عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در میان تصاویری که خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی و نیز خبرگزاری مشهور اصول‌گرا از مراسم هفتمین سالگرد درگذشت آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی در حسینیۀ شمارۀ دو جماران منتشر کرده بر تصویری که سید محمد خاتمی را در کنار حسن روحانی نشان می‌دهد درنگ می‌کنیم.
در نگاه اول این که دو رییس جمهوری پیشین ایران که در سال های 1376 تا 1384 و نیز 1392 تا 1400 مجموعا با 84 میلیون رأی در 4 انتخابات عهده‌دار ریاست جمهوری ایران شدند در مراسم درگذشت یک رییس جمهوری پیشین دیگر شرکت کنند که در سال‌های 1368 تا 1376 عهده‌دار آن جایگاه بوده امری شگفت‌آور نیست خاصه این که هر سه روحانی و از چهره‌های مشهور دوران انقلاب بوده‌اند. مکث بر این عکس اما چند دلیل دیگر دارد:
نخست به این خاطر عکس را خبرگزاری رسمی دولتِ حالا نواصول‌گرا منتشر کرده در حالی که تا همین چندی پیش رسانه‌ها به صورت غیر رسمی از انتشار تصویر رییس جمهوری پیشین ایران به خاطر ماجراهای انتخابات 1388 منع شده بودند.
دوم به این دلیل که هاشمی رفسنجانی در عصر جمهوری اسلامی و از روز تأسیس در 1358 تا 1395 که درگذشت تنها رییس جمهوری نبوده تا حضور دو رییس جمهور سابق دیگر مناسبت یا ضرورت یا موضوعیت داشته باشد بلکه رییس مجلس هم بوده و اگرچه ناطق‌نوری رییس پیشین مجلس آمده بود اما خبری از رییس کنونی مجلس نبود حال آن که هاشمی فقید به عنوان جانشین فرمانده کل قوا در سال پایانی جنگ فرمانده آقای محمد باقر قالیباف در دوران خدمت در سپاه هم بوده است. همچنین طی سال‌های طولانی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده و بیشتر نیز شهره به این عنوان اما در تصاویر آقای صادق لاریجانی رییس کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام را نمی‌بینیم.
جدای اینها او رییس مجلس خبرگان رهبری هم بوده اما خبری از آیت‌الله احمد جنتی رییس کنونی مجلس خبرگان رهبری نبود که اگرچه به خاطر سن بالا کاندیدای دورۀ بعد نشده اما همچنان دبیر شورای نگهبان است. همان شورایی که 10 سال قبل صلاحیت هاشمی رفسنجانی را به خاطر سن بالا برای انتخابات ریاست جمهوری رد کرده بود.
مکث سوم به این خاطر است که به خاطر چرخش‌های دولت‌ها رییسان جمهور سابق هرگز در یک قاب دیده نمی‌شوند. مادام که ابوالحسن بنی‌صدر اولین رییس جمهوری ایران زنده بود هیچ‌گاه امکان نداشت تمام رییسان جمهور سابق و زنده در یک قاب قرار گیرند چون او از سال 1360 در پاریس به سر می‌برد و اپوزیسیون جمهوری اسلامی به حساب می‌آمد اما بعد از درگذشت او در سال 1400 هم باز این اتفاق نیفتاده چون محمود احمدی‌نژاد رییس جمهوری سال‌های 1384 تا 1392 هم حاضر نیست کنار سید محمد خاتمی و حسن روحانی قرار گیرد در حالی که ریاست جمهوری را از اولی تحویل گرفته و به دومی تحویل داده است.
( البته در سال‌های ۶۰ تا ۶۸ آیت الله سید علی خامنه‌ای رییس جمهوری بوده‌اند و اگرچه بعد از آن به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران انتخاب شدند اما به عنوان یکی از رریسان جمهوری پیشین ایران نیز به حساب می‌آیند.)
در آمریکا اما اگر مناسبت ملی در میان باشد رییسان جمهور سابق و زنده و طبعاً از دو حزب رقیب دموکرات و جمهوری‌خواه ابایی ندارند هر چند از دونالد ترامپ به این طرف این قاعده در آمریکا نیز برهم خورده است. جالب این که احمدی‌نژاد استاندار دولت دوم هاشمی رفسنجانی و عضو مجمعی بوده که ریاست آن با هاشمی بوده و این یعنی یک چند نسبت مرئوس و رییسی هم با او داشته است.
5 رییس جمهوری سابق آمریکا کنار هم: باراک اوباما، بیل کلینتون، جرج بوش پسر، جرج بوش پدر و جیمی کارتر. (از این جمع، بوش پدر- نشسته- درگذشته و بقیه زنده‌اند حتی کارتر)
هاشمی رفسنجانی همچنین از 1360 تا 1388 و طی 28 سال مهم‌ترین امام جمعۀ (موقت) تهران پس از آیت‌الله خامنه‌ای بوده اما از امامان جمعۀ (موقت) کنونی هم خبر و نشانی نبود. همان‌ها که هر هفته و به صورت پیوسته نمازگزاران را به رعایت تقوا و مشخصا خانم‌های بیرون از نماز جمعه را به رعایت حجاب توصیه می‌کنند و اگر دولت مورد‌پسند بر سر کار باشد مشکلات اقتصادی را توجیه و اگر خاتمی و روحانی رییس جمهوری باشند بر اقتصاد و معیشت تأکید می‌ورزند.
در میان مقامات سابق دوربین‌ها تصویر غلامحسین کرباسچی شهردار تهران در دوران ریاست جمهوری او و نماد اجرایی سازندگی را هم ثبت کردند که با فاصله نشسته بود و کاری با دیگران نداشت.
دست آخر این که روزی روزگاری هاشمی رفسنجانی نماد قدرت در ایران بود و هر جا می‌رفت مقامات ریز و درشت برای دیدار با او یا درخواستی از او صف می‌بستند و نوبت می‌گرفتند ولی دیروز در آیین هفتمین سالگرد درگذشت او خبری از کار به دستان کنونی نبود و هر که بود مقام سابق بود و این رسم روزگار است در این دیار.
وقتی در دانشگاهی که او پایه گذاشته و در درس انقلاب اسلامی رشته‌های مختلف به او طعنه می‌زنند این غیبت‌ها جای شگفتی ندارد.
دو رییس جمهور سابق بودند (روحانی و خاتمی) و رییس جمهوری فعلی نه در حالی که عضو تشکلی است که چهرۀ شاخص آن هاشمی رفسنجانی بوده یا عضو مجلسی (خبرگان) که رییس آن هاشمی بوده یا عضو مجمعی که باز رییس آن هاشمی بوده و در نمازهای جمعه‌ای شرکت کرده که امام جمعۀ ان هاشمی بوده هر چند در مورد آقای رییسی احتمال سفر و مشغله و بحران منطقه و یا ملاحظات بیشتر امنیتی را هم باید در نظر گرفت.
رییس مجلس سابق بود ( ناطق نوری) اما رییس فعلی مجلس نه که چنانچه اشاره شد در سال‌های آخر جنگ هاشمی فرماندهِ فرمانده او بوده حال آن که سردار سلیمانی به یاد داشت و این احترام را تا پایان ابراز می‌کرد و البته کرمانی هم بود و عجبا که در این فقره نیاز به تأسی از او نیست.
مکث اصلی البته به همان دلیل نخست است و این که ممنوعیت انتشار تصویر رییس جمهوری اسبق ایران گاهی هست و گاهی نه و شاید رفع آن در وضعیت کنونی به خاطر نزدیکی به انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری در اسفند پیش رو باشد. برای این دومی حسن روحانی نامزد شده و دیروز به طعنه به شورای نگهبان هشدار داد در تعیین صلاحیت‌ها کاری نکنند که مثل انتخابات گذشته ریاست جمهوری مهم‌ترین رقیب آرای باطله باشد! اگرچه برای مشارکت حداکثری تجدید نظر در تعیین صلاحیت‌ها هم کفایت نمی‌کند.
مرد بزرگی بود