بین‌المللی برای برخی کسب‌وکارهای ایرانی بسیار سخت و چه‌بسا ناممکن شده است. خصوصا این که بخش زیادی از این محدودیت‌ها به دلیل امکان‌پذیرنبودن حواله‌های ارزی و بانکی بین کشورهای مختلف و ایران است.
پس با این اوصاف، اگر ما بتوانیم معبری در خارج از ایران بیابیم که از آن طریق ساده‌تر محصولات و خدمات‌مان را به جهانیان معرفی کنیم و یا اگر کالا یا خدمتی را فروختیم بتوانیم پولش را از مشتریان تحویل بگیریم باید به آن توجهی ویژه داشته باشیم.
این موارد باعث شدند تا در این مقاله به این موضوع بپردازیم که در صورت ادامه شرایط فعلی به عنوان صاحب یا مالک یک کسب‌وکار ایرانی، چطور می‌توانیم به بازارهای جهانی ورود کرده و همچنین فعالیتهای مالی داشته باشیم.
نزدیک به یک قرن است که شهروندان ترکیه‌ای و ما ایرانیان می‌توانیم بدون گرفتن ویزا بین این دوکشور و به سادگی رفت‌وآمد کنیم.
همین موضوع هم باعث شده که بخش زیادی از ایرانیان طی این سالها به ترکیه سفرهایی متعدد داشته باشند. پس ترکیه برای اغلب ما ایرانی‌ها برخلاف کشورهای دیگر همسایه مثل ترکمنستان یا پاکستان و ... خیلی هم غریبه نیست، خصوصا این که زبانشان ترکی استانبولی است و با ترکی آذری اشتراکات لغوی بسیاری دارد. همچنین در زبان این کشور کلی کلمات فارسی و عربی هم وجود دارند که ما ایرانیان با آن‌ها آشنا هستیم.
ترکیه طی دو دهه گذشته با توجه به موقعیت استراتژیک جغرافیایی که داشته، روی نقطه قوت خودش یعنی امکان جذب انواع توریست از تمام کشورهای جهان تمرکز بسیاری کرده است. آن‌ها توانسته‌اند اقتصاد نه‌چندان قوی‌شان را طی این سالها رونق ببخشند، هرچند که هر از گاهی نیز دچار بحران‌های مالی کوچک و بزرگ می‌شوند.
آن‌ها طی دو دهه گذشته در صنایع کشاورزی، باغداری و گلخانه‌ای، دام و طیور، انواع و اقسام مواد غذایی، پوشاک به صورت بسیار گسترده، مبلمان منزل و اداری، لوازم خانگی کوچک و بزرگ ،توریسم و حتی تولید و صادرات سریال‌های تلویزیونی، موفقیت‌های بسیاری به دست آورده‌اند.
هرچند که باید اذعان کنیم ما هم در ایران در برخی زمینه‌ها همانند صنایع مواد غذایی و مبلمان موفقیت‌های زیادی داشته‌ایم اما متاسفانه به دلیل تحریم‌های جهانی و نبود امکان صادرات، نتوانستیم آنچنان که باید و شاید بین‌المللی و جهانی شویم.
به هر روی، تمرکز ترکیه‌ای‌ها روی موارد ذکر شده باعث شده که این کشور طی سالهای گذشته رشد اقتصادی و زیربنایی زیادی کند و فضای رقابتی و بین‌المللی مناسبی برای راه‌اندازی کسب‌وکار در آن به وجود آمده باشد.
از سوی دیگر، تجربه زندگی در ترکیه به ما نشان داده ایرانی‌ها به نسبت سایر ملیت‌های ساکن در ترکیه مثل سوریه‌ای‌ها، دیگر اعراب، افغان‌ها و روس‌ها و ... از جایگاه ذهنی بهتر و بالاتری نزد اغلب ترکیه‌ای‌ها قرار دارند و همین موضوع باعث شده انجام فعالیت اقتصادی برای ما ایرانی‌ها در ترکیه به مراتب ساده‌تر از برخی ملیت‌های ذکرشده باشد.
خب، حال ما به عنوان صاحب کسب‌وکار ایرانی چطور می‌توانیم بیزنس‌مان را به بیرون از کشور گسترش داده و به بازارهای جهانی دست پیدا کنیم؟
برای انجام این موضوع در کشور ترکیه حداقل دو روش کلی وجود دارد که در این مطلب به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
* ثبت یکی از انواع شرکت در ترکیه و کسب اجازه کار (چالیشما ایزنی) از وزارت کار کشور ترکیه: در این حالت ما پس از انجام این اقدامات می‌توانیم کارت اقامت آبی ترکیه (اقامت کاری) را به صورت سالیانه و قابل تمدید دریافت نماییم.
* اخذ اقامت دائم ترکیه (چرا که این کشور طبق قوانین جدیدش داشتن دو تابعیت را به رسمیت می‌شناسد و مشکلی با داشتن تابعیت همزمان ایرانی و ترکیه‌ای ندارد) و پس از آن ثبت شرکت و اقدام به شروع یک کسب‌وکار بدون کوچکترین تشریفات اداری.
در ادامه به توضیحات بیشتری در خصوص هر کدام از این روشها خواهیم پرداخت:
حالت اول یعنی این که ما هیچ قصدی برای دریافت اقامت دائم ترکیه نداشته باشیم و صرفا بخواهیم شعبه‌ای از کسب‌وکار خود در ایران را برای حضور در عرصه‌های جهانی به ترکیه انتقال دهیم.
در این حالت اوضاع بدین منوال است:
الف) حضور شخص سرمایه‌گذار در کشور ترکیه (تا سه ماه بدون نیاز به هیچ‌گونه اقامتی امکان‌پذیر است)، بررسی نزدیک شرایط راه‌اندازی کسب وکار و سپس اقدام برای اخذ یکی از انواع اقامت موقت کوتاه‌مدت و اولیه.
طبق قوانین جدید دولت ترکیه، شما اگر بخواهید درخواست اجازه شروع کار یا همان چالیشما ایزنی را بدهید باید حداقل اقامت شش‌ماهه این کشور را داشته باشید و این بدان معناست که با همان پاسپورت ساده ایرانی و بدون گرفتن ویزا، این اقدام برای ما ممکن نخواهد بود.
پس در حال حاضر شما میتوانید از طریق یکی از روشهای موجود برای این کار اقدام نمایید:
- اخذ اقامت دانشجویی با ثبت نام در هر مقطعی از فوق‌دیپلم گرفته تا دکترا در یکی از دانشگاه‌های ترکیه (به صورت واقعی یا موقتی) و پس از آن اخذ اقامت مرتبط با این موضوع.
زمانی که بعد از حدود 2 تا 3 ماه شما این اقامت را دریافت کردید میتوانید بر اساس این اقامت، برای اجازه کار در ترکیه اقدام نمایید و البته در ادامه دانشگاه خود مختار هستید!
- اخذ اقامت توریستی با خرید ملک در ترکیه که در حال حاضر با خرید املاک مسکونی ۲۰۰.۰۰۰ دلاری در شهرهای این کشور و اقامت حداقل یک ماه اولیه در آن به شما تعلق می‌گیرد، شما پس از دریافت این اقامت که معمولا یک ساله است برای دریافت اجازه کار خود اقدام می‌کنید.
روشهای دیگری نیز برای دریافت اقامت موقت ترکیه وجود دارند مثل اقامت پزشکی یا حقوقی که به نظر ما شامل مخاطبان این مطلب نمی‌شوند.
لازم به ذکر است برای شروع کسب‌وکار در حالت‌های بالا، نیاز است که شما پیش از درخواست اجازه کار یا همان چالیشما ایزنی ترکیه، حتما شرکتی را در این کشور ثبت کرده باشید. این ثبت شرکت ممکن است در این زمان هزینه‌ای حدود چندصد دلار داشته باشد.
ضمنا لازم است که خارجیان مثل ما ایرانیان سرمایه اولیه شرکت خود را حداقل ۱۰۰.۰۰۰لیر ترکیه در نظر بگیرند کنند که البته این مبلغ بعد از ثبت شرکت قابل برداشت خواهد بود.
نکته قابل ذکر این است که پیش از اطمینان اولیه از دریافت اجازه کار، عجله‌‌ای برای ثبت شرکت در ترکیه نداشته باشید چرا که برخلاف ثبت سریع و آسان یک هفته‌ای یک شرکت، بستن آن به این راحتی‌ها نیست!
موضوع بعدی این که هر شرکتی در ترکیه بایستی یک مشاور مالی مشخص و تایید‌شده از طرف دولت داشته باشد، پس ثبت شرکت بدون اطمینان از اخذ مجوز کار، شامل این هزینه نیز برای شما خواهد بود.
ب) بدون حضور اولیه در ترکیه و اخذ انواع اقامت آن کشور، می‌توانیم از ایران به سفارت ترکیه در تهران درخواست اجازه کار بدهیم.
در گام بعدی و در صورت تایید این درخواست به ترکیه آمده و شرکت خود را ثبت می‌کنیم.
اما یک نکته بسیار مهم در تمام موارد ذکرشده تا اینجا وجود دارد و آن این که کسب‌وکار ایجاد شده توسط شما باید حداقل ۵ کارمند یا کارگر ترکیه‌ای را به استخدام درآورده، طبق قوانین ترکیه به آن‌ها حقوق داده و آن‌ها را بیمه کند.
زمانی که این اقدامات انجام شدند، پس از اطمینان وزارت کار ترکیه، مجوز شما صادر شده و شما میتوانید به عنوان یک خارجی در این کشور اجازه راه‌اندازی کسب‌وکار داشته باشید.
انواع اجازه کار (چالیشما ایزنی)
موضوعی که بد نیست در این قسمت به آن اشاره کنیم این است که اجازه کار دولت ترکیه یا همان چالیشما ایزنی، برای دو موضوع کلی صادر می‌شود، اول همینی بود که ما گفتیم یعنی اجازه راه‌اندازی کسب وکار در کشور ترکیه در زمانی که ما خودمان به عنوان یک کارفرما برای این موضوع اقدام می‌کنیم و حالت دوم برای شروع استخدام در شرکتی ترکیه‌ایست که شما قرار است کارمند آن بشوید که این گزینه مدنظر ما در این مطلب نیست.
حساب بانکی بین‌المللی
زمانی که شما به ترکیه می روید و هنوز هیچ‌کدام از انواع اقامت این کشور را دریافت نکرده‌اید این امکان را دارید که در برخی بانکهای دولتی این کشور مثل زراعت بانک، حساب لیری و ارزی باز کرده و حتی کارت خرید بین‌المللی دریافت کنید.
البته برای این کار نیاز دارید که از اداره مالیات (وِرگی) ترکیه کد مالیاتی دریافت کرده و یک آدرس ثابت نیز داشته باشید.
به محض این که کارت اقامت موقت ترکیه را دریافت کردید میتوانید در تعداد بیشتری از بانک دولتی و خصوصی ترکیه مثل ایش‌بانک و واکیف بانک، حساب بین‌المللی باز کرده و فعالیتهای خود را گسترش دهید.
حالت دوم اخذ اقامت دائم ترکیه پیش از راه‌اندازی کسب‌وکار در این کشور است. همانطور که بالاتر هم اشاره کردیم دولت ترکیه با داشتن افراد دوتابعیتی مشکلی ندارد و شاید این فرصتی باشد برای ایرانیانی که قصد دارند کسب‌وکارشان در ایران را به بازارهای صادراتی رسانده و همین‌طور بتوانند پول کالا یا خدمت‌شان را از مسیرهای قانونی دریافت کرده و به زنجیره شغلی‌شان در ایران باز گردانند.
اخذ اقامت دائم ترکیه یا تابعیت دوم برای ایرانیان نیز حالت‌های مختلفی دارد که به صورت اختصاری به آن اشاره می‌کنیم.
گزینه اول کمی شبیه گزینه‌هایی است که بالاتر به آن اشاره کردیم یعنی با راه‌اندازی یک کسب‌وکار اقامت این کشور را می‌گیریم با این تفاوت که باید حداقل ۵۰ نفر ترکیه‌ای را استخدام کرده و بیمه کنیم. بدین صورت دولت ترکیه در بازه زمانی شش ماهه به شما تابعیت یا اقامت دائمی این کشور را می‌دهد.
البته ما این گزینه را فقط زمانی پیشنهاد می‌کنیم که اولا دارائی خالص بالایی دارید و ثانیا از موفقیت کسب‌وکار خود در ترکیه تا حد زیادی موفق هستید یعنی ارزیابی‌های اولیه را به خوبی انجام داده‌اید و تا حد زیادی مطمئن هستید که این کار می‌چرخد و شما میتوانید به بازارهای صادراتی که مدنظرتان بوده سریعا دست پیدا کنید. در غیر اینصورت ریسک این که حقوق و بیمه ۵۰ نفر را باید برای یک بازه زمانی حداقل ۵ساله پرداخت کنیم زیاد است.
گزینه دوم اخذ اقامت دائم ترکیه یا همان تابعیت از طریق خرید ملک یا املاک تجاری و مسکونی در این کشور است.
طبق قوانین فعلی ترکیه این خریدهای ملکی باید حداقل ۴۰۰.۰۰۰دلار باشند. زمانی که شما این ملک یا املاک را خریداری کردید باید آن‌ها را تا سه سال در رهن دولت ترکیه گذاشته و پس از آن میتوانید تابعیت دائمی ترکیه را برای همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال خود دریافت کنید.
در کنار این روش، گزینه دیگری هم وجود دارد و آن این است که شما میتوانید اصلا ملکی نخریده و صرفا پول خود را در یکی از بانکهای ترکیه سپرده کنید.
در این حالت شما به جای خرید ملک، مبلغ ۵۰۰ هزاردلار را در سیستم بانکی ترکیه برای سه سال سپرده کرده و طبق این سپرده، تابعیت دائمی این کشور را دریافت می‌نمایید.
دولت ترکیه تعهد داده است که پس از سه سال، پول شما تماما متعلق به خودتان خواهد بود.
اما مزایای کلی این روش یعنی اقامت دائم ترکیه برای راه‌اندازی کسب‌وکار نسبت به روشهای بالاتر چیست؟
مزیت اخذ تابعیت ترکیه برای راه‌اندازی کسب‌وکار در این کشور و ایجاد پایگاهی صادراتی برای حضور برندهای ایرانی در جهان این است که شما اصلا نیازی به استخدام حداقل ۵ نفر یا بیشتر نیرو نداشته و میتوانید با ثبت شرکتی یک نفره، دو نفره یا ... کسب وکار بین‌المللی خودتان را راه‌اندازی کنید.
در این گزینه شما از تمام حقوقی که شهروندان ترکیه‌ای دارند بهره‌مند شده و همچنین میتوانید در تمامی بانکهای این کشور اعم از دولتی، خصوصی و خارجی حساب باز کنید.
هرچند ممکن است در این بین برخی بانکهای خارجی با توجه به محل تولد ایران شما کمی برای‌تان بازی دربیاورند. ضمنا پس از دریافت تابعیت ترکیه تمام بانکهای این کشور به شما امکان اخذ انواع و اقسام وام‌ها را می‌دهند و همچنین امکان بازکردن انواع حساب‌های اعتباری!
و شاید نکته‌ای که از همه این موارد مهم‌تر است این که شما اصلا نیازی به حضور دائمی یا زندگی در ترکیه نخواهید داشت. این در حالیست که در گزینه‌های بالاتر شما برای دریافت اقامت‌های موقت و اقامت‌های کاری باید در بیشتر زمان خود در ترکیه مستقر باشید!
اما در این حالت و زمانی که شما با خرید ملک یا سپرده‌گذاری تابعیت این کشور را می‌گیرد اصلا نیازی به حضور در این کشور ندارید. یعنی میتوانید به مدیریت بیزنس خودتان در ایران پرداخته و صرفا شعبه‌ای از کسب‌وکارتان را در ترکیه داشته باشید و به اقدامات صادراتی بپردازید.
همچنین شما پس از سه سال میتوانید ملک خودتان را فروخته یا سپرده‌تان را آزاد کرده و پولتان را تمام و کمال به ایران بازگردانید. ضمنا همچنان تابعیت ترکیه را داشته و از تمام امکانات بین‌المللی کسب‌وکارها نیز بهره‌مند خواهید بود.
اما در انتهای این مطلب بیان چند نکته قابل ذکر است:
１. بدون تحقیقات اولیه و کامل، و مشورت با افراد یا شرکت‌های مطلع، اقدام به تصمیم‌گیری برای ثبت شرکت یا راه‌اندازی کسب وکار در ترکیه نکنید.
２. برخی قوانین، علی‌الخصوص قوانین اقامتی و کاری خارجی‌ها در ترکیه متغیر هستند و ممکن است زمانی که شما تصمیم به اقدام در این خصوص می‌گیرید تغییر کرده باشند.
３. حضور در کشور جدید خصوصا اگر بخواهید در آن کسب‌وکاری راه‌اندازی کنید کار راحتی نیست، چرا که باید در حدی از قوانین آن کشور آگاه باشیم تا خدای ناکرده دچار مشکلات عدیده نشویم.
اگر کسب‌وکار موفق یا با پتانسیلی در ایران دارید که احساس می‌کندی قابلیت اجرا در کشور ترکیه را دارد به این گزینه‌ها بیشتر توجه کنید.
در آخر باید بگوییم معمولا بهترین روش این است با اتکا به تجربه مرتبط خودتان در کسب‌وکار فعلی‌تان در ایران و البته مشورت‌گرفتن از افراد خبره در این خصوص، بسیار هوشمندانه و محتاطانه در این باره عمل کنید.
امیدواریم با خواندن این مطلب به راهکارهایی عملی برای ساختن بسترهای تجارت بین‌المللی خودتان رسیده باشید.
___________________________________
*احسان مهدی نژاد
📍موسس وبسایت هزارمدیر دات کام
📍مدیرمسئول مجله ویVi
📍مدرس MBA در مدرسه عالی ماهان
📍سخنران بزرگ‌ترین سمینار آموزشی کشور در سالن ۳۰۰۰نفری وزارت کشور
📍طراح دوره جامع صفرتاصد برندسازی شخصی
📍آموزش حضوری و غیرحضوری بیش از ۱۵۰۰۰ نفر
📍مالک و راوی پادکست ویVi
📍دبیر اتحادیه‌های صنفی
📍مجری پروژه‌های برندسازی در ایران و ترکیه
📍 نویسنده و مدرس مدرسه کار و کسب عصر ایران
instagram.com/ehsan.mehdi.nezhad