علی دارابی در مراسم «شب میراث‌فرهنگی ایران و تاجیکستان» که چهارم اسفند در مجموعه تاریخی فرهنگی نیاوران، برگزار شد، ضمن خیر مقدم به دولت صفرزاده، معاون وزیر فرهنگ تاجیکستان و هیأت همراه و نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در جمهوری اسلامی گفت: از همه برگزار کنندگان و دست اندرکاران شب میراث‌فرهنگی ایران و تاجیکستان به خصوص از همکارانم در معاونت میراث‌فرهنگی، مرکز میراث ناملموس تهران و سفارت تاجیکستان در ایران قدردانی می‌کنم.
او افزود: امیدوارم برگزاری این قبیل نشست‌ها و بزرگداشت‌ها گامی در تقویت همدلی، وحدت، گسترش صلح و دوستی و پاسداشت از زبان فارسی، صیانت از ایران و اسلام، سه رکن مشترک ایران و تاجیکستان در کنار سابقه تمدنی و فرهنگی‌مان باشد.
به گزارش ایرنا، دارابی ضمن تسلیت به منظور درگذشت خنیاگر و آوازخوان مشهور تاجیکستان «دولتمند خالف» که در ایران بسیار محبوب بود، بیان کرد: جای او بسیار خالیست. قرار بود امشب هنرنمایی کند. رحمت و رضوان الهی بر او باد.
قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی خاطرنشان کرد: تاجیکستان را کشور کوه‌ها و سنگ نامیده‌اند. اما مردمان آن بسیار مهربان و خونگرم هستند. برخی تاجیکستان را موزه‌ای باز و زیر آسمان نیلی نامیده‌اند که پر از آثار باستانی است.
برخی دیگر تاجیکستان را سرزمین تنوع رنگ‌ها و قوم‌ها نامیده‌اند و همه این‌ها درست است، اما تاجیکستان پاره تن ایران است. نویسنده بزرگ ایران، استاد سید محمد علی جمالزاده بر این باور است که ایران و تاجیکستان «خویشاوند» هستند. بسیاری از نویسندگان از واژه «تاجیکستان، پاره تن ایران» یاد کرده‌اند.
او بیان کرد: تاجیکستان و ایران پیوند عمیق تاریخی دارند. خاستگاه «زبان پارسی دری» که جانشین زبان پهلوی در ایران شد از خراسان بزرگ و فرا رود یا تاجیکستان بوده است. نخستین شاعران پارسی زبان مانند«رودکی» که استاد شاعران سده چهارم هجری قمری در دوره سامانی بوده است، از همین سرزمین امروزی تاجیکستان است. رودکی پدر شعر فارسی است.
او افزود: مشاهیر و مفاخر بزرگی چون حکیم و دانشمند بزرگ ابوعلی سینا از همین سرزمین برخاسته‌اند. ایران و تاجیکستان دوست، برادر، هم‌ریشه و هم‌وطن هستند. بلخ و بخارا، دوشنبه، خنجد، کولاب، سربند و ... شهرهایی هستند که مردم ایران با آن آشنا هستند و به آن عشق می ورزند.
دارابی همچنین درباره سرمایه‌های بزرگ ایران و تاجیکستان گفت: سخن را «با نام خداوند جان و خرد» از بیان خالق بزرگ شاهنامه، حکیم ابوالقاسم فردوسی آغاز کردم. اگر چه شاهنامه را یک نفر به نام فردوسی سروده است اما گویی همه با او همراه بوده‌اند. فردوسی با سرودن شاهنامه خدمت ماندگاری به ایران، اسلام و زبان فارسی کرده است. ایران، اسلام و زبان فارسی در سرتاسر شاهنامه به عنوان میراث‌فرهنگی بزرگ به یادگار گذاشته شده است.
او تاکید کرد: زبان فارسی، زبان مادری ماست. زبان مادری حوزه تمدنی ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، عراق و فارسی زبانان زیادی در اقصی نقاط عالم است.
در عصر جهانی شدن که برخی قدرت‌ها به دنبال سیطره چند زبان مشخص در گستره جهانی هستند که نوعی ناسیونالیسم آمریکایی و غربی است، آنگونه که ساموئل هانتینگتون نظریه‌پرداز معروف آمریکایی قلمداد می‌کند و آن را تخطئه می‌کند و گسترش آن را خطری برای زبان مادری می‌داند.
دارابی توضیح داد: وظیفه همه ما صیانت از زبان فارسی است که آن را «قند پارسی» نامیده‌اند. با زبان مادری است که بهتر، عمیق تر و روشن‌تر می‌توانیم به بیان احساسات و افکار خود بپردازیم و از حق آزادی بهره ببریم.
قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی بیان کرد: «هویت» از مفاهیم و واژگان پر بسامد در میان سیاستمداران، نویسندگان، حاکمان ایران و تاجیکستان است. در عصر ارتباطات و ظهور نسل جدید بیش از گذشته نیاز به بازخوانی و تبیین «هویت»، «ریشه ها»، «تاریخ»، «تمدن» و «میراث‌فرهنگی» برای جامعه خودمان و جهانیان داریم. این داشته‌های بزرگ و تمدنی هر دو ملت، برای توسعه و بسط مناسبات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که باید روز به روز گسترش یابد.
دارابی همچنین درباره همکاری‌های مشترک دو کشور در قالب پیشنهاداتی گفت: ما مفتخر به زیست در جهان فرهنگی مشرقیم و امروز در قاره آسیا شاهدانی از هویت فرهنگی خود را در جهان به اشتراک گذاشته‌ایم. در آماری میان ۵ قاره، از میان ۷۳۰ عنصر جهانی به ثبت رسیده در فهرست میراث زنده بشری، ۳۴۰ نمود در قاره آسیاست و از میان این ۳۴۰ نمود در آسیا، ۱۳۳ نمود آن به نمایندگی از منطقه ما (آسیای غربی و مرکزی) در جهان است که شاهدی بر هویت ماست.
او ضمن بیان اینکه در میان ۸۵ اثر چند ملیتی در جهان، ۴۴ عنصر به حوزه کشورهای آسیایی تعلق دارد، افزود: این آثار به عنوان ابتکاری در این میانه به منظور ایجاد وفاق مضاعف میان ملت‌ها مورد توجه قرار گرفته است. از این میان، ۴۴ عنصر مشترک در آسیا یعنی سرزمین مادری ماست تا روی اشتراکات دو ملت بیشتر متمرکز شویم.
دارابی گفت: ایران در حوزه میراث ملموس جزو ۱۰ کشور برتر جهان و در حوزه میراث ناملموس رتبه ۵ دنیا را دارد که عمدتاً برگرفته از جشن‌ها، شادمانی، آئین‌های ملی، تاریخی، کشاورزی، دانش، کیهان و طبیعت‌محور است. ایران سابقه ۷ هزار سال قدمت تاریخی و سابقه بیش از یک میلیون سال سکونت بشری دارد. این ظرفیتی بزرگ برای همکاری‌های مشترک با کشور همسایه، دوست، برادر و ملت عزیز تاجیکستان محسوب می‌شود.
دارابی تاکید کرد: امیدواریم بتوانیم «اتحادیه کشورهای فارسی زبان» را تشکیل دهیم و کارگروه مشترکی میان میراث فرهنگی ایران و تاجیکستان برای همکاری در تدوین پرونده‌های مشترک ثبت‌جهانی داشته باشیم. نمایشگاه‌های مشترک برگزار کنیم و انتقال تجربه داشته باشیم. همچنین برای برگزاری دوره‌های آموزشی به منظور تدوین و ثبت پرونده‌های ملی و جهانی اعلام آمادگی می‌کنیم.
او گفت: برگزاری مناسبت‌های مشترک در ایران و تاجیکستان از جمله «شب میراث‌فرهنگی» که امشب شاهد برگزاری باشکوه آن هستیم از دیگر اتفاقات فرهنگی است که می‌تواند میان دو کشور رقم بخورد.
او در پایان خاطرنشان کرد: معاونت میراث‌فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و مرکز میراث ناملموس تهران برای تحقق پیشنهادهای مطروحه اعلام آمادگی می‌کند. تا به حال ۴ اثر مشترک ثبت کردیم و دو پرونده دیگر نیز در دست داریم.