عصر ایران- این گیاه علاوه بر استفاده درمانی، به عنوان ادویه نیز کاربرد دارد. این ادویه به قدری بر مزه غذا تأثیرگذار است که اجازه نمی‌دهد هیچ غذایی بی‌مزه و کسل‌کننده باشد. با توجه به طیف گسترده استفاده از این خوراکی در زمینه‌های گوناگون، در این مقاله به طور کامل زنجبیل را از لحاظ پزشکی و سلامتی مورد بررسی قرار خواهیم داد. با ما همراه باشید.
اکثر تحقیقات علمی نشان می‌دهند که زنجبیل یک داروی گیاهی نویدبخش در حوزه سلامت است. کاربردهای درمانی زنجبیل همراه با مزایای فراوان آن برای سلامتی، مورد توجه بسیاری واقع شده است. اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ضد توموری و ترمیم‌کننده و ضد زخم زنجبیل در بسیاری از مطالعات علمی ثابت شده است.
مصرف آب زنجبیل باعث کاهش وزن بدن می‌شود. به نظر می‌رسد آب زنجبیل با تنظیم سوخت‌وساز چربی از طریق تحریک مسیرهای تجزیه چربی و کاهش فعالیت مسیرهای ساخت آن، منجر به کاهش وزن می‌شود. علاوه بر این، زنجبیل یک ماده غذایی دارای خاصیت درمانی محسوب می‌شود و می‌تواند وزن بدن را کنترل کرده و از بروز چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن جلوگیری کند. افرادی که دارای رژیم غذایی به منظور کاهش وزن هستند، می‌توانند زنجبیل را به عنوان طعم‌دهنده غذا و یا به عنوان مکمل غذایی، در رژیم خود بگنجانند.
مصرف زنجبیل به صورت خوراکی در طی 3 تا 4 روز اول دوره قاعدگی تا حدودی گرفتگی‌های دردناک قاعدگی (دیسمنوره) را کاهش می‌دهد. حتی گاهی اوقات مصرف زنجبیل می‌تواند به خوبیِ برخی از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن، مفنامیک اسید یا نوافن عمل کند. مصرف زنجبیل همراه با داروهایی مانند مفنامیک اسید نیز برای کاهش این دردها مفید بوده و توصیه می‌شود.
مصرف خوراکی زنجبیل می‌تواند باعث کاهش درد در بیماران مبتلا به استئوآرتریت شود. اما به نظر می‌رسد که استفاده موضعی از ژل یا روغن زنجبیل بر روی زانو، برای کاهش درد آن تأثیر چندانی ندارد.
زنجبیل از دیرباز به عنوان یک ماده گیاهی برای درمان تهوع استفاده می‌شده است. در یک پژوهش که در سال 2015 انجام شد، محققان 9 مطالعه را بررسی کردند که در آن‌ها از زنجبیل برای موارد زیر استفاده شده بود:
همچنین زنجبیل برای رفع تهوع و استفراغ در بیمارانی که از داروهای درمان ایدز استفاده می‌کنند، کاربرد دارد. مصرف روزانه زنجبیل به صورت خوراکی به مدت 14 روز، 30 دقیقه قبل از مصرف داروهای ضد ویروس، احتمال تهوع و استفراغ را در بیماران تحت درمان HIV کاهش می‌دهد. درست است که مطالعات انجام شده از لحاظ بالینی قطعی نیستند، اما نشان‌دهنده این هستند که به طور کلی زنجبیل در کاهش تهوع و استفراغ مؤثر است.
زنجبیل حاوی پروتئین یا مواد مغذی نیست، اما منبع بسیار خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها است. به همین دلیل، پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که زنجبیل می‌تواند انواع استرس‌های اکسیداتیو را کاهش دهد. استرس اکسیداتیو هنگام تولید و تجمع رادیکال‌های آزاد در بدن رخ می‌دهد. این واقعه برای سلامتی مضر بوده و می‌تواند منجر به ایجاد بیماری‌هایی مانند سرطان شود. یک مطالعه علمی در سال 2015 پیشنهاد کرده است که زنجبیل می‌تواند انواع سرطان‌های دستگاه گوارش، از جمله سرطان کولورکتال، سرطان معده، سرطان پانکراس و سرطان کبد را تحت‌تأثیر قرار دهد.
آب زنجبیل می‌تواند برای کنترل سطح قند خون ناشتا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مفید باشد. در طول یک مطالعه 12 هفته‌ای، محققان 41 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 را به دو گروه تقسیم کردند. گروه اول هر روز 2 گرم مکمل پودر زنجبیل مصرف می‌کردند، در حالی که گروه دوم فقط دارونما دریافت می‌کردند. در پایان تحقیقات مشخص شد قند خون ناشتا در گروهی که زنجبیل مصرف می‌کردند کاهش محسوسی داشته است.
تهوع و استفراغ در دوران بارداری برای بیشتر بانوان باردار موضوعی آزاردهنده است. از گذشته همواره از زنجبیل برای کنترل این عارضه استفاده می‌شده است. بر اساس نتایج تحقیقات مشخص شده است که زنجبیل به اندازه داروی دیمن هیدرینات در درمان تهوع و استفراغ دوران بارداری مؤثر است، و این در حالی است که عوارض کمتری هم نسبت به داروهای شیمیایی دارد. مطالعات بالینی نشان می‌دهد که زنجبیل حداقل به اندازه ویتامین B6 در درمان این عارضه مؤثر است و حتی ممکن است عملکرد بهتری نیز نسبت به این ویتامین داشته باشد.
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) در حال حاضر شایع‌ترین بیماری مزمن کبد در سراسر جهان است. بر اساس یک مطالعه گسترده و یک بررسی متاآنالیز، مشخص شد که شیوع جهانی کبد چرب از 25.3 درصد در سال‌های 1990 تا 2006 به 38.0 درصد در سال‌های 2016 تا 2019 افزایش یافته است.
طبق تحقیقاتی که در سال 2020 صورت گرفت، اثبات شد که دریافت روزانه 1500 میلی‌گرم زنجبیل به مدت 12 هفته می‌تواند به طرز قابل توجهی ALT (نوعی آنزیم کبدی)، کلسترول تام و کلسترول بد (LDL)، قند خون ناشتا و نشانگر التهابی پروتئین واکنشی C (که به اختصار CRP گفته می‌شود) را در مقایسه با درمانی که با دارونما انجام می‌شد، کاهش دهد.
می‌توان گفت که زنجبیل یک عامل محفاظت‌کننده کبد است. مطالعاتی که با سموم کبدی گوناگون مانند الکل، سرب و استامینوفن انجام شده، این موضوع را تأیید می‌کنند.
مصرف زنجبیل می‌تواند تخمیر، یبوست و دیگر علل نفخ و گازهای روده را کاهش دهد.
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که بعضی عناصر موجود در زنجبیل (مانند جینجرول) می‌توانند دارای خواص ضد باکتریایی باشند. اگرچه برای نتیجه‌گیری قطعی این موضوع، تحقیقات بیشتری باید انجام شود.
به طور کلی زنجبیل توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) ماده غذایی بی‌خطری معرفی شده است. اما با وجود بی‌خطر بودن آن باید بدانید که دوز مجاز مصرف روزانه زنجبیل 4 گرم است و با مصرف دوزهای بالاتر از 4 گرم در روز، امکان بروز این مشکلات وجود دارد:
تحقیقات نشان داده‌اند اگر در روز بیش از 6 گرم زنجبیل مصرف شود، می‌تواند باعث بروز موارد زیر شود:
ریشه گیاه زنجبیل یک غذای کاملاً گیاهی است و رایج‌ترین شکل خوراکی آن به رنگ زرد و یا بژ است. از این گیاه پرفایده می‌توانید در تهیه یک وعده صبحانه سالم مانند جو دوسر (اوت‌میل) و پودینگ دانه چیا، به عنوان ادویه در کاری و غذاهای هندی و یا آسیایی، در سوپ، در سس سالاد، در چای گیاهی به صورت تکه‌های خرد شده و یا به صورت پودر شده به عنوان مکمل استفاده کنید. حتی می‌توانید از آن برای طعم دادن به آب‌میوه یا اسموتی و انواع نوشیدنی، در پخت و پز، و یا به شکل آب‌نبات برای درمان سرماخوردگی و گلودرد نیز بهره ببرید.
فراموش نکنید که مقدار توصیه شده آن برای مصرف، یک قاشق غذاخوری به صورت آسیاب شده و یا دو سوم فنجان زنجبیل تازه آسیاب شده است. همچنین می‌توانید زنجبیل را به صورت کامل؛ له شده؛ تکه‌تکه شده در چای گیاهی؛ و به شکل پودر به عنوان مکمل مصرف کنید. همچنین آب زنجبیل نیز به عنوان طعم‌دهنده و یا به شکل آب‌نبات برای بهبود سرماخوردگی و گلودرد پرکاربرد است.
علاوه بر این روش‌های مصرفی که برای شما توضیح دادیم از زنجبیل به شکل‌های دیگری نیز می‌توان استفاده کرد؛ به عنوان مثال:
قرص‌های زنجبیل را می‌توان با اضافه‌کردن آب زنجبیل تازه به پودر زنجبیل و سپس مخلوط کردن آن در هاون تا زمانی که به صورت خمیری غلیظ دربیاید، تهیه کرد. پس از خشک شدن خمیر می‌توانید آن را به شکل قرص یا کپسول دربیاورید. نسبت آب زنجبیل به پودر باید حدوداً 4 به 1 باشد. این قرص را می‌توانید سه بار در روز مصرف کنید.
درست کردن دمنوش زنجبیل با زنجبیل تازه کمی زمان‌بر است اما در نهایت یک دمنوش جاافتاده و خوش‌مزه خواهید داشت. برای درست کردن آن لازم است:
همچنین می‌توانید تکه‌های خشک‌شده زنجبیل را به چای سیاه اضافه کنید و اجازه دهید مطابق معمول دم بکشد. مقدار زنجبیل مورد استفاده، میزان تندی چای یا دمنوش زنجبیل را تعیین می‌کند. اگر به طعم آن عادت ندارید، با مقادیر کم زنجبیل شروع کنید.
امروزه زنجبیل در اکثر میوه‌فروشی‌ها و یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ یافت می‌شود؛ به همین خاطر مشکلی در پیدا کردن آن نخواهید داشت. در هر صورت، بهتر است زنجبیلی را انتخاب کنید که خوب و تازه به نظر می‌رسد. زنجبیل باید سفت بوده و داخل آن زرد باشد. اگر زنجبیل نرم و شل بود، بدانید که مناسب نیست. پوست بیرونی آن نیز نباید چروکیده و دچار کپک‌زدگی (داشتن حالتی لزج با تغییر رنگ یا بافت) باشد. ریشه زنجبیل حدوداً به مدت سه هفته در یخچال تازه می‌ماند.
زنجبیل را می‌توانید در یک کیسه پلاستیکی (ابتدا هوا را از داخل آن خارج کنید)، یک پاکت کاغذی و یا یک ظرف شیشه‌ای در بسته نگهداری کنید و آن را در یخچال (قسمت پایین یخچال یا جامیوه‌ای) قرار دهید.
برای اینکه آن را برای مدت طولانی‌تری نگهداری کنید، می‌توانید گیاه زنجبیل را در فریزر قرار دهید و در هنگام نیاز، برای استفاده در غذا یک تکه کوچک از آن را رنده کنید. نگهداری از زنجبیل خشک نیز به همین صورت خواهد بود. اطمینان حاصل کنید که زنجبیل خشک در یک ظرف دربسته و در جای خنک و تاریک مانند کابینت آشپزخانه نگهداری می‌شود.
در این مقاله با خواص زنجبیل و تأثیر آن بر سلامتی آشنا شدید. همان‌طور که اشاره شد زنجبیل فواید اثبات شده بسیار زیاد و قابل توجهی دارد و عدم آگاهی نسبت به مکانیسم‌های بیولوژیک آن که موجب این اثرات مفید هستند، نباید باعث شود که افراد از استفاده از این ادویه مفید غافل شوند. این ریشه خوراکی سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی است که بر سلامتی شما تاثیرگذار است پس از آن در رژیم غذایی خود بهره ببرید.
منبع: لافارر