عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - آیا اسرائیل به دنبال کوچاندن مردم منطقه غزه از این منطقه به خاک مصر ( صحرای سینا ) است؟
اتفاقات و سخنانی که به تازگی مطرح شده نشان می دهد پاسخ این پرسش احتمالا مثبت است. مهم‌ترین آنها را می‌توان سخنان اخیر رئیس جمهوری مصر - "عبدالفتاح سیسی" - دانست.
او به تازگی و در سخنانی نادر در نشست خبری مشترک با صدراعظم آلمان در قاهره گفته بود: " آنچه که در غزه روی می دهد حاکی از تلاش برای کوچ دادن اهالی غزه به صحرای سینا مصر است اما دولت مصر چنین چیزی را قبول نمی‌کند. اهالی غزه حتی اگر به مصر بیایند به مقاومت ضداشغال‌گری خود ادامه می‌دهند و اسرائیل هم به آنها جواب می‌دهد و جنگ ادامه می‌یابد".
هم‌زمان شبکه الجزیره هم به نقل از یک منبع در حماس خبر داد: جو بایدن رییس جمهوری امریکا برنامه‌ای را برای انتقال یک میلیون نفر از اهالی غزه به مصر دنبال می‌کند. دولت آمریکا به دولت مصر وعده داده در صورت پذیرش این تعداد از اهالی غزه، همه بدهی‌های این کشور صفر خواهد شد اما مصر و اردن و دولت فلسطین چنین چیزی را قبول نکرده‌اند.
در این باره می‌توان گفت:
1. سرزمین تاریخی فلسطین به سه بخش تقسیم می‌شود: مناطق تحت اداره کابینه / دولت اسراییل، کرانۀ باختری و منطقه غزه. در حال حاضر دولت فلسطین (تشکیلات خودگردان) به ریاست محمود عباس به صورت ناقص و غیرکامل بر کرانۀ باختری حاکمیت دارد.
منطقۀ غزه هم در کنترل دولت حماس است. فلسطینی‌ها دارای دو دولت هستند: دولت کرانه باختری به ریاست محمود عباس و دولت غزه به ریاست حزب حماس. آنها یکدیگر را به رسمیت نمی‌شناسد. این دو منطقه از نگاه سازمان ملل متحد، مناطق تحت اشغال نظامی اسرائیل‌اند. این دو منطقه فلسطینی‌نشین از یکدیگر فاصله دارند و باهم تماس و ارتباط فیزیکی ندارند. آنها از هم جدا هستند.
کرانه باختری 3 میلیون ساکن فلسطینی و 300 هزار شهرک نشین دارد. غزه بیش از 2 میلیون نفر ساکن دارد. اسرائیل نیز 10 میلیون جمعیت دارد که 2 میلیون نفر آنها فلسطینی تبار (فلسطینی های اسرائیلی - فلسطینی‌های دارای شناسنامه و شهروندی اسرائیل) هستند.
منطقه غزه به مرکزیت شهر غزه، با جمعیت 2 میلیون و 200 هزار نفری از دو طرف شمالی و شرقی در محاصره اسرائیل، از سمت غربی با دریا (در کنترل اسرائیل) و از جنوب با مصر هم مرز است (گذرگاه رفح). این منطقه مستطیل شکل با 41 کیلومتر طول و عرض 6 تا 12 کیلومتر ، 360 کیلومتر مربع مساحت دارد. تا قبل از جنگ اخیر ورود و خروج کالا و افراد از طریق گذرگاه مصر و گذرگاه های اسرائیل - غزه انجام می‌شد اما محدودیت‌های بسیاری وجود داشت. هم اکنون البته همه این گذرگاه‌ها بسته شده‌اند.
2- اخراج یا انتقال اجباری یا کوچ دادن اهالی غزه از این منطقه به صحرای سینا مصر از دهه‌ها قبل تاکنون مطرح بوده است. در میان تندروهای اسرائیل از قبل، این ایده برای پاک کردن صورت مسألۀ فلسطین و تحقق اشغال کامل سرزمین تاریخی فلسطین توسط اسرائیل وجود داشت. اینکه مردم فلسطینی ساکن کرانه باختری و قدس شرقی به خاک اردن و ساکنان غزه به سمت مصر (صحرای سینا) کوچ داده شوند تا با حذف ملت فلسطین، بحث وجود کشور فلسطین نیز از میان‌رود و مسألۀ فلسطین، بلاموضوع شود.
منطقه غزه در حال حاضر میزبان فلسطینی‌هایی است که از مناطق مختلف فلسطین دراثر اشغالگری و جنگ و تهدید و اخراج‌های اسرائیل، از شهر و روستای خود آواره و مجبور شده‌اند به غزه پناه بیاورند. تنها بخش کوچکی از جمعیت غزه، اهل غزه‌اند و بقیه ، آوارگان و پناهنگاهی از سایر مناطق فلسطین تاریخی‌اند که در اثر اشغالگری اسرائیل ناگزیر شده اند به غزه بیایند و ساکن اردوگاه‌ها شوند.
3- کابینه فعلی اسرائیل، تندروترین و راست‌گراترین کابینه تاریخ اسرائیل است. افراطی‌ترین وزیران و چهره های تندرو مذهبی و ملی‌گرا در این کابینه حضور دارند. به همین دلیل حمایت از ایده حل مسألۀ غزه از طریق حذف صورت مسأله یعنی اخراج مردم این منطقه به سمت مصر بیش از پیش مورد توجه تل‌آویو
است.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در سازمان ملل نقشه ای در دست داشت که کل کرانه باختری و منطقه غزه در آن شامل اسرائیل بودند.
"بزالل اسموتریچ" وزیر دارایی اسرائیل از افراطی‌ترین چهره های کابینه تل‌آویو در یکی از سخنرانی‌های خود نقشه ای از اسرائیل را داشت که شامل کرانه باختری، غزه و کل خاک اردن بود. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل هم در سخنرانی سازمان ملل، نقشه‌ای از اسرائیل به دست گرفت که در آن کرانه باختری و غزه هم بخش هایی از اسرائیل بودند. هر دو مورد با اعتراضات زیادی روبه رو شدند.
4- مصر و اسرائیل یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند و باهم روابط رسمی دیپلماتیک دارند. در نتیجه اسرائیل نمی‌تواند تنها با زور دست به این اقدام بزند؛ فلسطینی‌ها را وادار به مهاجرت کند و مصری‌ها را در عمل انجام شده قرار دهد. اسرائیلی‌ها برای این اقدام حتما نیازمند هماهنگی قبلی با مصری‌ها هستند. البته اگر مرز غزه و مصر باز باشد و اسرائیل بمباران خود را از شمال به جنوب غزه افزایش دهد نتیجه این خواهد شد که شمار زیادی از مردم غزه برای در امان ماندن از بمباران به خاک مصر پناه خواهند برد. به همین دلیل هر بار حملات اسرائیل علیه غزه آغاز می‌شود دولت مصر مرز با غزه را به طور کامل می بندد و تنها به صورت استثنایی اجازه عبور کاروان‌های امدادرسانی را می دهد.
5- به گفته یک منبع حماس در گفت‌و‌گو با الجزیره ، اسرائیلی ها به دنبال کوچ دادن نصف مردم غزه به مصرند. این نشان می‌دهد احتمالا اسرائیلی‌ها قصد دارند با کاهش جمعیت منطقه غزه هم از تراکم انسانی این منطقه کم کنند هم از کارکرد آنچه سپر انسانی در غزه می‌خوانند در آینده بکاهند.
علاوه بر این، بعید نیست اسرائیل بخواهد مساحت فعلی منطقه غزه را کم کند. ارتش اسرائیل قبل از این از اهالی شمال منطقه غزه خواسته بود به سمت جنوب منطقه جابه‌جا شوند. حماس و بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین المللی با این جابه‌جایی مخالفت کرده‌اند. این جابه‌جایی می‌تواند مقدمه‌ای برای تخلیۀ بخش شمالی منطقه غزه از اهالی آن و در گام بعدی اشغال نصف آن باشد. در نتیجه نصف جمعیت غزه (یک میلیون نفر) از منطقه غزه به صحرای سینای مصر کوچ داده می‌شوند و محل زندگی آنها (نیمه شمالی منطقه غزه) را هم ارتش اسرائیل اشغال می‌کند.
6- به دور از هر گونه شبیه‌سازی طرف های مختلف و موقعیت در ماجرای غزه و قره باغ، آنچه که به تازگی درقره باغ رخ داد نمونه‌ای از کوچ شبه اجباری مردم است. در این ماجرا، با حمله نظامی ارتش جمهوری آذربایجان به منطقه قره باغ، اهالی منطقه تصمیم گرفتند به ارمنستان فرار کنند. حدود 120 هزار نفر از اهالی ارامنه قره باغ / آرتساخ از طریق کریدور لاچین به سمت ارمنستان رفتند و این منطقه تقریبا از اهالی آن خالی شد چرا که آنها گفتند نمی‌خواهند زیر حاکمیت جمهوری آذربایجان زندگی کنند. ارتش جمهوری آذربایجان نیز به راحتی وارد منطقه شد و قره باغ / آرتساخ دوباره بعد از حدود 30 سال به حاکمیت کامل باکو درآمد. به این ترتیب موضوع قره باغ با حذف مردم قره باغ عملا به پایان رسید و پرونده این قضیه فعلا بسته شد.
7- آیا اسرائیل موفق به کوچ دادن اجباری مردم غزه به مصر می شود؟ فعلا نه. زیرا:
- اکثریت مردم غزه فلسطین به سرزمین و کشور اشغالی خود پای‌بندند. آنها خواهان فرار به مصر یا کشوری دیگری نیستند بلکه می‌خواهند در خاک خود بمانند. آنها می دانند خروج از این منطقه بی‌بازگشت خواهد بود. از یک سو، کشورهای میزبان آنها را قبول نمی‌کنند و به آنها شهروندی نمی‌دهند و برای همیشه به عنوان پناه‌جو باقی می‌مانند و از سوی دیگر امکان بازگشت به سرزمین خود را نخواهند داشت. آنها در دیگر کشورهای عربی نیز به عنوان پناه‌جوی فلسطینی زندگی می‌کنند.
به عنوان مثال پناهجویان فلسطین در لبنان همچنان در اردوگاه زندگی می‌کنند. گروه‌های مختلف فلسطینی در اردوگاه مسلح‌اند و هر از چندگاهی میان آنها درگیری‌های مسلحانه شدیدی رخ می‌دهد که تنها با دخالت ارتش لبنان، به پایان می‌رسد.
- به دلایل مختلف مصر تحت هیچ شرایطی حاضر به پذیرش اهالی غزه و اسکان آنها در کشورش نخواهد بود چرا که در این صورت این اقدام به عنوان خیانت بزرگ در تاریخ فلسطین و جهان عرب ثبت خواهد شد.
همچنین با وقوع چنین اتفاقی دولت مصر با تبعات منفی در جنبه های مختلف سیاسی ، اجتماعی، روانی، اقتصادی و ... روبه رو خواهد شد. تنها در بخش اقتصادی، مصر با 110 میلیون نفر جمعیت و اقتصاد شکننده ، قدرت پذیرش و ساماندهی این جمعیت جدید را نخواهد داشت. علاوه بر این ، قدرت دولت و ارتش مصر در صحرای سینا ضعیف است و دست برتر در این منطقه متعلق به گروه های مسلح و افراط گرایان اسلامی است. حضور پناهجویان در این منطقه به چالش بزرگ سیاسی - امنیتی برای مصر تبدیل خواهد شد.
- در همه جنگ های اسرائیل و غزه، همیشه مقامات مصری در دولت‌های مختلف مراقب گزینه کوچ دادن اجباری مردم غزه به مصر بوده‌اند اما هیچ‌گاه تا این اندازه به صورت شفاف و صریح به آن اشاره نکرده‌اند. به همین دلیل است که مقامات مصری همیشه گذرگاه رفح را بسته نگه داشته‌اند و به جز ورود کمک های انسان‌دوستانه، مراقب بوده‌اند با فشار حملات اسرائیل به غزه و باز بودن گذرگاه ، ایده یا طرح خروج / اخراج / کوچ اجباری مردم از غزه به سمت صحرای سینا عملی نشود.
8- اگر ایده کوچ دادن ساکنان غزه به مصر تحقق یابد مقامات اسرائیلی ایده کوچ دادن مردم فلسطینی کرانه باختری به اردن را با قدرت بیشتری دنبال خواهند کرد. همین موضوع باعث می‌شود مقامات اردن در خط مقدم مخالفت با کوچ دادن مردم غزه به مصر قرار بگیرند. رایزنی‌های جدید سران مصر و اردن در همین باره قابل بررسی است.