عصر ایران؛ محمدحسن گودرزی- از زمان آغاز عملیات حماس با عنوان طوفان الاقصی علیه اسرائیل، منطقه نوار غزه شاهد جنگ بی‌سابقه‌ای بین فلسطینیان و اسرائیل بوده است. گستردگی حملات اسرائیل به زیرساخت‌ها و مناطقی که عمدتا غیرنظامی هستند، باعث بروز فاجعه انسانی در غزه شده است.
از سوی دیگر در حیطه دیپلماتیک فشارهای جهانی برای توقف حملات اسرائیل و برقراری آتش‌بس همچنان بی‌نتیجه مانده و ادامه این وضعیت می‌تواند تنش را در منطقه خاورمیانه به مناطق دیگر بکشاند.
جورج بشارت، پروفسور رشته حقوق در کالج هستینگز سانفرانسیسکو و کارشناس سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه است. بشارت متولد ۱۹۵۴ از پدری فلسطینی و مادری آمریکایی است و در سال ۱۹۸۷، دکترای خود را در رشته انسان‌شناسی و مطالعات خاورمیانه از دانشگاه هاروارد دریافت کرد. وی که نویسنده کتابی در مورد وکلای فلسطینی در سال ۱۹۹۱ است، مقالات بسیاری در مورد فلسطین و حقوق فلسطینیان در نشریه‌های مختلف آمریکایی و غیرآمریکایی نوشته است. وی در گفتگو با عصرایران در مورد عملیات الاقصی و ادامه جنگ غزه صحبت کرد که در ادامه می‌آید.
سه ماه از جنگ غزه می‌گذرد و به نظر می‌رسد امیدها برای برقراری آتش بس میان اسراییل و فلسطینی‌ها روز به روز کمتر می‌شود. مهمترین دلیل ادامه جنگ غزه چیست؟
-تنها و مهم ترین دلیل تداوم حمله اسرائیل به مردم فلسطین در غزه این است که اسرائیل هنوز به هدف استراتژیک خود که کاهش جمعیت ساکنان فلسطینی است، دست نیافته و از سوی دیگر هیچ فشار خارجی قابل توجهی وجود ندارد که مانع از پیگیری این هدف اسرائیل شود. دلیل دیگر این است که نخست وزیر نتانیاهو با طولانی کردن جنگ تا جایی که ممکن باشد در برابر پاسخ‌گو شدن از نظر حقوقی و سیاسی احتمالی زمان بخرد.
برخی معتقدند با توجه به اقدامات گذشته اسرائیل علیه فلسطینی‌ها به ویژه در رابطه با مسئله شهرک سازی، دستیابی به آتش‌بس دائمی و توافق صلح بین فلسطین و اسرائیل تا حد زیادی منتفی شده است. این نظر چقدر درست است؟
اصطلاح «آتش بس دائمی» در این زمینه برای اشاره به پایان دادن به حمله کنونی اسرائیل به نوار غزه است. همانطور که پیشتر گفته شد، تا زمانی که اسرائیل به اهداف استراتژیک خود دست پیدا نکند و اسرائیل کمپین خود را بدون پیروزی کامل به پایان نرساند، یا فشار خارجی بر تل‌آویو وارد نشود و احتمال رسیدن به آن (آتش‌بس دائمی) وجود ندارد.
در مورد یک توافق صلح همه‌جانبه، که لزوماً باید شامل کرانه باختری و اورشلیم شرقی باشد باید گفت بعید است این صلح در آینده نزدیک منعقد شود زیرا اسرائیل را مجبور می‌کند تا در نهایت مرزهای دائمی را بپذیرد و در نتیجه به گسترش خود در کرانه غربی سرزمین‌های فلسطینی پایان دهد. از آنجایی که اسرائیل آرزوی کنترل کامل کرانه باختری را دارد، با توافق صلح موافقت نخواهد کرد اگرچه ممکن است وارد مذاکراتی شود که به اندازه روند اسلو بی نتیجه باشد.
از سال 2006 تاکنون هیچ انتخاباتی در فلسطین برگزار نشده و این امر در کنار فساد و ناکارآمدی دولت محمود عباس، نارضایتی بسیاری را در میان فلسطینیان به همراه داشته است. این موضوع تا چه اندازه می‌تواند بر عدم دستیابی به راه حلی برای مسئله فلسطین تأثیر بگذارد؟
-بدون شک، رهبران فلسطینی با شکست در اتحاد بر اساس نظر و حضور همه فلسطینی‌ها، به خود آسیب رسانده‌اند. اصلاحات دموکراتیک و انتخاب رهبری واقعی و یکپارچه باید در اولویت مردم فلسطین باشد.
با این حال، تقسیم فلسطین دلیل اصلی عدم دستیابی به راه حلی برای تحقق حقوق و خواسته‌های مردم فلسطین نیست. در عوض، این عدم تقارن گسترده قدرت بین فلسطینی‌ها و اسرائیل چیزی هست که توسط ایالات متحده حمایت می‌شود، و این واقعیت وجود دارد که اسرائیل خواهان راه حل (برای حل مسئله فلسطین) نیست، زیرا با جاه طلبی‌های توسعه طلبانه اسرائیل همخوانی ندارد.
آیا فکر می‌کنید با توجه به حمایت حوثی‌های یمن از حماس، احتمال گسترش تنش و جنگ به سایر نقاط خاورمیانه چقدر است؟ همانطور که در لبنان، عراق و یمن در مقاطع مختلف از 7 اکتبر (روز آغاز عملیات طوفان الاقصی) شاهد بودیم،
-اگرچه پتانسیل گسترش درگیری به مناطق دیگر خاورمیانه وجود دارد اما منافع سیاسی احزاب در هر یک از مناطق (خاورمیانه) با درگیری‌های نظامی در مقیاس بزرگ تضاد دارد، همان طور که در واکنش سنجیده (حداقل تا این لحظه) به ترور صلاح العاروری در بیروت شاهد بودیم. انتظار می‌رود درگیری‌های محدودی صورت بگیرد اما پیش‌بینی نمی‌کنم این اقدام به درگیری نظامی شدید یا پایدار بینجامد.
در روزهای اخیر شاهد سفر وزیر خارجه آمریکا به خاورمیانه بوده‌ایم. به نظر شما آیا این سفر می‌تواند تنش را کاهش دهد و در نهایت به توافق آتش بس بین حماس و اسرائیل برسد؟
از 7 اکتبر تاکنون، تعداد دفعات بازدید بلینکن از دستم در رفته است! دلیلی وجود ندارد که انتظار داشته باشیم نتایج دیدار کنونی با بازدیدهای قبلی متفاوت باشد. اما واضح است که تنش بین آمریکا و اسرائیل به تدریج در حال افزایش است.
نمی توان پیش‌بینی کرد که فشاری که ایالات متحده بر اسرائیل برای تغییر تاکتیک‌هایش با هدف به حداقل رساندن تلفات غیرنظامیان اعمال می‌کند در چه سطحی بوده ولی به نظر می‌رسد تا این مرحله عملاً هیچ تأثیری نداشته است. با این همه در شرایطی که اسرائیل به اندازه کافی به اهداف استراتژیک خود نزدیک شده فشارهای خارجی که از سوی ایالات متحده و جامعه بین المللی با آن مواجه است آنقدر زیاد خواهد شد که دیگر ارزش مقاومت در برابر آنها وجود ندارد.
در این راستا، درخواست آفریقای جنوبی از دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) برای دستور توقف آنچه که نسل‌کشی اسرائیل در غزه خوانده شده، می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد. جلسات استماع آن درخواست در 11 و 12 ژانویه (21 و 22 دی‌ماه) برگزار خواهد شد.
اگر دیوان بین‌المللی دادگستری تشخیص دهد که احتمالا اسرائیل مرتکب نسل‌کشی شده، می‌تواند به اسرائیل دستور دهد از تمام اقدامات مرتبط با نسل‌کشی خود دست بردارد. نیازی به گفتن نیست که تصمیمات دیوان بین‌المللی دادگستری خوداجرا (Self-executing) نیستند، اما چنین دستوری می‌تواند پیامدهای سیاسی و دیپلماتیک گسترده‌ای داشته باشد و می‌تواند به طور قابل ملاحظه‌ای موازنه را در برابر ادامه جنگ اسرائیل علیه مردم فلسطین برهم بزند.
(حقوق خود اجراء کننده یا حقوق اعمال مستقیم، حقوقی هستند که از نظر حقوق بین‌الملل نیازی به تصویب در قوانین ملی کشورها ندارند. آنها الزام آور هستند و قضات بین‌المللی می‌توانند آنها را همانطور که هستند به مانند قوانین ملی اجرا کنند- مترجم)
آینده جنگ غزه را چگونه پیش بینی می کنید و آیا اصلاً می توان چشم اندازی برای آتش بس و صلح وجود داشته باشد؟ اجرای مجدد طرح دو دولتی چقدر می‌تواند جدی باشد؟
بسیاری از موارد ممکن است بر تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری در مورد دادخواست آفریقای جنوبی تأثیر بگذارد. اگرچه جلسات رسیدگی قریب الوقوع است، تصمیم دادگاه بیشتر طول می‌کشد. اگر چند ماه طول نکشد حداقل چند هفته زمان خواهد برد. طومار 84 صفحه‌ای (که به دادگاه ارائه شده است) خود از منظر حقوقی بسیار قوی است و فقط تبلیغات پیرامون جلسات استماع، فشار بر اسرائیل و شریک آن، ایالات متحده را افزایش می‌دهد. نمی‌توان دقیقا زمانی را پیش‌بینی کرد که این فشار برای توقف واقعی حمله اسرائیل کافی باشد. اما من انتظار پایان سریع یا همه جانبه خشونت را در آینده نزدیک ندارم.