عصر ایران - تیربارچی دم یا توپچی پشت به خدمه ای در یک هواپیمای نظامی گفته می شود که از هواپیما در برابر حملات جنگنده ها یا رهگیرهای دشمن از عقب دفاع می کند.
تیربارچی دم با یک تیربار انعطاف پذیر یا توپ اتوماتیک در انتهای دم هواپیما با دید بدون مانع به سمت عقب هواپیما حضور داشت.
موقعیت تیربارچی دم با قابلیت های بیشتر طی دوره میان دو جنگ (دوران بین پایان جنگ جهانی اول و آغاز جنگ جهانی دوم) و جنگ جهانی دوم توسعه یافت که به معرفی برجک های برقی و سامانه های کنترل آتش با هدایت راداری منتج شد. در نمونه های تکامل یافته تر تیربارچی دم، امکان هدایت تسلیحات از قسمت دیگری از هواپیما نیز وجود داشت.